Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Մայիսի 3-ին տեղի ունեցավ ՀՀ Նախագահի աշխատակազմի Հանրային կապերի և տեղեկատվության կենտրոնի հրատարակված «Հայաստանի պատմամշակութային ժառանգություն. Նախիջևանի երկրամաս» գրքի շնորհանդեսը, որը նախատեսված է մասնագիտական շրջանակների և հասարակական լայն շերտերի համար: Սա արդեն Կենտրոնի կողմից հրատարակված 5-րդ գիրքն է, որը վերաբերում է հայ ժողովրդի, նրա բնատարածքի և հայկական մշակույթի տարբեր էջերի լուսաբանմանը և հիմնված է օտարերկրյա փաստական աղբյուրների հետազոտության վրա: Այս մասին Panorama.am-ն ավելի հանգամանալից զրուցեց Հանրային կապերի և տեղեկատվության կենտրոնի փորձագետ, ծրագրի կոորդինատոր Ալեն Ղևոնդյանի հետ:

-Կենտրոնն արդեն տևական ժամանակ տարաբնույթ գրքեր է հրատարակում, օժանդակում է տարբեր հետազոտությունների անցկացմանը: Ո՞րն է դրա նպատակը, և ի՞նչ խնդիրների լուծմանն են դրանք ուղղված:
2009-10թթ-ից Հանրային կապերի և տեղեկատվության կենտրոնը նախաձեռնել և հետևողականորեն կյանքի է կոչում հայ ազգի, Հայաստանի Հանրապետության, Լեռնային Ղարաբաղի, սփյուռքի վերաբերյալ օբյեկտիվ և գիտականորեն հիմնավոր հետազոտությունների իրականացում և դրանց արդյունքների հրատարակում: Նշյալ գործընթացը կարևոր է ինչպես տեղական լսարանի իրազեկվածությության մակարդակի բարձրացման, այնպես էլ օտարերկրյա լսարանի տեղեկացվածության աստիճանը պատշաճ մակարդակի հասցնելու առումով: Հաճախ մեր մեջ կա այն մտայնությունը, թե մեր պատմությունը, դրա առանձին էպիզոդներ հայտնի են բոլորին և ընդունվում են նրանց կողմից: Բայց իրականությունը ամենևին էլ այդպիսին չէ. տարիներ շարունակ ռեսուրսների կամ ցանկության բացակայության պարագայում այս ոլորտը, որ կազմում է ՀՀ ազգային անվտանգության բաղկացուցիչ կարևոր մաս, անհրաժեշտ ուշադրության չի արժանացել: Թերևս հենց սա է եղել այն հիմնապատճառներից մեկը, որ հարևան ազգերի և երկրների՝ սեփական պատմությունը վերախմբագրելու փորձերը ի հաշիվ մեր պատմական իրողությունները կեղծելու, առանձին մասերով հաջողության են հասել: Սակայն վերջին մի քանի տարվա մեջ այս ուղղությամբ էական քայլեր են իրականացվել, քանի որ ժամանակակից աշխարհում տեղեկատվական-հոգեբանական անվտանգության տեսանկյունից երկրի, ազգի, նրա բարի համբավի և հեղինակության հարցադրումները առանցքային են: Որպես դրա լավագույն գնահատական մենք դիտում ենք հարևան առանձին երկրների ջղաձգումները և էմոցիոնալ արձագանքը մեր փաստական հետազոտություններին: Սակայն հարկ է նշել, որ մեր խնդիրը ադրբեջանական մոտեցումներին ոչ այնքան հակադարձելն է, որքան արտերկրյա հանրային և գիտական լայն շրջանակների պատշաճ իրազեկման ապահովումը մեզ համար կարևոր՝ Լեռնային Ղարաբաղի, Հայոց ցեղասպանության, Նախիջևանի, Շամախիի, Գանձակի, հայկական պատմամշակութային տարբեր օջախների, պատմական իրադարձությունների՝ Սումգայիթի, Բաքվի, Խոջալուի, Մարաղայի ողբերգական դեպքերի, մի շարք այլ հիմնահարցերի վերաբերյալ: Այս ուղղությամբ մեր հետևողական քայլեր շարունակական են լինելու, իսկ հետազատությունները՝ առավել ընդգրկուն:

-Կարող եք նշել, թե ինչ հիմնական հետազատություններն են իրականացվել և ինչ գրքեր են հրատարակվել այս կարճ ժամանակահատվածում:
-Կենտրոնի՝ այս ուղղությամբ առավել ակտիվ քայլերի հաշվարկը սկսենք 2010թ-ից. մեր առաջին հետազատությունը եղել է «Լեռնային Ղարաբաղ. ինչպես է դա եղել» գիրքը, որն, ի դեպ, 2011-ին վերահրատարակվեց և լրամշակվեց արժեքավոր լուսանկարներով, փաստական նյութերով: 2012-ին հայերեն և անգլերեն լեզուներով հրատարակվեց ՀՀ ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտի Թուրքիայի բաժնի գիտաշխատող Լ.Հովսեփյանի «Թուրքիայի վախերը. Սևրի սինդրոմ: Սևրի սինդրոմի դրսևորումները Թուրքիայի հասարակական-քաղաքական քննարկումներում» հետազատությունը: Հաջորդ արժեքավոր հետազոտությունը, որ իրականացվել է Կենտրոնի կողմից, 2012թ. Ա.Ղազինյանի ««Полигон „Азербайджан”»» գիրքն է. այն 1,5 տարվա ակտիվ աշխատանքի արդյունք էր և կազմում էր 615 էջ: 2012թ-ին Կենտրոնի կողմից ռուսերեն թարգմանվեց և հրատարկվեց Ա.Մաղալյանի «Արցախի մելիքությունները և մելիքական տները XVII-XIXդդ.» հետազատությունը: 2013-ին Հանրային կապերի և տեղեկատվության կենտրոնի կողմից հրատարկվեց Գ.Գ.Պողոսյանի «Հայաստանի պատմամշակութային ժառանգություն. Նախիջևանի երկրամաս» ռուսալեզու հետազատությունը:
Մի փոքր առաջ ընկնելով՝ նշեմ, որ նախատեսում ենք առաջիկայում հրատարակել Գ.Պողոսյանի նոր հետազատությունը, որ վերաբերելու է Շամախիի պատմության, մշակույթի և էթնիկ կազմի հարցերին: Առաջիկայում կենտրոնը հասարակական լայն շրջանակներին կներկայացնի Ա.Ղազինյանի ռուսալեզու հերթական հետազատությունը նվիրված Երևանին:

-Հաշվի առնելով ներկայացված հրատարակումների բազմազան թեմատիկան՝ հարց է ծագում, թե ինչ կերպ են հետազոտողները կարողանում հիմնավոր գիտական ուսումնասիրություններ իրականացնել. արդյոք Կենտրոնում առկա են բոլոր այդ ոլորտների մասնագետներ:
-Իհարկե, Կենտրոնում օբյեկտիվորեն չեն կարող լինել բոլոր վերոնշյալ և ապագայում էլ ենթադրվող հետազոտությունների թեմաներով զբաղվող մասնագետներ: Այս առումով Կենտրոնը ակտիվ գործակցում է ՀՀ-ում առկա տարբեր հետազոտողների, գիտնականների և փորձագետների, մշտական կապի մեջ է գիտական կենտրոնների և ինստիտուտների հետ: Կենտրոնի կողմից իրականացվող և հրատարակված հետազոտությունները կոլեկտիվ աշխատանքի արդյունք են: Դրանց մի մասը անցնում է գիտական փորձաքննություն ՀՀ-ում առկա գիտական կառույցներում:
Նշեմ, որ մինչ նախաձեռնված հետազատությունների հրատարակումը, տարբեր գիտահետազոտական կառույցներից հետազոտությունների վերաբերյալ մենք ստանում ենք կարծիքներ, որոնք հիմք են մեզ և հեղինակի համար կատարելու շտկումներ: Հարկ է նշել, որ իրականացվող հետազոտություններում գերակշռում են փաստական նյութերի, փաստաթղթերի կրկնօրինակների, քարտեզների, լուսանկարների հիմքով այդ թվում օտարալեզու նյութերը, որոնք հետագայում լսարանին հնարավորություն են տալիս ուղղակիորեն համոզվելու ներկայացվող մոտեցումների ճշմարտացիության մեջ: Սա կարևոր սկզբունք է մեզ համար, որ անխախտորեն պահպանվելու է նաև Կենտրոնի կողմից նախատեսվող հետագա ուսումնասիորություններում ևս: