Ձեր վստահելի աղբյուրը

Այսօր առավոտյան էլ «Հրապարակ» օրաթերթի խմբագիր Արմինե Օհանյանը կայքերից մեկում ու ամբողջ սոցիալական ցանցում տարածված է տեսել «Հրապարակ»-ի նյութերից մեկը` առանց հղումի, առանց լոգոյի ու առանց որևէ հիշատակման, որ այդ նյութը վերցված է օրաթերթից: Ստեղծված վիճակը խմբագիրը որակում է անկառավարելի:

«Այսինքն նյութը տարածվում է, իր ազդեցությունն է ունենում, մարդիկ տեսնում են աշխատանքը, բայց չեն իմանում, ո՞վ է աշխատանքի հեղինակը: Նրանց թվում է, հեղինակը այն կայքն է, որտեղից կարդացել են»,-Panorama.am-ին ասաց խմբագիրը, ով «խաղի կանոնները» սահմանող հայտարարության հեղինակներից է:

Խմբագրի խոսքով, նման անբարեխիղճ դեպքերը շատ-շատ են, լցվել է համբերության բաժակը, արդյունքում 13 խմբագիրներ որոշել են գործի անցնել, վեցը հեղինակել են հայտարարությունը, յոթը` միացել դրան:

Արմինե Օհանյանի ներկայացմամբ, մոտ երկու տասնյակ մարդ է աշխատում է օրաթերթում և նույնանուն կայքում:
«Այդ բոլորը աշխատավարձ են ստանում, մենք հարկեր ենք վճարում, ինտերնետի վճար, «Ֆոտոլուր»-ի հետ պայմանագիր և այլ ֆինանսական ահռելի ծախսեր: Իսկ մեկ ուրիշը որոշում է, որ կարելի է առանց աշխատելու եկամուտ ստանալ: Երկու աշխատող է պահում, մի կայք է բացում, նվազագույն ծախսերով ինքն ունենում է գովազդներ, հեղինակություն և հավասար ոտք է գցում «Հրապարակ»-ի հետ, որը 5 տարվա աշխատանքի շնորհիվ է եկել հասել այսօրվա վիճակին: Մենք հաճախ այդքան գովազդ չունենք, ինչքան այդ կայքերը, որոնք ամեն օր գողանում են նյութերը»,-մտահոգություն հայտնեց խմբագիրը:
Նրա խոսքով, եթե այդ կայքերից հանվեն մամուլի հրապարակումները, տակն այնքան քիչ բան կմնա, որ մի քանի օրում այդ կայքը կփակվի ու կանհետանա:

«Մի քանի խմբագիրներով մենք հավաքվեցինք, քննարկեցինք ու հասկացանք, որ ժամանակն է, մենք մեր աշխատանքին տեր կանգնենք, մեր իրավունքները պաշտպանենք»,-ասաց Օհանյանը:
Այժմ նրանք մշակում են պայմանագրի օրինակելի ձև, պատրաստվում են հանդես գալ «Հեղինակային իրավունքի և հարակից իրավունքների մասին» օրենքում փոփոխությունների նախաձեռնությամբ: Հիշեցնենք, որ ըստ օրենքի, օրվա նորությունների կամ ընթացիկ իրադարձությունների մասին մամուլի տեղեկատվություն ներկայացնող հաղորդումները հեղինակային իրավունքի օբյեկտ չեն:

Փոփոխությունից հետո թերթերը կկարողանան դիմել դատարան` պատասխանատվության կանչելու պայմանագիր չկնքած կամ էլ պայմանագրի պահանջները չկատարած ցանցային լրատվամիջոցներին:
«Եթե 10 տողանոց երգը հեղինակային իրավունքի օբյեկտ է, ապա 2 էջանոց հոդվածը հաստատ հեղինակային իրավունքի առարկա է»,-նկատեց «Հրապարակ»-ի խմբագիրը:

Խմբագիրները չեն բացառում, որ պայմանագիրը նորելուկ, պոռնոնյութերով լեցուն կայքերի համար կնախատեսի որոշակի վճար, իսկ բարեխիղճ լրատվամիջոցի անուն ձեռք բերածների հետ կաշխատեն անվճար հիմունքով:

«Այսօր շատ են լրատվական գործունեություն իրականացնող մարդիկ, ովքեր չեն ցանկանում զբաղվել լրագրությամբ, բայց ուզում են լինել լրագրող: Շատ կայքերի լրագրողներ նստած են «քոփ-փեսթ»-ի վրա: Նրանք պարզապես գողանում են մյուս լրագրողների աշխատանքը, տարածում ու դառնում են լրատվամիջոց»,-Panorama.am-ին նման մտահոգություն հայտնեց նաև «Ժողովուրդ» օրաթերթի խմբագիր Թագուհի Թովմասյանը: Նրա որակմամբ, արատավոր երևույթի դեմն առնելու համար պետք է համախմբել ջանքերը:
«Այստեղ լրագրողն ու ոչ լրագրողը ոչ մի չափանիշով չեն տարբերվում: Լրագրողի նյութը գողացողը ներկայանում է որպես լրագրող ու լուծում տարբեր հարցեր, որոնք պարզապես լրագրողական էթիկայի բոլոր նորմերին հակասում են»,-ասաց նա, հույս հայտնելով, որ վճռականության շնորհիվ կարելի է հասնել այն բանին, որ դաշտում լրագրողին կտարբերեն գրագողից:

Թովմասյանի խոսքով, իր խմբագրած թերթը ստեղծված վիճակի հետևանքով նաև ֆինանսական կորուստներ է ունեցել:
«Մարդիկ առավոտյան ցանցում կարդում են «Ժողովուրդ»-ի ամենահետաքրքիր հրապարակումներն ամբողջությամբ, ընթերցողն էլ անհրաժեշտություն չի ունենում գնել թերթը»,-ասաց խմբագիրը, ավելացնելով, որ նույնիսկ թերթում տպագրված նյութերի մատուցումն իրականացվում է սուբյեկտիվ մոտեցմամբ: Օրինակ, Թ. Թովմասյանը նկատել է, որ շատ համարձակ նյութեր այդպես էլ չեն հայտնվում ցանցերում:
«Մարդուն բացատրել, որ գիտե՞ք, թերթում ավելի հետաքրքիր բաներ կան, քան հայտնվել է ցանցում, դա ամբողջական տարբերակը չէ, շատ դժվար է: Դրա համար ճիշտ կլինի սահմանված կանոններին ենթարկվելով մարդիկ մամուլի տեսություն դնեն»,-ասաց խմբագիրը: