«Մշակույթի նախարարությունը ստում է»... Լ. Զաքարյանի բնակարանը շարունակում է մնալ կիսավեր ու փոշոտ
Արդեն տևական ժամանակ է, ինչ Լուսինե Զաքարյանի և նրա ամուսնու` Խորեն Պալյանի, Կողբացի 42 հասցեում գտնվող բնակարանը տուն-թանգարանի վերածելու քաղաքացիական հասարակության ջանքերն արդյունքի չեն հասնում: Բնակարանն այսօր էլ բացիթողի վիակում է՝ կիսավեր, կեղտոտ, փոշոտ:
«Նախարարությունից ասում են տունը ժառանգ ունի, մենք ոչինչ չենք կարող անել: Ժառանգներն էլ ասում են՝ ժամանակ չունենք, դատական գործընթացների մեջ ենք: Կարծում եմ՝ մշակույթի նախարարությունը գոնե գնելու հնարավորություն ուներ»,- Panorama.am-ի հետ զրույցում նախարարությունից իր դժգոհությունը հայտնեց «Լուսինե Զաքարյան» ֆեյսբության էջի ադմինիստրատոր և պատասխանատու Վարդուհի Սուքիասյանը, ով մասնագիտությամբ դաշնակահարուհի է, եղել է «Խորեն Պալյանի ուսանողուհին և հոգեզավակներից մեկը»: Նա նշեց, որ խնդիրը գնդակի նման գլորում են՝ «Երևանի քաղաքապետարանից ասում են դիմեք մշակույթի նախարարություն, մշակույթի նախարարությունից էլ՝ ժառանգներին, ժառանգներն էլ, ինչպես տեսնում ենք, ժամանակ չունեն»:
Վարդուհին ասաց, որ ինքն էլ է սկսել ստորագրահավաք՝ Լուսինե Զաքարյանի և Խորեն Պալյանի բնակարանը տուն-թանգարանի վերածելու համար, սակայն առայժմ հավաքել է 260-270 ստորագրություն: «Հիմա փնտրում ենք գրագետ, անաչառ իրավաբան, որը կհետևի գործընթացին, ժառանգորդ կոչեցյալների քայլերին, կպարզի կտակի առկայությունը: Այսինքն՝ ուզում ենք գործընթացը վերահսկենք օրենքի դաշտում»,- ասաց Վ. Սուքիասյանը: Նա նշեց, որ իրենք այլևս չեն դիմի մշակույթի նախարարությանը, քանի որ «ստում են». «Նախարարությունից ասում են Լուսինե Զաքարյանի արխիվը հանձնել են Ե.Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանին: Թանգարանից ինձ ասել են, որ իրենց չի հանձնվել, այլ ունեն ինքնուրույն ձեռք բերած մի քանի արժեքներ»:
Նա պատմեց, որ վերջերս գտել են նաև Լուսինե Զաքարյանի ոսկեղենի մի մասը: Գրառում ֆեյսբուքյան էջից. «Մի քանի օր առաջ, բոլորովին պատահաբար /գուցեև Աստծո կամքով/ գտնվեցին Լուսինե Զաքարյանի ոսկյա զարդերի մի մասը, որը Խորեն Պալյանը ԵՐԿԱՐ ՏԱՐԻՆԵՐ Ի ՎԵՐ պահ էր տվել ... Լուսինեի դաշնամուրին։
Երբ, բնակարանում նկարահանում կատարելու առիթով կրկին բացվեց անմոռանալի զույգի տան դուռը, այնտեղ կանգնած գարշահոտի /սիրտս ցավում է, բայց դա այդպես էր/ պատճառը պարզելու համար, կարծելով թե մուկ է սատկել, առաջինը դաշնամուրի մեջ փնտրեցինք։ Ահավասիկ մեր գտածը...
Մաշված դրամապանակի մեջ, մոռացության և փոշու գրկում։ Թերևս, քանդուքարափ եղած, լքված բնակարանի միակ անձեռնմխելի անկյունն է եղել դա՝ Լուսինե Զաքարյանի ԴԱՇՆԱՄՈՒՐԸ։ Լուսինե Զաքարյանին ճանաչող մարդիկ կփաստեն, որ սա նրան պատկանող զարդերի միայն չնչին մասն է։ Իսկ թե ո՞ւր են անհետացել մնացածը, որոնց մեջ էր նաև Լուսինեի՝ հետմահու ստացած Մեսրոպ Մաշտոց ադամանդով ընդելուզված շքանշանը, անհայտ է։ Գտնված զարդերը փոխանցվելու են Րաֆֆի Պալյանին, միչև տուն-թանգարանի վերաբերյալ որոշակի լուծումներ լինելը։ Մենք լինելու ենք ծայրագույնս հետևողական այս հարցի վերաբերյալ»:
Անզուգական երգչուհի Լուսինե Զաքարյանը, ով իր ձայնով ու կատարողական արվեստով զարմացրել ու ընդունելի է եղել ոչ միայն հայերի, այլ նաև օտարազգիների կողմից, իրեն հիշողներին ու իր արվեստը գնահատողներին «ընդունելու» որևէ անկյուն չունի: Մշակույթի ոլորտի պատասխանատուները, ում հիմնական գործերից մեկը պետք է լինի մեր ունեցած արժեքները պահպանելը, մեր ունեցած տաղանդաշատ արվեստագետների հիշատակը վառ պահելը, «չկան»:
Տեղեկանք
Հայ երգչուհի (սոպրանո), Կոմիտասի, հայ հոգևոր երգերի ու տաղերի կատարող Լուսինե Զաքրայնաը ծնվել է 1937 թ. Ջավախքում: Փոքր տարիքից հետաքրքրություն է ցուցաբերել երաժշտության հանդեպ: Երևան տեղափոխվելուց հետո Լ. Զաքարյանը սովորել է Ռոմանոս Մելիքյանի անվան երաժշտական ուսումնարանում, այնուհետև` Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում: Ռուսախոս երգչուհին իր ուսումնարանի առաջին ուսուցչին` Հրանտ Գևորգյանին, խնդրում է թույլ տալ իրեն երգել մայր տաճարի Երգչախմբում: Մաեստրոն խնդրանքը բավարարելու համար դիմում է Վազգեն Առաջին Կաթողիկոսին, բայց Վեհափառի պատասխանը բացասական է լինում: Այնուամենայնիվ Հրանտ Գևորգյանը Կոմիտասի «Տեր Ողորմեա»-ի բառերը ռուսերեն տառերով գրում է, որպեսզի Լուսինեն կարողանա այն սովորել: Երգչուհու առաջին ելույթը Մայր տաճարում մեծ անակնկալ է լինում Կաթողիկոսի համար: Հիացած նորահայտ երգչուհու տաղանդով նա պատվիրում է անմիջապես գրանցել Լուսինեին երգչախմբում, որտեղ նա սպասավորեց իր ողջ կյանքի ընթացքում: «Երբ Լուսինեն երգում է «Սուրբ-սուրբը», ամբողջ հրեշտակները բազմությամբ իջնում են Մայր աթոռ ու փառաբանում Աստծուն իր այդ երգեցողության ու նրան ի վերուստ տրված շնորհի համար»,- եչգչուհու մասին ասել է Վազգեն Առաջինը: Լուսինեն, նախ ուսուցչի, այնուհետև ամուսնու՝ Խ.Պալյանի ջանքերով սովորում է հայերեն և գրաբար, և նվիրում հայ հոգևոր երաժշտությանը: Բազմիցս համերգներով եղել է արտերկրում, որտեղ փառքով ներկայացնում է Կոմիտասին, հայ ժողովրդական երգերը, տաղերը և շարականները: Լուսինե Զաքարյանը մահացավ 55 տարեկան հասակում՝ 1992թ դեկտեմբերի 30-ին, աճյունը գտնվում է Էջմիածին քաղաքի Սբ. Գայանե եկեղեցու բակի գերեզմանատանը։ Այստեղ է ամփոփված նաև Լուսինե Զաքարյանի ամուսնու՝ Խորեն Պալյանի աճյունը:
Խորեն Հարությունի Պալյանը ծնվել է 1935 թ. մարտի 10-ին, Լիբանանի Տրիպոլի քաղաքում, Սփյուռքի բազմամյա մանկավարժ և հասարակական գործիչ Հարություն Պալյանի ընտանիքում։ 1946 թ.-ին ներգաղթելով հայրենիք՝ միջնակարգն ավարտելուց հետո սովորել և ավարտել է Ս.Էջմիածնի հոգևոր ճեմարանը։ 1955-ի դեկտեմբերին Մայր տաճարում ձեռնադրվել է սարկավագ և 1961-ին երջանկահիշատակ Վազգեն Ա Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի ձեռամբ ձեռնադրվել է կուսակրոն քահանա։ 1962-ին Օշականում պաշտպանել է վարդապետական ավարտաճառ և ստացել վարդապետական չորս աստիճաններ։ Ս. Էջմիածնում զբաղեցրել է պատասխանատու պաշտոններ։
Ինչպես նշում էր Խորեն Պալյանը իր մտերիմների մոտ, 1965-ի ապրիլին Եղեռնի 50-ամյակին Հայաստանում ծայր առած ազգային ինքնագիտակցության աննախընթաց պոռթկումը հիմնական շարժառիթը հանդիսացավ, որպեսզի նա թողնի հոգևոր ասպարեզը՝ երբեք չբաժանվելով սակայն եկեղեցուց։ 1965-ին ընդունվել և 3 տարի հետո գերազանցությամբ ավարտել է ԵՊՀ բանասիրության ֆակուլտետը, ապա 1968-ին նշանակվել դասախոս հայոց լեզվի պատմության ամբիոնում՝ դասավանդելով լեզվի պատմություն և գրաբար։ 1995-2005 թթ. համատեղության կարգով գրաբար, ծիսագիտություն և վարքաբանություն է դասավանդել ԵՊՀ Աստվածաբանության ֆակուլտետում։ 15 տարիներ շարունակ ղեկավարել է ԵՊՀ բանասիրության ֆակուլտետի «Հայ տոհմիկ» երգչախումբը, որը բազմաթիվ ելույթներով հանդես է եկել ինչպես Հայաստանի տարբեր շրջաններում, այնպես էլ Արցախում։ 1978-2004 թթ դասավանդել է Ս. Էջմիածնի Գևորգյան հոգևոր ճեմարանում, ապա Սևանի Վազգենյան դպրանոցումժամակարգություն, տեսական շարականագիտություն և հայ հոգևոր երաժշտություն առարկաները։ Հիշյալ ծառայությունները բարձր գնահատելով՝ Վեհափառ Հայրապետ Տ.Տ. Գարեգին Բ կաթողիկոսը Խորեն Պալյանին շնորհել է «Ս.Ներսես Շնորհալի» շքանշանը։
Նախորդող նորություն՝ Նախարարությունը` Լուսինե Զաքարյանի տունը փրկելու մասին. «Դա զուտ ընտանիքի խնդիրն է»
Լրահոս
Տեսանյութեր
Արցախի կորուստը կապված է նաև այսօրվա իշխանությունների հետ. Կապանի համայնքապետ
