Կենդանաբանական այգիներում ապրող փղերի պաշտպանության օրն է. Երևանում միջոցառումներ չեն լինի
Կենդանիների պաշտպանները կոչ են անում հունիսի 20-ին ուշադրություն դարձնել կենդանաբանական այգում պահվող փղերի խնդիրներին: Առաջին անգամ կենդանաբանական այգիներում ապրող փղերի օրը նշվել է 2009-ին, երբ ակտիվիստները պահանջում են հսկաներին ազատել գերությունից` պատճառաբանելով, որ նրանք ստեղծված են ազատ տարածությունում ապրելու համար:
Այս օրը տարբեր երկրների կենդանաբանական այգիներում կազմակերպվում են օրվան նվիրված միջոցառումներ` պատմում են փղերի մասին, այն մասին, թե ինչքան դժվար է նրանց համար ապրել սահմանափակ տարածքում:
ԱՄՆ 20 կենդանաբանական այգիներ, ըստ ռուսական լրատվամիջոցների, փակել են փղերի համար նախատեսված տարածքները: Ի դեպ, սեպտեմբերի 20-ին էլ նշվում է փղերի պաշտպանության օրը, սակայն սա վերաբերում է ոչ միայն կենդանաբանական այգիներում պահվող, այլևս ողջ աշխարի փղերին:
Երևանի կենդանաբանական այգուց Panorama.am-ին հայտնեցին, որ օրվա առթիվ միջոցառումներ նախատեսված չեն:
Երևանի կենդանաբանական այգում մի փիղ կա` Գրանդ փղիկը: Հարցին, թե այգու տնօրինությունը պատրաստվո՞ւմ է երկրորդ փիղ բերել, այգու մամուլի քարուղարը պատասխանեց. «2012-ի հունիսին, Երևանի կենդանաբանական այգին ձեռք է բերել EAZA-ի թեկնածու անդամի կարգավիճակ: Դա նշանակում է, որ այգին ունի մի շարք պարտավորություններ, ըստ որի պետք է բարելավի կենդանիների կենսապայմանները և համապատասխանի EAZA-ի չափանիշներին: Համաձայն EAZA-ի կանոնակարգի՝ www.eaza.net) Երևանի կենդանաբանական այգին կարող է փիղ ձեռք բերել առանց գումարի՝ միայն հնարավոր ազատավանդակի կառուցման դեպքում: Սակայն այսօր դեռ կան խնդիրներ Գրանդ փղի՝ կենսապայմանների բարելավման հետ կապված: Այդ նպատակով ‹‹Գրանդ Քենդի›› ընկերության հետ համագործակցության հիմք է դրվել»:
Ինչ վերաբերում է այգու միակ փղի կենսապայմանների բարելավմանն ուղղված աշխատանքներին, ապա այգու մամուլի պատասխանատու Կարինե Մուրադյանն ասաց, որ այսօր դեռ շարունակվում է Գրանդ փղի ընդհանուր ազատավանդակի վերակառուցումը, որը խիստ անհրաժեշտ էր թե փղի, և թե փղին խնամող անձնակազմի անվտանգության համար:
«Փղի ազատավանդակի վերակառուցումը հնարավոր է դարձել Գրանդ Քենդի ընկերության ավելի քան քսան միլիոն ՀՀ դրամ ներդրման շնորհիվ: Վերակառուցումից հետո փղի ձմեռանոցը ապահովված կլինի ջեռուցման և օդափոխության նորացված համակարգերով ավելի ընդարձակ և լուսավոր տարածքով, խնամքի համար անհրաժեշտ անվտանգության նորմերով, կոյուղագծով, տաք և սառը քսանչորսժամյա ջրագծով, զբաղվածության ապահովման համար նոր սարքավորումներով և խնամքի համար այլ անհրաժեշտ պարագաներով»,-ասաց Կ. Մուրադյանը:
Փղերի մասին` ըստ Երևանի կենդանաբանական այգու պաշտոնական կայքէջում զետեղված տեղեկատվության
Փղերի ընտանիքի կաթնասուն է: Ասիական փիղը, որը հայտնի է նաև Հնդկական փիղ անվամբ, երկրագնդի վրա գոյություն ունեցող ամենախոշոր ցամաքային կենդանին է: Մարմնի միջին բարձրությունը 2.5 մ է, արուները կշռում են մինչև 6 տոննա (5400կգ), իսկ էգերը՝ մինչև 4 տոննա (3600կգ), մարմնի երկարությունը հասնում է 5,5 – 6,4 մ-ի, ներառյալ պոչը, ունի թեթևակի սապատավոր մեջք, երկու ելունդ ճակատի վրա, հաստ և սյունանման ոտքեր, կարճ ժանիքներ, որոնք էգերի մոտ կարող են բացակայել: Միայն արուներն ունեն ժանիքներ (մեծ սուր փղոսկրե ատամներ): Պատված են կնճռոտ մոխրաշականակագույն մաշկով, որը գրեթե անմազ է: Ականջներն ոչ միայն լավ են լսում, այլև նպաստում են ավելորդ ջերմության կորստին: Փղի ժանիքները` փղոսկրերը, մեծացած ատամներ են և աճում են ամբողջ կյանքի ընթացքում, երբեմն հասնում են շատ մեծ չափերի՝ մինչև 3մ և 100 կգ: Նրանք շատ նման են Աֆրիկյան ցեղատեսակի փղերին, միայն թե վերջիններիս ականջները, որ կարծես կաշվե հովհարներ լինեն, ավելի մեծ են, քան Ասիական փղերինը: Ամենաերկարակյաց ցամաքային կենդանին է, որի կյանքի տևողությունը բնության մեջ կարող է լինել մինչև 60 տարի, մինչև 20 տարեկան փիղը դեռևս ձագ է համարվում:
Տարածումը և բնական միջավայրը
Բնակվում են վայրի արոտավայրերում, արևադարձային մշտադալար անտառներում, կիսամշտադալար անտառներում, խոնավ սաղարթավոր անտառներում, չոր սաղարթավոր անտառներում, չոր փշատերերև անտառներում, ինչպես նաև մշակովի և երկրորդային անտառներում և մացառահողերում: Ասիական փիղն ապրում է Հնդկաստանում և Հարավարևելյան Ասիայում:
Վարքը
Այս կաթնասունը շատ ամուր հասարակական կապվածություն ունի և ապրում է ընտանեկան խմբերով, որի առաջնորդն ամենածեր և ամենախոշոր էգ փիղն է համարվում (կոչվում է կով): Արու փղերը (կոչվում են ցուլեր), ի տարբերություն էգերի, հասունանալուց հետո, մոտ 13 տարեկան հասակում հեռանում են նախիրից՝ ճանապարհորդելով միայնակ կամ ամուրի փղերի խմբերով: Փղերը հիանալի լողորդներ են: Նրանք շատ են սիրում ջուրը, հատկապես երբ կնճիթի միջոցով ցողում են ջուրը իրենց ամբողջ մարմնի վրա: Փղի կնճիթը, որը բաղկացած է 100.000 տարբեր մկաններից, համարվում է բազմաֆունկցիոնալ երկար քիթ, որի շնորհիվ վերջինս հոտոտում, շնչում, գոռում, խմում և իրեր է վերցնում, հատկապես սնունդ, քանի որ կնճիթի վերջույթը մատնանման հատկություն ունի: Այս կենդանիները շատ չեն քնում և կեր հայթայթլու նպատակով կտրում, անցնում են հեռավոր տարածություններ: Փղերը շատ են շահագործվում տարատեսակ աշխատանքներ կատարելու համար՝ թե՛ անտառաբուծության, թե՛ որպես տեղափոխման միջոց ծառայելու նպատակով: Շատ քչերն են վայրի պայմաններում բնակվում: Կենդանին գտնվում է անհետացման վտանգի տակ՝ որսագողության և բնակության վայրերի կործանման պատճառով (նրանց որսում են իրենց փղոսկրե ժանիքների համար):
Սննդակարգը
Սնվում է արմատներով, տերևներով, հազարով, կեղևով, տարբեր մրգերով, շաքարեղեգով, բույսերով : Աշխատավոր արու փիղը կարող է օրական ուտել 130-260 կգ սնունդ:
Բազմացումը
Արու փղերը պայքարում են էգ փղերին նվաճելու համար: Արու փղերը հասնում են սեռահասունացման 12-15 տարեկան հասակում: Հղիությունը տևում է 18-22 ամիս, սովորաբար ծնվում է մեկ ձագ, բայց լինում են դեպքեր, երբ ծնվում է զույգ: 19-րդ ամսում ձագն արդեն ամբողջությամբ ձևավորված է, սակայն մնում է մոր արգանդում, որպեսզի ավելի մեծանա և կարողանա հասնել մորն ու կաթ ուտել: Ծնվելուց ձագը կշռում է 100 կգ և մինչև 3 տարեկան կերակրվում է մոր կաթով: Ծննդաբերելուց հետո էգը սովորաբար նորից չի հղիանում մինչև ձագի կաթից կտրվելը՝ 4-5 տարի ընդմիջումով:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան
