Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Հայաստանի անկախությունից ի վեր բոլոր իշխանությունները, կառավարություններն անսխալական չեն եղել: Սա փաստ է: Միաժամանակ սակայն, սխալ է պնդումը, թե կառավարություններից որևէ մեկը «հարյուր տոկոսով սխալ» քաղաքականություն է վարել, ինչպես սիրում են հայտարարել մեր որոշ գործիչներ ու որոշ կուսակցությունների պաշտոնական օրգաններ:

Պարզ է, որ «հարյուր տոկոսանոց սխալ» քաղաքականության արդյունքում Հայաստանն այսօր պարզպաես գոյություն չէր ունենա: Ասել կուզեմ, որ բոլոր կառավարություններն էլ` մեկը շատ, մյուսը քիչ, օգտագործել են օրվա հնարավորություններն ու ռեսուրսները` լուծելու օրակարգում եղած առաջնային խնդիրները: Որքանո՞վ հաջող, պարզ կդառնա միայն որոշակի ժամանակ անց:

Բնականաբար, ընդհանուրի համատեքստում նույն գնահատականը վերաբերում է նաև արտաքին քաղաքականությանը: Հայաստանի որևէ կառավարություն, ըստ էության, արտաքին քաղաքականության մեջ լայն իմաստով չի ձախողվել: Խնդիրներ եղել են (որոնք նաև դժգոհություն են հարուցել), բայց մեծ հաշվով, հատուկենտ են էպիզոդները, երբ խնդիրները պայմանավորված են եղել Հայաստանից ու նրա իշխանություններից կախված գործոններով: Մի խոսքով` ինչ-ինչ, բայց Հայաստանի բոլոր կառավարությունները կարողացել են արդյունավետ օգտագործել օրվա ռեսուսրները, միջազգային ու տարածաշրջանային կոնյուկտուրան, տվյալ պահի արտաքին մարտահրավերներին դիմագրավելու համար: Ըստ էության, դրանով է պայմանավորված այն իրողությունը, որ Ռուսաստան-ԱՄՆ, ԱՄՆ-Իրան, Ռուսաստան-Վրաստան և բազմաթիվ այլ տարաձայնությունների ու խնդիրների պայմաններում, Հայաստանին հաջողվել է բարիդրացիական հարաբերություններ հաստատել բոլորի հետ: Եվ նաև դա է պատճառը, որ մեծ հաշվով Հայաստանի քաղաքական դաշտում արտաքին օրակարգի առումով առկա է կոնսենսուս:

Տարբեր շարքային գործիչների ու պաշտոնական օրգանների ապոկալիպտիկ վերլուծություններն ու մեկնաբանությունները, բնականաբար, չեն դիտարկվում: Դիտարկվում են միայն կուսակցական լիդերների կամ դրանց ղեկավար մարմինների պաշտոնական դիրքորոշումը: Իսկ դրանց բովանդակությունից պարզ է դառնում, որ մեծ հաշվով, Հայաստանն ամենևին էլ կանգնած չէ ապոկալիպսիսի առջև:

Ու չնայած դրան, մամուլը, ավելի ճիշտ` քաղաքական տարբեր խմբավորումների շահերը սպասարկող լրատվամիջոցները, ժամանակ առ ժամանակ գուժում են մոտալուտ կործանման մասին` դա ներկայացնելով որպես կայացած փաստ և դրա հիմքով փորձելով քաղաքական դիվիդենտներ կորզել: Պարզ է, որ այդ գործելաոճը որդեգրածների համար ցանկացած իրադարձություն ընդամենը առիթ է: Եվ պարզ է, որ Հայաստանի նախագահի Լեհաստան կատարած այցը հենց նման առիթներից մեկն էր:
Հայկական փորձագիտական միտքը չգիտես որտեղի՞ց եզրակացրեց, որ Լեհաստանի նախագահ Բրոնիսլավ Կոմորովսկին Հայաստանին ուլտիմատում է ներկայացրել: Այսպես է մեկնաբանվել է Լեհաստանի նախագահի այն դիտարկումը , որ «Հայաստանը չի կարող միաժամանակ գործել երկու տնտեսական տարածքում»:

Կոմորովսկու այս հայտարարությունը, կարծես, որևէ հայտնագործություն չի պարունակում: Միջազգային հարաբերություններին քիչ թե շատ տեղյակ որևէ անձ այս ճշմարտությունը գիտի: Մնում է պարզել, թե ինչ կապ ունի դա Հայաստանի հետ:

Ինչպես հայտնի է, «Արևելյան գործընկերության» շրջանակներում նախատեսվում է, որ Հայաստանը Եվրամիության հետ պետք է ստորագրի Ասոցացման համաձայնագիր: Նշանակո՞ւմ է սա, որ Հայաստանը դրա արդյունքում գործելու ԵՄ տնտեսական տարածքում: Իհարկե` ոչ: Դա ընդամենը նշանակում է, որ Հայաստանը ԵՄ հետ ասոցացման համաձայնագիր է կնքում, այնպես, ինչպես որ ԵՄ-ն կնքել է տասնյակ այլ երկրների հետ:

Կոմորովսկու խոսքում ուլտիմատումներ փնտրողներին խորհուրդ կտայի պարզաբանել, թե ինչպե՞ս է NAFTA-ի (Հյուսիսամերիկյան ազատ առևտրի համաձայնագիր, որ միավորում է ԱՄՆ-ին, Կանադային ու Մեքսիկային) մասնակից Մեքսիկան 2000թ. Ասոցացման համաձայնագիր կնքել ԵՄ հետ: Կամ ինչպե՞ս են նույնն անելու համար բանակցում ՆԱՖՏԱ-ի մյուս մասնակից Կանադան ու ՄԵՐԿՈՍՈՒՐ-ի (Հարավային ընդհանուր շուկա, միավորում է Բրազիլիային, Արգենտինային, Պարագվային, Ուրուգվային), Կենտրոնամերիկայն ընդհանուր շուկայի (միավորում է Գվատեմալա, Հոնդուրաս, Կոստա Ռիկա, Նիկարագուա, Սալվադոր) բոլոր անդամները: Ստացվում է, որ կարելի է անդամակցել որևէ ընդհանուր տնտեսական տարածքի ու միաժամանակ ասոցացման համաձայնագիր ունենալ ԵՄ հետ: Այսինքն` Կոմորովսկու հայտարարությունն այդ մասին չէ:

Հետևաբար, Լեհաստանի նախագահի դիտարկումը վերաբերում է այն դեպքերին, երբ խոսքը վերաբերում է ԵՄ անդամությանը: Ու այստեղ դեմ ենք առնում հիմնական հարցադրմանը` արդյո՞ք Հայաստանի համար այժմ ակտուալ է ԵՄ անդամակցելը: Կա՞ նման բան: Բոլորի համար էլ ակնհայտ է, որ ԵՄ-ին Հայաստանի անդամակցությունն այսօր ակտուալ քաղաքականության առարկա չէ, ըստ որում` թե Հայաստանի, թե Եվրամիության համար:

Ինչ վերաբերում է խնդրի մյուս կողմին, ապա հասկանալի է, որ Ռուսաստանը Հայաստանի համար կարևորագույն դաշնակից է, տարածաշրջանի կարևոր երկիր, և Հայաստանը պետք է համապատասխան հարաբերություններ ունենա այդ երկրի հետ: Սերժ Սարգսյանը հենց սա է ասել, իսկ Կոմորովսկին, ըստ էության, կիսել է կարծիքը (հայ փորձագետները գուցե գիտե՞ն որևէ երկրի ղեկավար, ով համարում է, որ Ռուսաստանն անկարևոր երկիր է, եթե գիտեն, պետք է բարձրաձայն ասվի այդ մասին):
Գալով Եվրասիական միությանն ու Մաքսային միությանը` պետք է հատուկ ընդգծել, որ Հայաստանը երբևէ չի հայտարարել դրանց միանալու մասին: Համագործակցության վերաբերյալ հայտարարություն եղել է, իսկ ահա մասնակցության` ոչ: Ուստի ավելորդ է չեղած բաների շուրջ քննարկումներ անելը:

Ոմանք դավադրություն ու ազդակ են փնտրում ռուս-ադրբեջանական զենքի առևտրի մեջ: Բայց իրականությունն այն է, որ Ադրբեջանն այսօր ի վիճակի է սպառազինություն ձեռք բերել ցանկացած երկրից, իսկ ահա Հայաստանը` ոչ: Այս իրավիճակում Ռուսաստանին մեղադրել, որ զենք է վաճառում Ադրբեջանին, թերևս ճիշտ չէ: Գուցե ավելի ճիշտ կլինի դատողություններն ու գնահատականները կառուցել այն հիմքով, որ չնայած Ադրբեջանն արագ տեմպերով զինվում է, բայց ինչ-ինչ հանգամանքներից ելնելով նրան չի հաջողվում հօգուտ իրեն խախտել տարածաշրջանային հավասարակշռությունը:

Ինչևէ, պարզից էլ պարզ է, որ Հայաստանն արտաքին ճակատում արել և անում է հնարավոր ամեն ինչ` առնվազն կորուստներ չունենալու և հեռանկարները պահպանելու ուղղությամբ: Դրա արդյունքներն ակնհայտ են: Իսկ եթե ավելի շատ արդյունքներ ենք ուզում, այլ տեղ պիտի փնտրենք: Եթե մենք ի վիճակի չենք սպառել էլեկտրաէներգիայի համար, դրա մեղավորն ամենևին էլ արեգակը չի, որ գիշերները մայր մտնելու «սովորություն» ունի:

Հ.Գ. Բրոնիսլավ Կոմորովսկու հայտարարություններում դավադրություններ ու ուղերձներ փնտրելու կարիք չկա: Իսկ, եթե այնուամենանիվ համարենք, որ Կոմորովսկու հայտարարությունն «ուլտիմատում» էր կամ «ուղերձ», ապա ամենահավանական հասցեատիրոջ կարգավիճակում պետք է դիտարկել Լեհաստանի հարևան Ուկրաինային, որն արդեն իսկ Մաքսային միության հետ համագործակցելու համաձայնագիր է ստորագրել:

Նշեմ, որ Կոմորովսկու հայտարարությունից հետո Լեհաստանի նախկին նախագահ Ալեքսանդր Կվասնևսկին Ուկրաինային ԵՄ «ասոցացված անդամություն» էր խոստացել: Մնում է պարզել, թե ո՞րն է «ասոցաված անդամը»` ԵՄ անդամության թեկնածուն, պոտենցիալ անդամը, թե՞ մեկ ուրիշ բան: Սա տակավին պարզ չէ, բայց պարզ է, որ ռուս-լեհական դիմակայությունը հիմնականում հատվում է Ուկրաինայում, բայց ուղերձներն այլ առիթներով են տրվում:
Իսկ թե ինչո՞ւ են հայրենի փորձագետներն այդ «ուղերձներն» իրենց վրա վերցնում և երկրին կործանում կանխատեսում, դժվար է ասել: Հավանաբար ուզում են լուրջ տպավորություն թողնել:

Հեղինակ` Արմեն Մինասյան