Ձեր վստահելի աղբյուրը

Թուրքիայի համար դժվար ժամանակներ են սպասվում: Որքան «պատմական» որակվեց այս տարվա մարտի 21-ի Օջալանի ուղերձն ու քրդերի զինյալ պայքարի դադարեցումը, այնքան էլ հավանական է համարվում թուրք-քրդական հաշտեցման ձախողումը: Այս մասին Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց թուրքագետ Լևոն Հովսեփյանը` մեկնաբանելով թուրք-քրդական հաշտեցման գործընթացի միտումները:

Ըստ նրա`ձախողման պատճառ կարող է լինել Թուրքիայի իշխանությունների կողմից քրդական խնդրի կարգավորման ուղղությամբ կատարվելիք քայլերի իրական մտադրությունների պակասը և ընդհանրապես գործընթացի անորոշությունը:

«Ակնհայտ է, որ Թուրքիայի իշխանությունների առջև արդեն կդրվեն այնպիսի պահանջներ, որոնց կատարումը և չկատարումը, միևնույնն է, առաջ է բերելու լուրջ խնդիրներ: Սակայն առավել իրատեսական տարբերակն այն է, որ թուրքական պետությունը կգնա ոչ թե այդ պահանջներին ընդառաջ, այլ երկար բանակցությունների ու ժամանակ շահելու ճանապարհով: Իսկ այդ պարագայում ՔԲԿ-ն խաբվածի կարգավիճակով զինյալ պայքարի շարունակման ճանապարհից այլ բան չի կարող որդեգրել: Որքան էլ սկսված գործընթացի ընթացքում Քուրդիստանի բանվորական կուսակցության զինյալները լքած լինեն Թուրքիայի տարածքը, գործնականում այն անհնար չի դարձնում կրկին այդ նույն երկրում հայտնվելն ու զինյալ պայքարը շարունակելը»,-նշեց Լ. Հովսեփյանը:

Ըստ բանախոսի` տվյալ պարագայում իրավիճակը Թուրքիայի համար էլ ավելի է բարդանում` հաշվի առնելով Սիրիայի հյուսիսում քրդական զինյալ խմբավորումների գոյությունը, և քրդական «Ժողովրդավարական միություն» կուսակցության (PYD) ազդեցությունը, որը համարվում է ՔԲԿ-ի սիրիական թևը: Դեռ 2012 թ. ամռանը PYD-ն «Քրդական ազգային խորհրդի» հետ միասին նախաձեռնեց սիրիական հակամարտության ընթացքում Սիրիայի քրդաբնակ տարածքներում ժամանակավոր կառավարության գործառույթներ իրականացնող բարձրագույն մարմին, որը որոշակի աջակցություն է ստացել Իրաքի քրդական տարածաշրջանային ինքնավարության առաջնորդ Մ. Բարզանիի կողմից:

Սիրիայի հյուսիսում քրդական ինքնավարության նշանները խիստ անհանգստացնում են Անկարային, սակայն գործողությունների հնարավարությունները Անկարայի համար խիստ փոքր են` նկատի առնելով սիրիական հակամարտության շուրջ միջազգային դրությունը: Անկարայում քննարկվում է Սիրիայի հյուսիսում Թուրքիայի կողմից հնարավոր գործողությունների տարբերակները, այդ թվում` ռազմական: Անկարան քրդական խնդրի կարգավորման հարցում չի կարող անտեսել Սիրիայի հյուսիսում քրդական գործոնը, և դրան վերաբերել առավելապես հակամարտության դիրքերից, քանի որ այն կապվում է բուն Թուրքիայում քրդական խնդրին և իր ազդեցությունն անպայման կունենա:

Թուրք-քրդական հաշտեցման ձախողման դեպքում Սիրիայի տարածքի քրդական զինված խմբավորումները, որոնք գտնվում են ՔԲԿ-ի ազդեցության տակ, կարող են լուրջ խնդիրներ առաջացնել ինչպես թուրք-սիրիական սահմանին, այնպես էլ Թուրքիայի սահմանակից տարածքներում: Չի բացառվում, որ Թուրքիայի համար բացվի անդրսահմանային ռազմական գործողությունների երկրորդ ճակատը` արդեն Սիրիայի տարածքում, իսկ դրա հավանականությունը գնալով աճում է: Նման պարագայում, չի բացառվում նաև ՔԲԿ-ի զինյալ գործողությունների տեսակետից համեմատաբար խաղաղ շրջաններում, որոնք սահմանակցում են Սիրիային, նոր ուժով ռազմական գործողությունների հավանականանությունը:

Լևոն Հովսեփյան