«The National Interest». Քերի, Ղարաբաղով զբաղվիր
«The National Interest» պարբերականը տպագրել է հոդվածագիր Ալեքսանդրոս Պետերսենի` «Քերի, Ղարաբաղով զբաղվիր» խորագրով հոդվածը:
Ստորև ներկայացնում ենք հոդվածն որոշ կրճատումներով.
«Հունիսի վերջին համաշխարհային մամուլը տեղեկացրեց, որ Ադրբեջանը գազի արտահանման շուրջ վերջնական ընտրություն է կատարել. նրա բնական գազը կհայտնվի եվրոպական շուկայում: Ադրբեջանի` Եվրոպային միացնող գազամուղերն ամեն դեպքում պետք է այնպես անցնի, որ շրջանցեն հարևան Հայաստանը՝ դժվար լուծվող Ղարաբաղյան հակամարտության պատճառով:
«Սառը պատերազմի» ավարտից սկսած՝ այդ սառեցված հակամարտությունը դարձել է հեռավոր, խճճված, որևէ դիվիդենտ չտվող հակամարտության հոմանիշ, որի հետ Վաշինգտոնը չի ցանկացել որևէ առնչություն ունենալ: Սակայն տվյալ դեպքում Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև դա ընդհանրապես էլ սառեցված հակամարտություն չէ:
Եգիպտոսի և Սիրիայի ճակատագիրն անորոշ է, իսկ Քերին խրվել է պաղեստինա-իսրայելական դիմակայության հավերժ փակուղում, և այդպիսի պայմաններում Լեռնային Ղարաբաղը Պետդեպարտամենտին հնարավորություն է տալիս տվյալ հակամարտության լուծման դեպքում նրա համար հաջողված պատմություն դառնալ:
Քանի որ օրեցօր վատթարանում են Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները, Ղարաբաղը ԱՄՆ շահերի համար տարածաշրջանում կարող է սահմանակից Իրանի հարցում դառանալ սեպ և Աֆղանստանից զորքերի դուրս բերման համար կարևոր միջանցք:
Մոսկվան այդ երկրում ունի խոշոր ռազմաբազա, ինչպես նաև Հայաստանի վրա հարձակման դեպքում պաշտպանելու մասին պայմանագիր: Քանի որ Ադրբեջանը գնալով դառնում է ԱՄՆ-ի ավելի ու ավելի հավատարիմ դաշնակից՝ օգնելով նրան աֆղանական ու իրաքյան թատերաբեմերում, Մոսկվան սառել է Բաքվի հանդեպ, անգամ այն դեպքում, երբ ադրբեջանցի քաղաքական գործիչները փորձում են ջերմ հարաբերությունները պահպանել իրենց թշնամու` ամենամոտ դաշնակցի հետ:
Եթե Մոսկվա ցանկանա կասեցնել ԱՄՆ-ի եվրոպական դաշնակիցներին բնական գազի ռազմավարական կարևորության մատակարարումները, կամ էլ պարզապես ցուցադրի աշխարհառազմավարական առումով այդ կարևոր տարածաշրջանում իր կռվարարությունը, ապա նա կարող է յուրաքանչյուր պահի կրկին բորբոքել Ղարաբաղյան հակամարտությունը՝ իրարանցում առաջացնելով Իրանի հյուսիսային սահմանին և Թուրքիայի արևելյան սահմանին:
Քերին բազմիցս խոստովանել է Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման ուղիներ գտնելու կարևորությունը: Վերջերս, Վաշինգտոնում, Ադրբեջանի արտգործնախարարի հետ հանդիպման ժամանակ Քերին հայտարարեց, որ ներկա պահին կարգավորումը «բացառապես կարևոր է» բազում պատճառներով:
Քերին հայտնվել է բացառիկ իրավիճակում, և նա ի վիճակի է գործընթացն ուղղել խաղաղ կարգավորման ուղիով: Ադրբեջանն ԱՄՆ-ի մերձավոր գործընկերն է, սակայն Քերին վայելում է հայերի հատուկ վստահությունը, քանի որ ի սկզբանե ներկայացրել է ԱՄՆ-ում Հայկական ակտիվ սփյուռքի շահերը՝ հանդիսանալով Մասաչուսեթսի նահանգապետ:
Սակայն Պետքարտուղարի պաշտոնում հաջողության հասնելու համար Քերիին անհրաժեշտ է փոխել իր մոտեցումը: Ղարաբաղի վիճելի տարածքին առնչվող տարաձայնությունների էությունը կայանում է նրանում, որ կողմերը չեն կարողանում պայմանավորվել նրա վերջնական կարգավիճակի շուրջ: Սակայն ի սկզբանե դատապարտված են եղել վերջնական կարգավիճակի շուրջ որևէ, թեկուզ, ոչ պաշտոնական պայմանավորվածության հասնելու փորձերը: Դա անելը նշանակում է «սայլը դնել ձիու առջև»:
Ղարաբաղի հարցում բեկում գրանցելը, ինչպես նաև Օբամայի վարչակազմի համար արտաքին քաղաքական ոլորտում չափազանց անհրաժեշտ հաջողությունը հնարավոր է միայն այն դեպքում, եթե պետքարտուղար Քերին բարձր մակարդակի բանակցություններում հանդես գա միջնորդի դերում և եթե առանց որևէ նախապայմանների ձեռք բերվի էական գործնական առաջընթաց:
Երկու տասնամյակ տևող քննարկումներից հետո, բանակցային սեղանին են մնում կարգավորման և վերջնական կարգավիճակի հետ կապված բոլորին քաջ հայտնի ծրագրերը: Եվ Քերին վերջին տարիներին ամենահարմար պետքարտուղարն է, ով կարող է հրավիրել այդպիսի բանակցություններ: Նրանից լավը պարզապես չկա:
Ղարաբաղը ոչ թե անկանոն սառեցված հակամարտություն է, այլ՝ բարենպաստ հնարավորություն, որը սպասում է այն պահին, թե երբ իրենից կօգտվի ներկայիս վարչակազմը: Հաշվի առնելով ԱՄՆ-ին ի վնաս, այդ հակամարտությունը խորացնելու Ռուսաստանի ունակությունը՝ չի կարելի ոչ մի կերպ բաց թողնել տվյալ հնարավորությունը»:
Լրահոս
Տեսանյութեր
ԱՄՆ-ում հրդեհների հետևանքով մոխրացել է Սահակ-Մեսրոպ հայ քրիստոնյա վարժարանը
