Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Panorama.am-ը ներկայացնում է հարցազրույց Գեորգի Ֆեոդորովի հետ: Գեորգի Ֆեոդորովը §Ասպեկտ¦ սոցիալական և քաղաքական հետազոտությունների կենտրոնի նախագահն է: Նա նաև ռուս քաղաքական և հասարակական գործիչ է, Ռուսաստանի Դաշնության հասարակական պալատի անդամ: Պարոն Ֆեոդորովը մեկնաբանում է Եվրասիական միությանն առնչվող մի շարք հարցեր:

- Պարոն Ֆեոդորով, Ձեր վերջին հարցազրույցներից մեկում դուք նշել եք, որ §իրավիճակը Լեռնային Ղարաբաղում գտնվում է անորոշ վիճակում և ցանկացած անզգույշ քայլ Ռուսաստանի կողմից կարող է հակամարտության սրման առիթ դառնալ¦: Հատկապես ի՞նչ քայլեր Դուք նկատի ունեիք և ո՞ր համատեքստում:
- Խոսելով Ռուսաստանի կողմից անզգույշ քայլերի մասին ես նկատի ունեի այնպիսի քայլեր, որոնք կարող են խախտել միջազգային իրավունքի հիմնարար սկզբունքները՝ այն է տարածքային ամբողջականության, ազգերի ինքնորոշման և ուժի չկիրառման սկզբունքները: Ինչպես ասել է ՌԴ Արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը, այս սկզբունքներից ոչ մեկը չունի առավելություն մյուսի նկատմամբ: Դա նշանակում է, որ ռուսական կողմը չի կարող իրեն թույլ տալ պաշտպանել հակամարտության կողմերից որևէ մեկին: Միևնույն ժամանակ Ռուսաստանը չի սադրում կողմերից և ո°չ մեկին և շարունակում է երկխոսությունը կողմերի միջև՝ հուսալով, որ հակամարտությունը կունենա խաղաղ լուծում:

- Ո՞ր փուլում է այժմ գտնվում Եվրասիական միության ստեղծումը և ի՞նչ ապագա են տեսնում այս միության մեջ Ռուսաստանում: Ի՞նչ են ասում Ռուսաստանում այս նախագծի հիմնական կողմնակիցներն ու ընդդիմախոսները:
- Եվրասիական միությունը երկարաժամկետ ծրագիր է, որը ենթադրում է անդամ երկրների տնտեսական և քաղաքական լայնածավալ ինտեգրում: Այո, ընթացքը դեպի Եվրասիական միություն ներկայիս պայմաններում բավականին բարդ է: Դրան խոչընդոտում են այս ծրագրի իրականացմամբ շահագրգռված երկրների միջև եղած տարաձայնությունները, ինչպես նաև արտաքին բացասական ազդեցությունները, կամ պայմանները, որոնք կապված են ժամանակակից տնտեսական մոդելի հետ: Այնուամենայնիվ, հետսովետական երկրներում ներկայումս գոյություն ունեցող և գործող միջպետական կառույցներում արդեն իսկ գերակա է բազմակողմանի երկխոսության դինամիկան: Այս բոլոր միջպետական կառույցները՝ Ազատ առևտրի գոտին, Մաքսային միությունը, Եվրազեսը և Միասնական տնտեսական գոտին, որոնք դեռ երեկ պայմանագրերի մակարդակի վրա էին, այժմ, սկսած 2011-2012-ից, նպաստում են ԱՊՀ տարածքում պետությունների ինտեգրման գործընթացին:
Ինչ վերաբերում է տվյալ նախագծի քննադատներին, ապա պետք է հասկանալ հետևյալը՝ Եվրասիական միության ստեղծումը դա պարզապես թղթի վրա գրված գեղեցիկ լոզունգ չէ, այլ ռեալ այլընտրանք է ժամանակակից համաշխարհային տնտեսական մոդելին: Եվրասիական միության ստեղծմանն ուղղված գործընթացը, որպես ռեալ գործող միջպետական համակարգ մեծ հաշվով աջակցություն է ստացել վերընշված քաղաքական և տնտեսական միությունների կողմից, որը հիմք է հանդիսանալու հետսովետական երկրների համագործակցության համար:

-Եթե Հայաստանը դառնա մաքսային միության անդամ, Ձեր կարծիքով ի՞նչ ձևաչափով կարող է դրվել Ղարաբաղի հարցը: Կարո՞ղ է արդյոք Հայաստանն անդամակցել Մաքսային միությանն այնպես, որ այն գտնվի Լեռնային Ղարաբաղի հետ միևնույն մաքսային տարածքի մեջ:
- Ներկայումս Հայաստանը չի կարող միանշանակ որոշում ընդունել՝ փորձելով պահել հավասարակշռությունը մի կողմից Մաքսային միության, մյուս կողմից Եվրոպական շուկայի միջև: Այս անորոշությունը միայն է°լ ավելի է բարդացնում փոխհարաբերությունների զարգացումը ինչպես Ռուսաստանի, այնպես էլ հետխորհրդային տարածքի մյուս երկրների հետ: Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանի դիրքորոշմանը Լեռնային Ղարաբաղի հարցի շուրջ, ապա ինչպես արդեն նշեցի, այն պետք է գործի բացառապես միջազգային իրավունքի նորմերից ելնելով:

- Եթե Հայաստանը դառնա Եվրասիական միության անդամ, հետագայում որքանո՞վ է հնարավոր Ռուսաստանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի ճանաչումը:
- Ռուսաստանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի ճանաչել-չճանաչելու հարցը չի կարող բարձրացվել նախքան հակամարտության լուծում ստանալը: Քանի դեռ հակամարտության բոլոր մասնակիցները չգան ընդհանուր հայտարարի, Ռուսաստանի կողմից ցանցացած որոշում հակադրության մեջ կլինի միջազգային իրավունքի այս կամ այն սկզբունքի հետ:

- Եթե այն երկրները, որոնք ցանկանում են անդամակցել Եվրասիական միությանը, արդեն այդ ժամանակ խորապես ինտեգրված լինեն Եվրոմիության մեջ, ապա կարո՞ղ են արդյոք նրանք անդամակցել միաժամանակ երկու կառույցներին էլ: Եթե ոչ, ապա հնարավոր է, որ եվրասիական միության կառուցվածքը փոխվի այնպես, որ դա հնարավոր լինի, հաշվի առնելով նախագահ Պուտինի այն հայտարարությունը, թե Եվրասիական միությունը չի պատրաստվում մեկուսանալ կամ որևէ մեկին հակադրվել:
- Եվրասիական միությունը, ելնելով իր նպատակներից, իրականում չի պատրաստվում մեկուսանալ, սակայն ինչ վերաբերում է ունիվերսալ ինտեգրացիոն սկզբունքներին, ապա նույն սկզբունքներով են կառուցվում հարաբերությունները Եվրոմիության և Ռուսաստանի միջև, ինչը բնականաբար չի ենթադրում Ռուսաստանի անդամակցումը ԵՄ-ին: Այսպիսով, Եվրասիական միության մասին Պուտինի հայտարարած դիրքորոշումը նշանակում է, որ Եվրասիական միությունը պատրաստվում է տնտեսական և քաղաքական հարաբերություններ հաստատել ո°չ միայն այն երկրների հետ, որոնք կդառնան Եվրասիական միության անդամ, այլ նաև այն բոլոր կառույցների և միջպետական միավորների հետ, որոնք հետաքրքրված կլինեն Եվրասիական միության հետ բազմակողմանի հարաբերություններ կառուցելու մեջ: Այս պարագայում անդամակցումը Եվրասիական միությանը սկզբունքային հարց չի հանդիսանում այս կամ այն պետության հետ հարաբերություններ զարգացնելու համար: