Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Հայ ազգային կոնգրես կուսակցության սեպտեմբերի 7-ի վարչության նիստում Լևոն Տեր-Պետրոսյանը խոսել է Մաքսային միությանը Հայաստանի միանալու որոշման մասին: Այդ ելույթում առաջին նախագահն, ըստ էության, ոչինչ չի ասել: Ոչինչ` չոր մնացորդում: Նրա ողջ ելույթի քվինտէսենցիան կարելի է ձևակերպել հետևայլ դատողությամբ` ես կանեի նույնը, ինչ արել է Սերժ Սարգսյանը (ավելի մեծ ձեռքբերումներով), ուստի լավ կլինի, որ ես դառնամ ձեր պարտնյորը (քանի որ ավելի վստահելի պարտնյոր կլինեմ):

Նրա ողջ ելույթում կարմիր թելի պես անցնում է միտքը, որ տեղի ունեցածը պետք է լիներ, բայց կարելի էր ավելի մեծ ձեռքբերումներ ունենալ: Թե ինչ ձեռքբերումների մասին է խոսքը, և ինչպես է չափվում դրա ավելն ու պակասը, այլ հարց է (ի վերջո, դատելով եղած տեղեկություններից, դեռ անգամ ռուսները չգիտեն, թե ով` ինչ ձեռքբերումներ կամ կորուստներ է ունենալու այս ամենի արդյունքում): Բայց փաստն այն է, որ Տեր-Պետրոսյանը չի առաջարկում որևէ այլ լուծում, քան առկա է այսօր օրակարգում: Եվ ընդհակառակը, ակնարկում է, որ պատրաստ է լինել գծի շարունակողը: Այսինքն` նա հայտարարում է, որ իր գլխավորած ուժն այլընտրանք է, բայց այդ այլընտրանքային ուղին ցույց չի տալիս: Ընդամենը:

Կարելի էր այսքանով ավարտել, սակայն ողջ խնդիրն այն է, որ առաջին նախագահի ելությում կարելի է որոշակի նյուանսներ որսալ, որոնք թեև կապված չեն քննարկվող թեմայի հետ, այդուհանդերձ լուրջ մտորումների տեղիք են տալիս:

Սկսեմ այն հանգամանքից, որ իր ելույթում Տեր-Պետրոսյանը թիմակիցներին բացատրում է: Նա հենց այդպես էլ ասում է` բացատրում եմ: Եթե հիշում եք, հայ-թուրքական գործընթացի ժամանակ էլ նախկին նախագահը ելույթ ունեցավ (ՀԱԿ-ի ակտիվի հետ հանդիպման ձևաչափով), որտեղ ևս ելույթը վերնագրել էր «ոչ թե ծրագրային, այլ բացատրական»:
Ստացվում է, որ վերջին տարիներին Հայաստանը երկու կարևորագույն գործընթացների մեջ է եղել և երկուսի դեպքում էլ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն անհրաժեշտ է համարել սեփական թիմակիցներին բացատրել` ինչն ինչոց է: Գուցե սա նորմալ է, բայց կողքից տպավորությունն այնպիսին է, որ առաջին նախագահն հենց ինքը թիմակիցների ողջախոհության առնչությամբ լուրջ կասկածներ ունի:

Երկրորդ կարևոր հանգամանքը երկակի ստանդարտներն են, որ առաջարկում է Տեր-Պետրոսյանը: Նա իր խոսքում թիմակիցներին հորդորում է, որպեսզի զերծ մնան օտար երկրների, նրանց ղեկավարների ու ժողովրդի հասցեին վիրավորանքներից, այլատյացությունից, քանի որ նրանք «մեր գործընկերներն են» և անգամ եթե կան հակասություններ, դրանք պետք է հաղթահարել որպես գործընկերներ (անկեղծ լինելու համար պետք է ասենք, որ Տեր-Պետրոսյանի հորդորները վերաբերում էին գլխավորապես Ռուսաստանին ու անձամբ Պուտինին): Սա միանշանակ ողջամիտ և պատասխանատու մոտեցում է: Բայց հարց է ծագում` ինչո՞ւ միայն արտաքին գործընկերների նկատմամբ: Այդ ինչպե՞ս ստացվեց, որ արտաքին գործընկերոջը (նույն Էրդողանին կամ Ալիևին) վիրավորել չի կարելի, քանի որ անպատասխանատվություն է, իսկ ահա երկրի ներսում կարելի է: Որտե՞ղ է գրված, որ սեփական ժողովրդին ու նրա առանձին ներկայացուցիչներին կարելի է վիրավորել: Ի՞նչ է` ՀԱԿԿ-ում կարծում են, որ արտաքին հակառակորդը պոտենցիալ գործընկեր է, իսկ ներքինը` ո՞չ: Տարօրինակ մոտեցում է, եթե ոչ` ցնցումածին:

Պակաս տարօրինակ չէ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի տեղեկատվությունն այն մասին, որ ինքն անցած տարի Շտեֆան Ֆյուլեին «զգուշացրել է»: Թե ինչ է զգուշացրել, էական չէ, կարևորը, որ զգուշացրել է (ի դեպ, ելույթում Տեր-Պետրոսյանը` որոշ դեպքերում քողարկված, որոշ դեպքերում ակնհայտ, բացասական վերաբերմունք է արտահայտում Հայաստանի եվրաինտեգրացիայի վերաբերյալ: Այն անվանում է մեկ «սիրախաղ», մյուս դեպքում` «ավանտյուրա» և այլն): Մեծ պատմաբան պետք չի լինել` բացահայտելու համար, որ ժողովուրդների ու պետությունների դժբախտությունների մեծ մասը պայմանավորված է «ներսից զգուշացնողներով»: Եվ սա այն դեպքում, որ նույն ելույթում Տեր-Պետրոսյանը թիմակիցներին բացատրում է, որ իրենց ուժը «արտաքին քաղաքականությանը վերաբերող հարցերում, պետք է գործի պետական պատասխանատվության գիտակցությամբ, այսինքն` այնպես, ինչպես եթե իշխանություն լինեինք»:
Հավանաբար պետական պատասխանատվության գիտակցման փայլուն դրսևորումներից մեկն էլ այն է, որ, օրինակ, հայ-թուրքական գործընթացի վերաբերյալ արդեն չորս տարի հնչում են հեգնական, քննադատական գնահատականներ (ներառյալ վերջին ելույթում), իսկ ռուսական լրատվամիջոցին Տեր-Պետրոսյանն հայտարարում է, որ Սերժ Սարգսյանն «ամեն ինչ ճիշտ և նորմալ է արել»:

Մնում է հուսալ, որ ռուսական մամուլին մի հարցազրույց էլ Տեր-Պետրոսյանը կտա Մաքսային միության թեմայով, և մենք կծանոթանանք նրա ոչ միայն բացատրություններին, այլև գնահատականներին ու դիրքորոշմանը: Ամեն դեպքում` վերջին ելույթն ամենևին էլ քաղաքական փաստաթուղթ չէր, այն, ըստ էության, ներկուսակցական պրոպագանդայի շրջաբերական էր, որը չգիտես ինչու որոշվեց հրապարակայնացնել:

Հեղինակ` Արմեն Մինասյան
 

 Panorama.am-ը տեղեկացնում է, որ խմբագրության կարծիքը կարող է չհամընկնել հեղինակի կարծիքի հետ: