Ձեր վստահելի աղբյուրը

2012 թվականի մայիսից Հայաստանում մեկնարկել է «ԵՄ չափանիշների հետ ներդաշնակեցման, Շուկայի և սպառողների շահերի պաշտպանության Հայաստանի պետական տեսչության ինստիտուտների կայացման» ԵՄ Թվինինգ ծրագիրը: Եվրամիության կողմից իրականացվող Թվինինգ ծրագրի շրջանակներում նախատեսվում է բարեփոխումներ կատարել ՀՀ շուկայի վերահսկողության տեսչության և սպառողների պաշտպանության ոլորտներում: Ծրագրի ընթացքի, ինչպես նաև ակնկալվող արդյունքների վերաբերյալ Panorama.am-ը զրուցեց Շուկայի վերահսկողության և սպառողների շահերի պաշտպանության ԵՄ Թվինինգ ծրագրի մշտական խորհրդատու Ուիլիամ Հարիսի հետ:

Ո՞րն է ծրագրի նպատակը և ի՞նչ է այն իրենից ներկայացնում:

- Ծրագրի նպատակը շուկայի վերահսկողության պետական տեսչության ինստիտուցիոնալ կարողությունների հզորացումն է և ԵՄ օրենսդրության չափանիշներին համապատասխանեցումը։ Դրա շրջանակներում պետք է վերացվեն առևտրի տեխնիկական արգելքները, որպեսզի Հայաստանն ի վիճակի լինի ազատ առևտուր կազմակերպել եվրոպական երկրների հետ:

Ի դեպ ծրագիրն իրականացվում է նաև Հայաստան-ԵՄ բանակցությունների համատեքստում՝ Խոր և համապարփակ ազատ առևտրի համաձայնագրի շրջանակներում: Որպես տեխնիկական արգելքների վերացում և որպես Խորը Համապարփակ համաձայնագրի կնքման մի մաս, մենք երեք օրենք մոտարկելու ենք եվրոպական օրենսդրությանը: Դրանք են՝ «Ապրանքների ընդհանուր անվտանգության մասին», «Շուկայի վերահսկողության մասին» և «Ապրանքների համար պատասխանատվության կրման մասին» օրենքները: Վերջինը դեռևս գտնվում է մշակման փուլում: Այս օրենքները շատ կարևոր են, իսկ «Ապրանքների համար պատասխանատվության կրման մասին» օրենքը, որը մինչ օրս գոյություն չունի Հայաստանում, Խորը և Համապարփակ համաձայնագրի բանակցությունների համար կարևոր նշանակություն ունի:

Օրենքների ներդաշնակեցումը կնպաստի՞ ԵՄ հետ առևտրային հնարավորությունների զարգացմանը:

- Այս ամենի նպատակը իրականում դա է: Եվրոպական շուկայի վերահսկողության ցանկացած կառույցի նպատակն այն է, որպեսզի կանխվի վտանգավոր ապրանքների դուրս բերումը շուկա և չտրամադրվի սպառողներին: Հայաստանում շուկայի վերահսկողության գործառույթն այն է, որ ապահովվի միայն անվտանգ ապրանքների տեղակայում շուկայում։ Այսինքն՝ տեսչությունն, անվտանգ ապրանքների վերաբերյալ տեղեկատվություն ունենալով, կապահովի սպառողների պաշտպանվածությունը: Դա կարևոր նշանակություն ունի Հայաստանի և ԵՄ առևտրային հարաբերությունների համար: Երբ Եվրամիության երկրները վստահ լինեն, որ Հայաստանի շուկայում առկա են միայն անվտանգ ապրանքներ, ապա այդ ժամանակ ԵՄ-ն թույլ կտա առանց արգելքի հայկական ապրանքները վաճառել ԵՄ երկրներում: Բացի այդ, ԵՄ-ն պետք է համոզված լինի՝ Հայաստանի քաղաքացիները օգտվում են նույն իրավունքներից, ինչ ԵՄ-ի սպառողները:

Անվտանգության առումով ի՞նչ վիճակ է տիրում Հայաստանում:

- Կարծում եմ, որ դեռևս կան բավականին մեծ թվով ապրանքներ կան, որոնք պետք է փորձաքննություն անցնեն:
Այսօր Հայաստանի բնակչության մեծամասնությունը չի կարող իրեն թույլ տալ ավելի թանկ ապրանքներ գնել: Նրանք գնում են հիմնականում ներկրված ապրանքներ: Դա նշանակում է, որ մենք պետք է հաշվի առնենք Հայաստանում այս պահին գոյություն ունեցող շուկան: Այս ամենը նկատի ունենալով՝ գտնում ենք, որ շուկայի վերահսկողության ուղղությամբ աշխատանքերն ավելի պետք է աշխուժացնել:

Խոսեցիք ներմուծվող ապրանքների մասին, բայց հայտնի է, որ ներմուծվող բազմաթիվ ոչ պարենային ապրանքներ ևս անորակ են:

- Կարծում եմ՝ ներմուծվող ապրանքների անվտանգության ստանդարտները պետք է վերանայվեն ու բարձրացվեն: Ներկա պահին ՀՀ-ն բարեփոխումներ է իրականացնում անվտանգության ստանդարտների ոլորտում: Ընդհանուր առմամբ՝ համապատասխանեցնելու ենք շինարարական ապրանքների, էլեկտրամագնիսական համատեղելիության, ցածր լարման էլեկտրական համատեղելիության, գազի, չափիչ, ոչ ավտոմատ չափիչ սարքերի, խաղալիքների անվտանգության ստանդարտները, որոնք առաջնային կարևորություն ունեն հանրապետության համար:

Ինչ վերաբերում է որակի ենթակառուցվածքին, ապա Հայաստանում ոչ պարենային ապրանքների որակը պետք է զգալիորեն բարելավել, և այդ ապրանքների փորձաքննությունը պետք է բերվի և հավասարեցվի եվրոպական ստանդարտների փորձարկմանը: Իրականում մեր ծրագրի և որակի վերահսկողության բարելավման ընթացքը միմյանց հետ պետք է համահունչ լինեն:

Այս բնույթի ծրագրերն անարդյունավետ կլինեն, եթե բոլոր շահագրգիռ բոլոր կողմերը համատեղ չաշխատեն: Այսինքն՝ սպառողների իրավունքների պաշտպանության ՀԿ-ները, գիտական աշխատողները, տնտեսվարող սուբյեկտները և կառավարության մարմինները պետք է համագործակցեն և իրենց ուժերը ներդնեն այս գործում: Ծրագրի իրականացման արդյունքում ակնկալվում է Շուկայի վերահսկողական տեսչությունը դարձնել արդիական, պատշաճ մակարդակի հասցնել Հայաստանում շուկայի վերահսկողության ոլորտը, բարելավել գործարար միջավայրը և մեծացնել սպառողների շահերի պաշտպանվածությունը: Արդյունքում, նախատեսվում է բարելավել նաև հանրային իրազեկվածության աստիճանը և ապահովել տեղեկատվության հասանելիություն տնտեսավարող սուբյկետների և սպառողների համար։

Բարեփոխումների արդյունքները ե՞րբ նկատելի կլինեն, իսկ սպառողների իրավունքներն էլ՝ պաշտպանված:

- Մինչև ծրագրի ավարտը մեր գործընկեր շահառուները պետք է աստիճանաբար իրենց գործողությունները համապատասխանեցնեն և ներդաշնակեցնեն եվրոպական պրակտիկայի հետ: Հենց այդ պահից էլ սկսած քաղաքացիները պետք է իրենց պաշտպանված զգան: Մենք այս ընթացքում վերահսկելու ենք իրենց գործողությունները: Այսինքն՝ Հայաստանի շուկայի վերահսկողության պրակտիկան որոշ չափով արդեն մոտարկված պետք է լինի եվրոպական շուկայի վերահսկողության պրակտիկային: Իհարկե, դա չի նշանակում, որ Հայաստանում մինչ այժմ կիրառված պրակտիկան վատն է: Պարզապես ՀՀ կառավարությունն ընտրել ուղի, որպեսզի ԵՄ-ում գործող պրակտիկան կիրառվի նաև Հայաստանում:

Արդյոք Հայաստանում ոչ պարենային ապրանքների շուկայի վերահսկողության և սպառողների իրավունքների պաշտպանության վերաբերյալ օրենքներն այդքան վատն են:

- Չէի ասի, թե գործող օրենքները վատն են, բայց դրանք պետք է որոշ չափով համապատասխանեցնել եվրոպական պրակտիկայի հետ: Այդ գործընթացը մեզանից բավական ժամանակ կպահանջի: Իսկ մոտարկման ժամանակացույցը պետք է համաձայնեցվի Եվրամիության և Հայաստանի կառավարության հետ:

Մեր ծրագիրը հիմնականում վերաբերում է ինստիտուցիոնալ կարողությունների ստեղծմանը: Այս ամենի ստեղծմամբ Եվրամիության տեսլականը կգործի Հայաստանում, ինչը կապահովի միատեսակ պաշտպանվածություն ԵՄ երկրների և Հայաստանի հասարակությունների համար:

Հիշեցնենք, որ 1 մլն եվրո ընդհանուր բյուջեով Թվինինգ ծրագիրը Հայաստանում իրականացվում է Հյուսիսային Իռլանդիայի Անդրծովյան համագործակցության, Լիտվայի Ոչ պարենային ապրանքների պետական տեսչության, ինչպես նաև ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության Շուկայի և սպառողների շահերի պաշտպանության պետական տեսչության օժանդակությամբ: