Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ավրորա Մարդիգանյանի կյանքի իրական պատմությունը ներկայացնող «Հոշոտված Հայաստան» ու Գորան Գունների հեղինակած «Հայոց Ցեղասպանությունը շվեդների աչքերով»՝ Հայոց Ցեղասպանության մասին պատմող անգլերեն հրատարակությամբ այս երկու գրքերն հայ ու արտասահմանցի ընթերցողի և ուսումնասիրողների սեղանին դրվեց Հայոց Ցեղասպանության 98-րդ տարելիցի նախօրեին՝ «Ամերիա» ընկերությունների խմբի ու ԳԱԱ Ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի համագործակցության արդյունքում: 

Ընկերության հետ համագործակցությունը թանգարանի տնօրեն Դեմոյանը ողջունելի է համարում, ասում է՝ շարունակական է լինելու, մեծ ծրագրեր կան՝ 100-րդ տարելիցի հետ կապված:

«Ամերիա» ընկերությունների խմբի զարգացման տնօրեն Տիգրան Ջրբաշյանը հիշեցրեց, որ ինքն արմատներով Վանեցի է, իր նախնիներն էլ մյուսների նման բռնի կերպով հայրենազրկվել են, ու ինքն էլ, ինչպես յուրաքանչյուր հայ, պահանաջատեր է: Նրա խոսքով, անցյալի տխուր էջերը միաժամանակ ուսանելի են:

«Գրքերը լայն լսարանի համար շատ օգտակար կլինեն: Մեկը՝ հետազոտություն է, իսկ մյուսը՝ սկզբնաղբյուր»,-ասաց Դեմոյանը, ավելացնելով, որ հասունացել էր արտատպումից բացի նոր գրքերի տպագրություն իրականացնելն ու դրանք շրջանառության մեջ դնելը: Հրատարակության սպասող շատ գրքեր կան, հայտնի ընկերության հետ համագործակցությունը կշարունակվի:

Առաջին գիրքը՝ «Հոշոտված Հայաստանը» Ավրորա /Արշալույս/ Մարդիգանյանի կյանքի իրական պատմությունն է: Գրքում ներկայացված է, թե ինչպես է հայ աղջնակի աչքի առջև սպանվել նրա ողջ գերդասատանը, ինչպես է փրկվել խաչելիությունից, ինչպես է հանդիպել Անդրանիկին, հաստատվել ԱՄՆ-ում, ապա Հոլիվուդում նկարահանված ֆիլմի՝ «Հոգիների աճուրդը» շնորհիվ հայոց վիշտը ներկայացրել համշխարահային հանրությանը, կազմակերպել դրամահավաքություն հազարավոր հայ որբերին օգնելու նպատակով: Ինչպես գրքի ներկայացման ժամանակ ասաց Ցեղասպանություն թանգարան-ինստիտուտի տնօրեն Հայկ Դեմոյանը, դեռ 1919 թվականին հավաքվել է 30 մլն ամերիկյան դոլար: Այսօր 50 րոպեանոց ֆիլմից միայն 18 րոպեն է պահպանվել:

Ամերիկյան մամուլը Ավրորային անվանեց հայ Ժաննա դԱրկ: Ինչպես ներկայացրեց Դեմոյանը, կյանքի վերջին տարիները նա անցկացրեց տանը փակված՝ մենության մեջ, ոչ ոքի տեսնել չէր ուզում, շփվել՝ նույնպես, միայն մի կնոջ ձեռքից ամեն օր պատուհանից սնունդն էր ընդունում, կյանքի վերջին տարին ապրեց ծերանոցում: Նրա դին հողին հանձնող այդպես էլ չգտնվեց, մահացավ 1994-ին, 92 տարեկան հասակում, նրա դին այրեցին, սափորով հողին հանձնեցին, քառակուսի փոքրի շիրմաքրին միայն մահվան տարեթվերն են:

«Մենք ասում ենք, 1.5 մլն մարդ է սպանվել, սակայն վիճակագրության մեջ մարդը կորում է: Նրանք անհատներ էին»,-ասաց Դեմոյանը, նշելով, որ շատ պատահաբար ԱՄՆ-ում իր ձեռքն են ընկել Ավրորայի լուսանկարները, որոնք հիմա թանգարանում են, ապագայում կլինի ժամանակավոր ցուցադրություն:

Հաջորդը շվեդ Գորան Գունների գիրքն է, որն առաջին անգամ լույս է տեսել նախորդ տարի Շվեդիայում, շվեդերենով: Հեղինակը Ուպպսալա համալսարանի միսիոներական ուսմունքի դոցենտ է, Ստոքհոլմի համալսարանի ավագ դասախոս, «Շվեդական եկեղեցի» հեղինակավոր հանդեսի գլխավոր խմբագիր:

Գրքում ներառված է դիվանագիտական ու միսիոներական աղբյուրների տեղեկություններ, ականատեսների պատմություններ, մամուլի հաղորդագրություններ: Դեմոյանը Սկանդինավյան երկրների ուսումնասիրողների աշխատանքները կարևորում է նաև այն հանգամանքով, որ Սկանդինավյան երկրներն առաջին աշխարհմարատի տարիներին ունեցել են չեզոք դիրքորոշում: Գրքում ներառված են նաև Շվեդիայի խորհրդարանում տեղի ունեցած՝ Հայոց Ցեղասպանությանն ուղղված բանավեճերի մանրամասները և շվեդ հասարակության դիրքորոշումը հարցի վերաբերյալ: Գրքում զետեղված լուսանկարներն էլ արված են շվեդ կանանց կողմից, որոնք միսիոներության ժամանակ դարձան այդ բռնությունների զոհեր: Դեմոյանն ասում է, որ նրանց մեծ մասը վերադարձավ հայրենիք որպես հոգեկան հիվանդ՝ բուժվելու, զանազան բռնությունների ականատես կանացից մի քանիսն էլ շարունակ ինքնասպանության փորձեր են արել: