Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Ղարաբաղ՝ թաքնված գանձ», «Ընդհատված մանկություն»... Ղարաբաղյան պատերազմի մասին պատմող այս ֆիլմերի ռեժիսոր Ջիվան Ավետիսյանի «հերթական պատմությանը»՝ «Թևանիկ» ֆիլմին, արդեն հաջորդ տարի կարող ենք ծանոթանալ:  Ֆիլմի նկարահանումներն ավարտված են:

Panorama.am-ը զրուցել է ռեժիսոր Ջիվան Ավետիսյանի հետ:

-Պարոն Ավետիսյան, կներկայացնե՞ք Ձեր նոր ֆիլմը:
-Ֆիլմը պատմում է Ղարաբաղյան պատերազմի մասին: Դեպքերն ընթանում են 1991 թվականին: Ֆիլմում ներկայացված է մեկ գյուղի պատմություն: Այդ գյուղը կարող էր լինել Ղարաբաղում ցանկացած գյուղ, հերոսներն էլ կարող էին լինել ցանկացած գյուղի բնակիչներ: Ընդհանրապես, ֆիլմում ներկայացված պատմությունը կարող է լինել ցանկացած միջազգային կոնֆլիկում, ցանկացած պատերազմի ընթացքում, որովհետև խնդիրն այնպես էր դրված, որ պետք է նկարահանենք մի ֆիլմ, որը հասու լինի ոչ միայն հայ հանդիսատեսին, այլ նաև ընկալելի լինի օտարին, քանի որ եթե ահռելի ջանքեր ենք ներդնում մեր աշխատանքի վրա, ապա այնպես պետք է անենք, որ ներկայացնենք նաև օտար հանդիսատեսին:

Ֆիլմի հերոսները երեք պատանիներ են՝ Արամը, Աստղիկը, Թևանիկը: Ամբողջ ֆիլմը կառուցված է երեք ֆիլմերի վրա՝ Արամ՝ սոնետ, Աստղիկ՝ էլեգիա, Թևանիկ՝ ասք, որոնք ներկայացվում են մեկ վերնագրով ՝ «Թևանիկ»:

Ֆիլմի հիմքում ընկած է Առնոլդ Աղաբաբովի «Թևանիկ» ֆիլմի սցենարը: Ես և կինոդրամատուրգ Կարինե Խոդիկյանը փորձել ենք ավելացնել ևս երկու պատանու դրամա՝ դարձնելով այն լիամետրաժ ֆիլմ: Երեք հերոսների պատմություններն էլ դրամատիկ են: Դրաման նրանում չէ, որ մարդիկ մահանում են, այլ նրանում, որ պատերազմը չարիք է, որի արդյունքում, անկախ դեպքերի զարգացումից, մարդիկ դրամա են ապրում:

Ֆիլմն ամբողջությամբ կլինի 75-80 րոպե: Նկարահանումներն արդեն մեկ ամիս է ավարտված են: Այժմ մոնտաժային աշխատանքներն են ընթանում:

-Արդյո՞ք հայ հասարակությունը Ղարաբաղյան ազատամարտի մասին պատմող ֆիլմերի կարիք ունի:
-Ես երազում եմ, որ Հայաստանի կառավարությունը երբևէ պատվիրի ֆիլմ նկարահանել Ղարաբաղյան պատերազմի մասին՝ խաղարկային, լիամետրաժ: Ցավոք դեռ սպասում ու նախաձեռնում եմ ինքս: Միանշանակ, նման ֆիլմ անհրաժեշտ է առաջին հերթին հայ հասարակությանը, երկրորդը՝ օտար հանդիսատեսին: Եթե վստահ լինեմ, որ անելիք չունեմ, չեմ անդրադառնա այս թեմային, կնկարահանեմ այլ թեմատիկայով ֆիլմ: Վստահ եմ, որ չնչին չափաբաժնով է հայ դրամատուրգիան անդրադառնում Ղարաբաղյան ազատամարտին:

Ես ոչ միայն ցանկանում եմ իմ ֆիլմերով լրացնել այդ բացը, այլ նաև ներքուստ պահանջ ունեմ պատմել պատմություններ, որոնք իմ աչքով եմ տեսել: Իմ ֆիլմերում ես ոչինչ չեմ ավելացրել, չեմ հորինել, բնավ ոչ մի կեղծ պատմություն, կերպար չկա:

Ֆիլմերում ներկայացված են այն կերպարները, այն պատմությունները, որոնք իրականում եղել են:

-Այսինքն, կարո՞ղ ենք ասել, որ վավերագրական ֆիլմեր են:
-Կարող ենք: Ես գիտեմ ընտանիքներ, ովքեր պատերազմի արդյունքում բաժանվել են, գիտեմ երիտասարդի, ով կյանքի գնով չի թողել գյուղը, գիտեմ մարդկանց, ովքեր արթնացել են պարզ, հասարակ գյուղացիներ, իսկ կեսօրին նահատակվել են որպես մարտիրոսներ: Սուտ ոչինչ չկա: Այդ ամենն, ինչը կար իմ մեջ, ինձ հանգիստ չէր տալիս:

-Դեռևս ունե՞ք նման պատմություններ, որոնց հիման վրա կշարունակեք Ղարաբաղյան պատերազմի մասին պատմող ֆիլմեր նկարահանել:
-Կան: Ունեմ մի գաղափար, որի սցենարի զարգացումն ընթանում է. պատմելու ենք Ղարաբաղի, Սումգայիթի, մարդկային դրամաների մասին:

-Պարոն Ավետիսյան, Ձեր նախորդ «Ընդհատված մանկություն» ֆիլմում հերոսուհին նույնպես երեխա էր, այստեղ էլ հերոսները երեխաներ են: Ինչո՞ւ եք հենց երեխաներին ընտրում որպես հերոսներ:
-Պարզապես այդպես է ստացվում: Այս ֆիլմում հերոսները 14 տարեկան են: Ես էլ պատերազմի ընթացքում այդ տարիքին եմ եղել:
Ֆիլմում խոսում են Ղարաբաղի բարբառով: Եթե Ղարաբաղի մասին ֆիլմ ես նկարահանում, չես կարող այնպես անել, որ խոսեն գրական հայերենով: Սա շատ կարևոր էլեմենտ է՝ մարդկային ճիշտ կերպարները ներկայացնելու համար: Չես կարող նրանց հեռացնել բարբառից: Դերասանները Հայաստանից են: Բարդ էր իրենց համար խոսել բարբառով: Շատ բարդ է եղել, նախապատրաստական շրջան ենք անցել: Ֆիլմում խաղում է շատ լավ ու պրոֆեսիոնալ դերասանական կազմ, ովքեր կարողացան լիովին կատարել իրենց առջև դրված իմ պահանջները:

Մեզ շատ օգնեց նաև Ղարաբաղի կառավարությունը: Չկար մի հարց, որ դիմեինք ու մեզ ասեին՝ ոչ: Ես հասկացա, որ Արցախի կառավարությունը պատկերացնում է, թե որքան կարևոր է Ղարաբաղի մասին ֆիլմ նկարահանել:

-Արցախի կառավարությունը երբևէ Ձեզ չի առաջարկե՞լ ֆիլմ նկարահանել ազատամարտի մասին:
-Ազատամարտի մասին ոչ, բայց առաջարկ եղել էր զբոսաշրջության մասին: Եվ այդ առաջարկի արդյունքում էլ նկարահանեցինք «Ղարաբաղ՝ թաքնված գանձ» ֆիլմը:

-Ե՞րբ պատրաստ կլինի «Թևանիկ» ֆիլմը:
-Դրա մասին ոչ ոք չգիտի: Կարծում եմ՝ հաջորդ տարի: Բնականաբար, կցուցադրվի մեծ էկրանին: Արդեն մարտավարություն ենք մշակում՝ օտար հանդիսատեսին ներկայացնելու համար:

«Ընդհատված մանկություն» ֆիլմն արդեն մի քանի երկրներում ցուցադրվել է, տարբեր երկրների հետ պայմանավորվածություն կա, որ պետք է ցուցադրեն: Սա արդեն խոսում է այն մասին, որ ֆիլմը սկսում է ծառայել իր նպատակին: Կարճ ժամանակում հնարավոր չէ արդյունքը տեսնել: Երեք տարի առաջ նկարահանել եմ «Ղարաբաղ՝ թաքնված գանձ» ֆիլմը: Նոր հասկանում ու տեսնում եմ, որ ֆիլմը սկսում է ինքնուրույն ապրել ու շրջագայում է ամբողջ աշխարհում: Ես այլևս չեմ միջամտում, «Ընդհատված մանկություն»-ը դեռ նոր պետք է սկսի իր ինքնուրույն կյանքը, իսկ «Թևանիկ»-ի համար դեռ երկար ճանապարհ կա:

-Պարոն Ավետիսյան, ֆինանսական հարցերը ինչպե՞ս եք կարգավորում:
-Մասամբ ֆինանսավորել է Հայաստանի Ազգային կինոկենտրոնը, որի համար շնորհակալությունս եմ հայտնում նրանց, իսկ մնացած անհրաժեշտ գումարը հայթայթում եմ ընկերներիս օգնությամբ, մասնավորապես ինձ այդ հարցում շատ օգնում է իմ ավագ ընկեր Մասիս Բաղդասարյանը, առանց նրա միջամտության ֆիլմը չէի կարողանա ավարտին հասցնել:

Հայաստանում ռեժիսորը դատապարտված է լինել պրոդյուսեր, ու ինքն իր ֆիլմերի համար ֆինանսավորում գտնել: Արցախյան ազատամարտի թեման արժանի է, որ պետությունն ինքը նախաձեռնի ու 100 տոկոս ֆինանսավորում ապահովի: Կարևոր չէ, ես կլինեմ տվյալ ֆիլմի ռեժիսորը, թե մեկ ուրիշը: Էականն այն է, որ Արցախի մասին ֆիլմ նկարահանող ռեժիսորը չպետք է հանդիպի այն դժվարություններին, որոնց ես եմ հանդիպել:

«Թևանիկ» ֆիլմի նախագիծը ներկայացրել եմ Կաննի կինոփառատոնի շուկայում: Նախագիծը ներկայացրել եմ տարբեր ֆինանսավորող աղբյուրների: Ուղղակի հյուծվում ես այս ամենի արդյունքում: Պետք է լավ կինո ստանալու համար մեծ ներդում արվի: Սակայն երբ քո միջոցները չեն ներում, երբ չես ուզում իջեցնել քո բարձր որակի նշաձողը հայտնվում ես այն վիճակում, ինչ ես:

-Պարոն Ավետիսյան, մասնագիտությամբ ռեժիսո՞ր եք: Բացի ղարաբաղյան պատերազմի մասին պատմող ֆիլմերից, էլ ինչի՞ մասին կուզենաք ֆիլմ անել:
-Այո, մասնագիտությամբ ռեժիսոր եմ, ավարտել է Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտի խաղարկային ֆիլմի ռեժիսուրայի բաժնում: Ծառայել եմ Հայոց բանակում, այնուհետև տեղափոխվել եմ Երևան: Այժմ աշխատում եմ «Երկիր մեդիա» հեռուսաընկերությունում որպես գլխավոր ռեժիսոր:

Ցանկացած թեմայի մասին էլ կարող եմ ֆիլմ նկարահանել, սակայն կարևորն այն է, թե որքան հասու է քո մոտ դրա մասին պատմելը: Գիտեմ, որ ղարաբաղյան պատերազմի մասին թեման իմ մոտ հասունացել է: Երբ զարգանա մյուսը, արդեն այդ ուղղությամբ կաշխատեմ: