Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Հունիսի 12-ին ադրբեջանական «ԱՊԱ» լրատվական գործակալությունը`հղում անելով ադրբեջանական զինված ուժերում իր աղբյուրներին, ներկայացրել էր հունիսի 26-ին կայանալիք զորահանդեսում ներկայացվելիք նոր ռազմական տեխնիկայի ցանկը:

Ըստ գործակալության հաղորդած տեղեկությունների`զորահանդեսում ներկայացվելու են զենիթահռթիռային կայաններ, տանկեր, անօդաչու թռչող սարքեր և հրետանային համակարգեր: Մասնավորպես, զորահանդեսում ցուցադրվելու են «Т-90С» տանկեր, ««Тор» 9К330» միջին հեռահարության ՀՕՊ համակարգեր, «2С19 «Мста-С» հրետանային ինքնագնաց կայանքներ, «TR-300 «Касырга»» հրթիռային համակարգեր, «9К57 «Ураган»» հրթիռային կրակի համակարգեր, «Ми-35М» ուղղաթիռներ, «Гюрза» պարեկային մեքենաներ, իսրայելական արտադրության «Heron» և «Hermes-450» անօդաչու թռչող սարքեր, հետևակային մեքենաներ: Ադրբեջանական զինված ուժերի սպառազինության և ռազմական տեխնիկայի հնարավորությունների, ինչպես նաև, շփման գծում հնարավոր սրացումների մասին Panorama.am-ը զրուցեց ռազմական փորձագետ Հրաչյա Պետրոսյանցի հետ:

-Պրն. Պետրոսյանց, ինչպե՞ս կգնահատեք ներկայացված նոր սպառազինության ցանկը:
-Սույն տեղեկատվության մեջ առկա էին մեզ համար նոր տվյալներ: Իրենք հայտարարում են, որ ունեն մեծ քանակությամբ «Т-90С» տանկեր: Իհարկե, հայկական կողմը մեկ անգամ չէ, որ հայտարարել է, թե ադրբեջանական զինված ուժերում «Т-90С» տանկերի ներկայիս քանակությունը ռազմական գործողություններում որոշիչ դեր խաղալու համար բավականին փոքր է: Սակայն միայն այն փաստը, որ Ադրբեջանը ունի «Т-90С» տանկեր, բավականին մտահոգիչ է: Այստեղ մեզ ամենաշատը պետք է մտահոգի այն փաստը, թե այնուամենայնիվ որտեղի՞ց Ադրբեջանին հաջողվեց ձեռք բերել «Т-90С» տանկեր, այն դեպքում, որ ադրբեջանական կողմը հայտարարում է, որ տանկերին տիրապետում է դեռևս 2011 թ.-ից:

Բավական լուրջ են Ադրբեջանի կողմից ձեռք բերված ««Тор» 9К330» միջին հեռահարության ՀՕՊ համակարգերը: Սակայն պետք է նշել, որ սույն համակարգերը հայկական կողմերի համար մեծ վտանգ չեն կարող ներկայացնել: Դրա հիմնական պատճառը մեր ռազմական քաղաքականության պաշտպանական ուղղվածություն է: Մենք ակտիվ հարձակվողական գործողությունների ծրագրեր չունենք: Իսկ օդուժի ակտիվ կիրառումը կատարվում է ակտիվ հարձակվողական գործողությունների ժամանակ: Բնական է որ հայկական կողմը օդուժի ակտիվ կիրառում չի պլանավորում: Կարելի է ենթադրել, որ դրանք ավելի շատ ուղղված են այլ երկրների` Իրանի, Թուրքմենստանի դեմ: Սույն եզրակացությունը անուղղակիորեն հաստատում է պաշտոնական Աշխաբադի կողմից ռազմական տեխնիկայի ակտիվ ձեռքբերումը:

Մեզ համար որոշակի առումով մտահոգիչ է «2С19 «Мста-С»» հրետանային ինքնագնաց կայանքների ձեռքբերումը: Սրանք բավականին նոր, 1980 թթ վերջին ԽՍՀՄ զինված ուժերի սպառազինության մեջ մտած և բարձր ՕԳԳ ունեցող ինքնագնաց կայանքներ են:

Ինչ վերաբերում է ցուցադրվելիք իսրայելական «Heron» և «Hermes-450» անօդաչու թռչող սարքերին, ապա հարկ է նշել, որ ադրբեջանական կողմը դրանք ներկայացնում է որպես լավագույն և նորագույն թռչող սարքեր: Սակայն իրականում սրանք իրենց դարն ապրած և հենց նույն Իսրայելի կողմից սպառազինությունից հանված սարքեր են: Օրինակ` նույն «Hermes» սարքերի արդեն երրորդ սերունդն է արտադրվում, այնինչ Ադրբեջանը ներկայացնում է առաջին սերնդի սարքեր, որոնց մոտոռեսուրսը, ըստ երևույթին, բավականին սպառված է: Երբ 2011 թ Արցախում ոչնչացվեց ադրբեջանական անօդաչու սարքը, դրա շուտ հայտաբերեման պատճառներից մեկը հենց հնացած լինելն էր: Այնպես որ սրանք բավականին հնացած են և իրենցից մեծ վտանգ չեն ներկայացնում:

Ադրբեջանական կողմը ձեռք է բերել նաև ռեակտիվ հրետանի, որն իրենից ներկայացնում է չինական «W-80» կայանքերի` Թուրքիայում արդիականացված մոդելը: Նույնիսկ թուրքական մասնագետները ընդունում են, որ տվյալ զենքը փոքր- ինչ անարդյունավետ է: Արդիականացման արդյունքում մեծացել է այս զինատեսակի հեռահարությունը: Սակայն սույն կայանքերը չունեն հարվածի ճշգրտություն և լեռնային պայմաններում դրանց կիրառման արդյունավետությունը բավականին ցածր է:

Գլխավոր խնդիրը նրանում է, որ տվյալ տեխնիկան, հատկապես հեռահար հարվածի` հրետանային, համազարկային միջոցները պատերազմական գործողությունների վերսկսման դեպքում կկիրառվեն հիմնականում խաղաղ բնակչության դեմ: Օրինակ` թուրքական կայանքերը, հարվածի ճշգրտության բացակայության պայմաններում արդյունավետ են միայն մարդկային ուժերի կուտակումների դեմ գործողություններում: Լեռնային պայմաններում այս քանակությամբ մարդկային ուժի կուսակումներ մենք ոչ մի վայրում չենք ունենալու: Հետևաբար հիմնական հարվածն ընկնելու է բնակավայրերի վրա: Այս ամենը բերում է այն եզրակացության, որ Ադրբեջանը շարունակում է նախապատրաստվել տվյալ տարածքներում հայկական բնակչության իսպառ վերացմանը: Սույն քաղաքականությունը ադրբեջանական կողմը որդեգրել էր Արցախյան գոյամարտի տարիներին և չեմ կարծում, որ ներկայումս ադրբեջանական կողմից նպատակները լուրջ փոփոխություն են կրել:

Մեզ համար բավական մեծ վտանգ է ներկայացնում նաև Ադրբեջանի կողմից ռուսական «Ми-35М» ռազմական ուղղաթիռների ձեռքբերումը: Դրանք հարմարեցված են լեռնային տեղանքում մարտական գործողություններ վարելու համար: Դրանց խոցումը ՀՕՊ համակարգերի համար խրթին է: Խոցումը հիմնականում իրականացվում է «игла» շարժական զենիթահրթիռային համակարգերի միջոցով: Այս ամենին բավարար հակազդեցության համար մենք պետք է ավելացնենք «игла» շարժական զենիթահրթիռային համակարգերով զինված ՀՕՊ զենիթային ջոկերը:

-Որո՞նք պետք է լինեն մեր պատասխան քայլերը:
-Հստակ է, որ ադրբեջանական կողմը զինվում է բավական արագ տեմպերով: Դեռևս մեկ-երկու տարի առաջ ես նշել էի, որ Ադրբեջանի զինվելու տեմպերը մեկ օր բերելու են նրան, որ Բաքուն սպառնալիք է դառնալու ողջ տարածաշրջանի անվտանգության համար: Եվ այս զինատեսակների առկայությունը ազդարարում է սույն ժամանակահատվածի մեկնարկը:

Հետևաբար սույն վտանգը չեզոքացնելու համար, իմ խորին համոզմամբ, Հայաստանի Հանրապետություն նույնպես պետք է շարունակի սպառազինությունների ձեռքբերումն: ՀՀ Պնախարարի վերջին հայտարարություններն վկայում են այլ մասին, որ ներկայումս մենք հիմվում ենք ոչ թե այլ երկրներից ռազմատեխնիկայի ձեռքբերման, այլ սեփական արտադրության հիմնադրման վրա: Այս քաղաքականությունը առավել նվազ ծախսատարության առումով շատ ավելի արդյունավետ է: Մենք, ի տարբերություն ադրբեջանական կողմի, այս ամենը կյանքի կոչելու համար ունենք բավարար և՛ գիտական ներուժ, և՛ համապատասխան գործարաններ և՛ բավարար քանակությամբ հումք: Արդյունքում մենք շատ ավելի նվազ ծախսերով ի վիճակի ենք արտադրել շատ ավելի օգտակար և արդյունավետ սպառազինություն:

-Ադրբեջանի կողմից ձեռք բերված նոր զինատեսակները որքանո՞վ կարող են ազդել հակամարտության գորտում ռազմական հավասարակշռության խախտման վրա:
-Ներկայումս ադրբեջանական կողմի ձեռք բերած տեխնիկան թվաքանակով այդքան մեծ չէ, որպեսզի հանգեցնի ռազմական հավասարակշռության փոփոխության: Սակայն նման տեմպերի պահպանման դեպքում 2-3 տարի հետո մենք կարող ենք կանգնել ռազմական հավասարակշռության խախտման վտանգի առջև:

-Ի՞նչ քայլեր պետք է ձեռնարկի հայկական կողմը դեպքերի նման զարգացումը կանխելու համար:
-Վերջին 1-2 տարիների ընթացքում հայկական կողմը միջազգային հանրության առջև մշտապես բարձրացրել է Ադրբեջանի կողմից սպառազինության ձեռքբերման վտանգավոր տեմպերի խնդիրը: Սակայն միջազգային հանրությանը շարունակում է աչք փակել այս ամենի վրա: Տվյալ պարագայում հայկական կողմերը ստիպված են մտնել սպառազինությունների մրցավազքի մեջ: Ադրբեջանը գնալով մոտեցնում է պատերազմի վերսկսման սպառնալիքը և այն չեզոքացնելու համար մենք ստիպված են սահմանափակել շատ ու շատ այլ, ոչ պակաս կարևոր ոլորտների ֆինանսավորումը և լրացուցիչ միջոցներ ուղղել կարևորագույն`երկրի անվտանգությանը ոլորտին: