Իրանագետ. Ադրբեջանը և՛ Արևմուտքի և՛ իսլամական երկրների հանդեպ վարում է երկակի արտաքին քաղաքականություն
Վերջին օրերին Իրանի և Ադրբեջանի հարաբերություններում առաջացած նոր լարվածության և դրանց դրդապատճառների վերաբերյալ Panorama.am-ը զրուցել է իրանագետ Արմեն Իսրայելյանի հետ:
-Ո՞րն էր Ադրբեջանի նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Ռամիզ Մեհդիևի՝ Իրան կատարած այցի հիմնական նպատակը:
-Պաշտոնական Թեհրանը Մեհդիևից Ադրբեջանի ԱԳ նախարարի՝ Իսրայել կատարած այցի վերաբերյալ հստակ պարզաբանումներ է պահանջել: Հատկանշական է, որ Մեհդիևի՝ թեհրանյան այցը լուսաբանելիս Իրանի պաշտոնական ԶԼՄ-ները վերջինիս առաջին հերթին ներկայացնում էին որպես Ադրբեջանի ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար: Այսինքն, կարելի է եզրակացնել, որ Թեհրանին միանշանակ հետաքրքրում էին անվտանգությանն առնվող հարցեր: Ընդհանրապես, Ադրբեջանի և Իսրայելի հարաբերություններում տեղի ունեցող որևէ նշանակալից իրադարձությունից հետո պարզաբանումներ տալու նպատակով Թեհրան է «հյուրընկալվում» ադրբեջանցի որևէ բարձրաստիճան պաշտոնյա: 2012թ. սկզբին Ադրբեջանի և Իսրայելի միջև սպառազինության ձեռք բերման մասին պայմանագրի ստորագրումից հետո Իրան այցելեց Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Սաֆար Աբիևը, ով վստահեցրեց, որ փոքր Ադրբեջանը մեծ Իրանի դեմ որևէ քայլ չի ձեռնարկի, իսկ Բաքու վերադառնուլց անմիջապես հետո ադրբեջանական ԶԼՄ-ները հերքեցին Աբիևի հայտարարությունը:
-Իսկ ինչպե՞ս կգնահատեք Մեհդիևի՝ Իրան կատարած այցի արդյունքները:
-Ադրբեջանի բարձրաստիճան յուրաքանչյուր պաշտոնյայի՝ Իրան կատարած այցից հետո երկկողմ հարաբերություններում առկա լարվածությունն էլ ավելի է մեծանում: 2011թ. դեկտեմբերին Ադրբեջանի նախագահի աշխատակազմի հասարակական-քաղաքական բաժնի ղեկավար Ալի Հասանովի՝ Իրան կատարած այցի հաջորդ օրն Իրանի հեռուստառադիոընկերության Բաքվի բաժանմունքի տնօրեն Ահմադ Քազեմին իր ընտանիքի հետ միասին վտարվեց Ադրբեջանից: 2012թ. մարտին Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Սաֆար Աբիևի՝ Իրան կատարած այցին հաջորդած օրերին Ադրբեջանի ազգային անվտանգության նախարարության կողմից պետական դավաճանության մեղադրանքով 22 մարդ ձերբակալվեց, ովքեր մեղադրվում էին Իրանի իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի (ԻՀՊԿ) հանձնարարությամբ Ադրբեջանում օտարերկրացիների նկատմամբ ահաբեկչական գործողություններ նախապատրաստելու մեջ: Եվ ահա Մեհդիևի այցից հետո նախ Իրանի անվտանգության ուժերի կողմից լրտեսության մեղադրանքով ձերբակալվեց Ադրբեջանի ԳԱԱ գիտաշխատող Խալեդ Խալեդան և նրա օգնականը, իսկ Ադրբեջանի դատարաններից մեկը Իսրայելի դեսպանությունը պայթեցնելու փորձ կատարած Ռուսաստանի երեք քաղաքացիներին մեղադրեց Իրանի հետ կապ ունենալու մեջ:
-Ադրբեջանական կողմը բազմիցս հայտարարել է, որ իսրայելաադրբեջանական ռազմական համագործակցությունն ուղղված չէ Իրանի դեմ: Կարծում եք Թեհրանը հավատու՞մ է Բաքվի հավաստիացումներին:
-Ադրբեջանը վարում է երկակի արտաքին քաղաքականություն: Տեսեք, Ռամիզ Մեհդիևը Թեհրանում Մահմուդ Ահմադինեժադի հետ հանդիպման ժամանակ Իրանին Ադրբեջանի մեծ բարեկամն է համարում՝ քննադատելով Արևմուտքին, իսկ Ադրբեջանի նախագահի աշխատակազմի պատվիրակության անդամը գրեթե միաժամանակ Վաշինգտոնում հայտարարում է, որ Թեհրանը միջամտում է Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականությանը, և հայցում է Միացյալ Նահանգների աջակցությունը:
Ադրբեջանը երկակի քաղաքականություն է վարում ոչ միայն Արևմուտքի, այլև իսլամական աշխարհի նկատմամբ: Ադրբեջանը՝ որպես Իսլամական համագործակցության կազմակերպության անդամ, օգտվելով այդ կարգավիճակից, միջազգային հարթակներում իսլամական երկրների աջակցությունն օգտագործում է իր քաղաքական նպատակներին հասենելու համար, սակայն միևնույն ժամանակ, ականատես ենք լինում, թե ինչպես են Ադրբեջանում քանդվում մզկիթներ, կրոնական գործունեություն իրականացնելու և հեջաբի համար պայքարող անձինք դատապարտվում ազատազրկման: Ձերբակալված կրոնական գործիչների մի մասը նույնիսկ մեղադրվում են Իրանի հետ համագործակցելու մեջ:
-Ձեր կարծիքով Իրանը Ադրբեջանի այդ քաղաքականությանը համարժեք պատասխան տալի՞ս է:
-Իմ կարծիքով, Իրանը, լինելով Իսլամական համագործակցության կազմակերպության ազդեցիկ անդամ, պետք է իսլամական երկրների ուշադրությունը հրավիրի Բաքվի վարած երկակի քաղաքականության վրա և, ինչու չէ, պետք է բարձրացնի նաև Ադրբեջանի՝ այդ կազմակերպության անդամությունից զրկելու հարցը:
Ինչ վերաբերում է համարժեք գնահատականին, կարծում եմ, որ Իրանի և Ադրբեջանի հարաբերություններում լարվածությունն այն սահմանին է հասել, որ դիվանագիտական կոռեկտությունն այլևս որևէ արդյունք չի տալիս, ուստի պաշտոնական Թեհրանը պետք է հստակ դիրքորոշում հայտնի՝ սանձելու Բաքվի վարած հակաիրանական քաղաքականությունը, հակառակ պարագայում Ադրբեջանի կողմից ուղղորդվող հակաիրանական արշավին կմիանա նաև Թուրքիան: Ի դեպ ինչին արդեն իսկ ականատես ենք լինում: Իսկ այդ դեպքում Իրանին հասցված վնասներն անդառնալի կլինեն:
Նախորդող հարցազրույցներ՝
Կասպից ծովում Իրանի և Ադրբեջանի միջև կա՞ արդյոք ռազմական բախման հավանականություն. Իրանագետի մեկնաբանությունը
Ադրբեջանն ու Թուրքիան համատեղ իրականացնում են Իրանը մասնատելու ծրագիր. Իրանագետի մեկնաբանությունը
Լրահոս
Տեսանյութեր
Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան
