Ձեր վստահելի աղբյուրը

Արագածոտնի մարզի Օհանավան գյուղում կարկուտից 400 հա խնձորի այգի է վնասվել: Գյուղապետ Ալեքսան Ալեքսանյանի ներկայացմամբ, վնասը լուրջ է:

«Խնձորը թափվել է գետնին: Խնձորի մի կեսը մնացել է ծառին, մյուսը ընկել գետնին: Դա էլ չի կարա խնձոր դառնա»,-ներկայացրեց համայնքի ղեկավարը:

Ալեքսանյանի խոսքով, այստեղ էլ գյուղացիներից շատերը վարկեր են վերցրել` այգին մշակելու ծախսերը հոգալու համար ու աշնանը բերքի գումարով վարկը մարելու նպատակով:

«Մեր գյուղից շատ են մարդիկ վարկեր վերցնում, որովհետև էդ պտղատու այգիների վրա մարդիկ մեծ գումարներ են դնում: Բանկերից վերցնում են, որ ներդրումներ անեն: Իրենց ներդրումները մարդիկ անում են, բնությունն էլ ըսենց իրանն է անում»,-ասաց Ա. Ալեքսանյանը:
Մարզպետարանի հետ հանձնաժողով է ստեղծվել, արձանագրել են վնասները, հիմա անորոշ վիճակում սպասում են:

Հարցրեցինք, համայնքի մոտ կամ համայնքի տարածքում կա՞ հակակարկտային կայան:
«Այո, կա, աշխատել է»:
Էդ դեպքում, ինչու է վնասը նման մեծ չափով եղել:
«Այ այդ հարցը ինձ մի տվեք»,-արձագանքեց գյողապետը:

Մինչդեռ ԱԻՆ «ՄԵՎԱՆԾ» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Ռոբերտ Հովսեփյանը պնդում է, որ այն համայնքներում, որտեղ  հակակարկտային կայաններ են գործի դրվել,  ոչ մի վնաս չի եղել:

«Արարատում, Արմավիրում, Արագածոտնի մարզում բոլոր կայաններն աշխատել են: Վնասազերծվել է 4 կարկտային ամպ, կատարվել է մոտ 33 հազար կրակոց: Պաշտպանված տարածքներում վնասներ չկան: Արմավիրում տարածքներ կան, որ մեր պաշտպանության տակ չեն, այդտեղ արդեն վնասները շատ են»,-ասաց Հովսեփյանը: Նա նշեց, որ Արագածոտնում գործի են դրվել բոլոր 30 կայանները, իսկ Արմավիրում` բոլոր 60-ը:

ԱԻՆ-ից Panorama.am-ի հարցման ի պատասխան մանրամասնում են.

«2013 թ. մայիսի 12-ին Արագածոտնի ռադիոլոկացիոն հակակարկտային կենտրոնում դիտարկումներ կատարելիս ժամը 11.53-ին Թուրքիայի տարածքում հայտնաբերվեց մի քանի օջախներից բաղկացած ամպային համակարգ: Դրանցից ամենամոտը գտնվում էր ՀՀ պետական սահմանից 41 կմ հեռավորության վրա: Ամպերը կարկտավտանգավոր չէին:

Նշված ամպային համակարգը 35 կմ/ժ միջին արագությամբ շարժվում էր դեպի Արմավիրի մարզի Վանանդ, Գետաշեն, Նոր Կեսարիա, Շենավան, Բերքաշատ, Նալբանդյան համայնքների ուղղությամբ, որտեղ տեղակայված են նախարարության 29 հակակարկտային կայան: Մինչև ժամը 13.00-ն այս ամպային համակարգը (օջախների մի մասը տեղումներ տալով վերացան, ի հայտ եկան նոր օջախներ) առանց էական փոփոխության շարժվում էր նշված ուղղությամբ: Ժամը 13.02-ին ստացված տվյալների համաձայն` օջախներից մեկի մոտ աճ արձանագրվեց: Կատարելով չափումներ, ճշտելով անհրաժեշտ պարամետրերը` ժամը 13.06-ից սկսվեց ներգործման աշխատանքներ վերը նշված հակակարկտային կայաններով: Շարժվելով նշված ուղղությամբ ամպը դարձավ կարկտաբեր:

ՀՀ սահմանից 6-7 կմ հեռավորության վրա, Թուրքիայի տարածքում արդեն ձևավորվել էր հզոր կարկտաբեր ամպ, որից ռադիոլոկացիոն տվյալների համաձայն` 3 կմ2 մակերեսով տարածքի վրա տեղում էր 1-1,5 սմ տրամագծով կարկուտ: Ժամը 13.23-ին սահմանից մոտ 4 կմ այն կողմ 11 կմ2 մակերեսով տարածքի վրա տեղում էր մինչև 2-2,5 սմ տրամագծով կարկուտ, իսկ ընդհանուր կարկտահարության մակերեսն այդ պահին հասնում էր 30-35 կմ2 : Թուրքիայի տարածքում արդեն ձևավորված հզոր կարկտաբեր ամպը 35-40 կմ/ժ արագությամբ մոտենում էր Արմավիրի մարզի պաշտպանվող տարածքում ներգործություն իրականացնող հակակարկտային կայաններին: Կարկտային օջախի վերին սահմանը հասնում էր մոտ 9 կմ-ի, որտեղ ջերմաստիճանը -300 C է, իսկ ամպի վերին սահմանը՝ 13 կմ-ի, որտեղ -500 C է:

Նման ամպից թափվող կարկուտը, համընթաց քամու առկայության արդյունքում, գետնին կարող է հասնել 4-5 կմ կարկտային օջախից առաջ: Արմավիրի մարզի պաշտպանվող տարածքների վրա ամենաուժեղ կարկտահարությունը տեղի է ունեցել հենց այդ պայմանների առկայության պարագայում: Պաշտպանվող տարածքներից առավել շատ տուժել են Շենավան և Բերքաշատ համայնքները, որտեղ տեղակայված են նախարարության համակարգի մեկական հակակարկտային կայաններ և ևս երկուական կայան «Բարվա» ՍՊԸ-ի (վերջիններիս ներգործության մասին տեղեկատվությունը բացակայում է): Համաձայն գոյություն ունեցող հակակարկտային պաշտպանության մեթոդների` արդեն ձևավորված կարկտաբեր ամպի վրա ներգործությունը կարող է միայն ժամանակավորապես թուլացնել կարկտահարության ուժգնությունը և փոքրացնել կարկտի չափերը: Հենց սա էլ դիտարկվել է ներգործության արդյունքում:

Ամպի վրա կատարված կրակոցների բաշխումն ըստ գյուղերում տեղակայված հակակարկտային կայանների այսպիսին է.

Վանանդ / 5 կայան/ - 1873 կրակոց
Նոր Կեսարիա / 5 կայան/ - 1811 կրակոց
Բերքաշատ /1 կայան/ - 422 կրակոց
Շենավան / 1 կայան / - 424 կրակոց
Գետաշեն / 7 կայան / - 2022 կրակոց
Նալբանդյան / 8 կայան / - 3244 կրակոց
Ակնալիճ / 2 գիտափորձարարական կայան / - 621 կրակոց:
Ընդամենը` այդ ամպի վրա կատարվել է 10417 կրակոց:

Անցնելով պաշտպանվող տարածքի վրայով, ամպը կրկին սկսեց ուժեղանալ և կարկտահարել Արմավիրի մարզի Ուշակերտ, Արաքս, Ամասիա, Նոր Արմավիր, Ջրաշեն, Բամբակաշատ, Ալաշկերտ, Մրգաշատ, Մեծամոր, Ակնալիճ, Այգեշատ, Արշալույս, Հայթաղ չպաշտպանվող համայնքների տարածքները` պատճառելով էական վնասներ, տեղ-տեղ ուժեղ:
Հետագայում ամպը մոտեցել է Արագածոտնի մարզի պաշտպանվող տարածքներին: Սկսվել է ներգործությունն Արագածոտնի մարզի բոլոր հակակարկտային կայաններով: Կատարվել է 7756 կրակոց, որի արդյունքում Արագածոտնի մարզի պաշտպանվող տարածքներում, ռադիոլոկացիոն տվյալների համաձայն, կարկտահարություն չի գրանցվել: Չպաշտպանվող որոշ տարածքներում հնարավոր են վնասներ:

Ժամը 12.42-ին պետական սահմանից 50 կմ հեռավորության վրա հայտնաբերվեց ևս մեկ օջախ, որը շարժվում էր 50կմ/ժ արագությամբ: Ժամը 13.09-ին ամպը բաժանվեց երկու օջախների, որոնք սկսեցին աճել և շարունակել շարժումը դեպի Հայաստանի Հանրապետության տարածք: Ժամը 13.50-ին օջախներից մեկը գտնվում էր ՀՀ սահմանից 6 կմ, իսկ մյուս ավելի ուժեղ օջախը՝ 15 կմ հեռավորության վրա: Այդ ժամանակ որոշում կայացվեց սկսել ներգործության աշխատանքները:

Կատարված 8810 կրակոցներն ըստ գյուղերի բաշխվել են հետևյալ կերպ.

Ջանֆիդա / 6 կայան/ - 1593 կրակոց
Փշատավան / 5 կայան / - 1915 կրակոց
Արգավանդ / 4 կայան / - 1031 կրակոց
Արազափ / 2 կայան / - 628 կրակոց
Մարգարա / 5 կայան / - 1410 կրակոց
Վարդանաշեն / 4 կայան/ - 318 կրակոց
Երասխահուն / 2 կայան / - 232 կրակոց
Ջրառատ / 4 կայան/ - 913 կրակոց
Արաքս / 4 կայան / - 770 կրակոց։

Անցնելով պաշտպանվող տարածքների վրայով ամպը թեթև վնաս է հասցրել որոշ չպաշտպանվող տարածքների:
Ընդամենն Արմավիրի մարզում ներգործության է ենթարկվել 2 ամպ, կատարվել է 19227 կրակոց:

Արմավիրի մարզի վերջին ներգործությունից անմիջապես հետո կարկտավտանգավոր ամպ է հայտնաբերվել Արարատի մարզի պաշտպանվող տարածքների մերձակայքում, որը ներգործության արդյունքում վնասազերծվել է: Կատարվել է 6185 կրակոց: Պաշտպանվող տարածքներում տեղացել են միայն անձրևներ: Ռադիոլոկացիոն տվյալների համաձայն` չպաշտպանվող որոշ տարածքների վրա տեղացել է կարկուտ, հնարավոր են վնասներ:

2013 թ. մայիսի 12-ին ներգործության է ենթարկվել ընդամենը 4 ամպ, կատարվել է 33168 կրակոց:

Արմավիրի մարզի 17 գյուղական համայնքների, հիմնականում սահմանամերձ տարածքներում, տեղակայված են նախարարության համակարգի 65 ստացիոնար և 4 շարժական կայաններ, որոնք չեն կարող ամբողջությամբ պաշտպանել այդ համայնքների տարածքները:

Հնարավոր դրական արդյունքի հասնելու համար անհրաժեշտ է Բերքաշատ, Շենավան, Նոր Կեսարիա, Գետաշեն, Նալբանդյան, Փշատավան, Ջրառատ, Երասխահուն, Մարգարա գյուղերում տեղադրել, նախնական հաշվարկներով, ևս 25 կայան։

Արմավիրի մարզի ինտենսիվ գյուղատնտեսության վարման հիմնական տարածքները կարկտահարությունից պաշտպանելու և վնասները նվազագույնի հասցնելու համար, նախնական հաշվարկներով, անհրաժեշտ է տեղադրել գազով գործող շուրջ 170 և 25 ռեագենտային կայան:
Մարզում առկա են նաև «Բարվա» ՍՊԸ-ի կողմից տեղադրված շուրջ 30 կայաններ:
Մայիսի 12-ին նախարարության համակարգի ռադիոլոկացիոն և հակակարկտային կայանները գործել են ճշգրիտ և անխափան»:

Նախորդող հրապարակում`

Գյուղացին նորից կոտրած տաշտակի առջև է. Ինչի՞ համար են հակակարկտային կայանները