Ձեր վստահելի աղբյուրը

Առաջին տպավորությունը, որ ստանում ես Աբովյանի «ՍՕՍ մանկական գյուղի» միշտ բաց դարպասներից ներս մտնելուն պես հանգստությունն է. կանաչի մեջ թաղված փոքրիկ առանձնատները աչքի են ընկնում մաքրությամբ ու կոկիկությամբ, մարզադաշտում երեխաները ֆուտբոլ են խաղում, աղջիկները այստեղ-այնտեղ ծառի տակ «քչփչում», «ՍՕՍ մայրիկներն» էլ համեղ ճաշ պատրաստելու գործընթացը ընդմիջում են դուրս գալով ու երեխաներին «աչքի տակով հետևելով»: Մի խոսքով` ամեն ինչ այնպես է, ինչպես միշտ եղել է ավանդական հայկական ընտանիքներում միակ տարբերությամբ` ընտանիքները կենսաբանական չեն:

«ՍՕՍ մանկական գյուղեր» կազմակերպությունը հիմնադրվել է 1949թ-ին Ավստրիայում և այժմ գործում է աշխարհի 132 երկրներում: Ընտանիքների ամրապնդման այս ծրագիրը օգնության ձեռք է մեկնել ավելի քան 300 հազար մարդու ամբողջ աշխարհում, իսկ Հայաստանում մեկնարկել է 1988թ-ի ավերիչ երկրաշարժից հետո` «ՍՕՍ»-ը ավելի քան 250 երեխայի համար ընտանիք է եղել այս 23 տարիների ընթացքում: Աբովյանի այս «մանկական գյուղում» այսօր բնակվում է 2-14 տարեկան 64 երեխա, որոնք ինչ-ինչ պատճառներով զրկվել են խնամքից: Ինչպես և Հայաստանի նմանատիպ այլ հաստատություններում, այստեղ մեծ է նաև այն երեխաների թիվը, որոնք ունեն ընտանիք ու ծնողներ, սակայն սոցիալական ծանր պայմանները նրանց ընտանիքից դուրս են հանել: Ամեն ընտանիքում ապրում է 6-7 երեխա` աղջիկ-տղա, որոնք հաճախում են մանկապարտեզ, սովորում հանրակրթական դպրոցում, ուր ամեն առավոտ նրանց տեղափոխում է գյուղի հատուկ ավտոբուսը: 15 տարեկանից հետո երեխաները տեղափոխվում են Երևանում գործող երիտասարդական տներ, որտեղ ապրում են երեք տարի ու շարունակում մնալ կազմակերպության ուշադրության և հոգածության ներքո, երեք տարի անց էլ արդեն լիարժեք ինքնուրույն կյանք սկսում` կազմակերպությունը աջակցում է մասնակիորեն, ու կապն էլ «ՍՕՍ»-ի հետ չեն կորցնում` արդեն ընտանիք կազմած (ամուսնություններ եղել են նաև «ՍՕՍ»-ի երեխաների միջև), թոռներով, խնամիներով ու մեծ պլաններով հաճախում են իրենց «ՍՕՍ մայրիկներին» ու, փաստորեն, հայրենի օջախ:

Երեխաների պաշտպանության օրվա առիթով «ՍՕՍ մանկական գյուղն» այսօր հյուրընկալել էր ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպան Կարեն Անդրեասյանին. գյուղի տնօրինության և ՄՒՊ միջև ստորագրվեց համագործակցության հուշագիր:

Տնօրենը  նաև ներկաներին պատմեց գյուղի պատմությունը ու նշեց, որ նման հաստատության անհրաժեշտություն առաջ է քաշվել երկրաշարժից հետո, սակայն ժամանակի ընթացքում, պայմաններից դրդված, երեխաների կարգավիճակները փոխվեցին և այսօր ավելի շատ են ծնող ունեցող երեխաները, քան երկկողմանի ծնողազուրկները.

«Այս պահին ապրում է 64 երեխա` 11 ընտանիքներում, նրանցից 10-ը օգոստոսի վերջին կտեղափոխվի երիտասարդական տներ: Մեր հիմնական տարողությունն էլ 72-ն են: Երեխաներին մեզ մոտ ուղեգրում է Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը»,- տեղեկացրեց տնօրենը ու նաև հավելեց, որ խնամքը իրականացվում է ընտանեկան տիպի, ինչով և «ՍՕՍ»-ը տարբերվում է հայաստանյան բոլոր այլ կառույցներից և համարվում են խնամատար ընտանիքի տեսակ: Երկու տարի առաջ էլ վերջապես գյուղին շնորհվեց «ընտանեկան տիպի մանկատուն» դասակարգումը, թեև.

«Մեզ մանկատուն բառը այնքան էլ դուր չի գալիս, որովհետև մենք ընտանեկան միջավայրի ենք ձգտում ու ստեղծում այն»,- հավելեց նա:

Տնօրենը տեղեկացրեց նաև, որ իրենք պատրաստ են երեխաներին ընդունել նաև կարճաժամկետ` 2-3 ամսով, այն դեպքերում, երբ երեխան ճգնաժամային իրավիճակում է հայտնվել: Այդ ժամանակահատվածում կապահովվի երեխայի խնամքը, կիրագործվի նրա կրթական և առողջական իրավունքը: Իսկ եթե ընտանեկան խնդիրները չհարթեն ու այնպես ստացվի, որ երեխան չի կարող այլևս վերադառնալ կենսաբանական ընտանիք, ապա հնարավոր է երեխային տեղավորել գյուղի սոցընտանիքում:

«Երեխաների իրավունքների ու պաշտպանության մասին հիշում են տարվա մեջ միայն հատուկ օր ու դրանից հետո մոռանում: Սակայն ես տեսնում եմ, որ այստեղ աշխատող մարդիկ երեխաների իրավունքները պաշտպանում են ամեն օր, ամեն ժամ»,- իր խոսքում նշեց Կարեն Անդրեասյանը` ընդգծելով, որ ցավոք, Հայաստանում շատ ու շատ երեխաներ իրենց հարազատ ընտանիքներում ապրում են վատ պայմաններում:

Ինչպես և ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում առկա են երեխայի իրավունքի ոտնահարման տարբեր տեսակներ` բռնություն, սեռական ոտնձգություն, երեխայի համար կրթական կամ այլ իրավունքների իրագործման բացակայություն և այլն.

«Ես շատ կուզեի, որ հունիսի մեկը մեզ համար կարևորվեր ոչ միայն մեր սեփական երեխաներին մի փոքր տոնական տրամադրությամբ ապահովելով, այլև մտածեինք ուրիշի երեխաների մասին, հատկապես այն, որոնց ծնողները չեն կարող մտածել իրենց իսկ երեխաների մասին»,- ասաց նա ու հերթական անգամ կրկնեց, որ երեխաների պաշտպանությունը մեզանում սկսվում է ծնողազուրկ երեխաներից և ծնողական խնամքի կարոտ երեխաներից:

Նշենք, որ երկու տարի առաջ իր հյուրընկալ դռները բացեց Հայաստանում երկրորդ «ՍՕՍ մանկական գյուղը» Իջևանում: Ինչպես և Աբովյանում, այստեղ կառուցված բնակարանները ևս նախատեսված են 6-7 երեխաներով ընտանիքների համար և նույնպես ապահովված կենցաղային անհրաժեշտ բոլոր պայմաններով...

«ՍՕՍ մանկական գյուղի» «մայրիկները» ապրում են այստեղ տարիներով, դաստիարակում ու խնամում ուրիշ մայրերի երեխաների: Այստեղ սեփական ընտանիք ունեցող կանայք չեն աշխատում:
Իրինան, որ գյուղում արդեն 10 տարի է, այժմ իր ընտանիքում խնամում է 4 երեխաների, նրանցից մեկը առողջական խնդիրներ ունի, բայց ամենաաշխույժն է ոչ միայն ընտանիքում, այլև ողջ գյուղում: Իրինայի խոսքով, գյուղի առանձնահատկությունն այն է, որ ընտանիքներում երբեք չեն դադարում խոսել կենսաբանական ծնողների մասին, երեխաները տեղյակ են իրենց ծնողներից, կապը պահվում է, եթե մյուս կողմը նման ցանկություն է հայտնում: Բայց մայր երեխաների համար ժամանակի ընթացքում հենց նրանք են դառնում, որովհետև իրենք են անքուն գիշերներ անցկացնում հիվանդ երեխաների անկողնու մոտ, նրանց համար ճաշ պատրաստում ու ուրախանում ամեն ձեռքբերման վրա: Այդ իսկ պատճառով ջիգյարով արտաբերած «մամա»-ն այստեղ արտառոց բան չէ ....