Հ.Նաղդալյան. ՀՀ նախագահը վերահաստատեց մեր հավատարմությունը Ասոցացման համաձայնագրի ոգուն և բովանդակությանը
ՀՀ նախագահի` ԵԽԽՎ-ում ելույթի հիմնական ուղերձի, ինչպես նաև Շանհայյան համագործակցության կազմակերպությունում /ՇՀԿ/ դիտորդի կարգավիճակ ստանալու ցանկության շուրջ Panorama.am-ը զրուցեց ԱԺ փոխխոսնակ Հերմինե Նաղդալյանի հետ:
-Տիկին Նաղդալյան, օրերս Սոչիում տեղի ունեցած ՀԱՊԿ անդամ երկրների ղեկավարների հանդիպման ժամանակ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը հայտարարեց Հայաստանի՝ Շանհայյան համագործակցության կազմակերպությունում /ՇՀԿ/ դիտորդի կարգավիճակ ստանալու ցանկության մասին: Այս լուրը ոչ միանշանակ ընդունվեց մի շարք քաղաքական շրջանակների կողմից, մասնավորապես որակվելով որպես «անակնկալ», «հերթական գիշերային որոշում», և այլն..
- Գիշերային կյանքով ապրողներն են գուցե ամենուրեք գիշերային որոշումների ստվերը տեսնում: Վերջին շրջանում քաղաքական որոշ ընդդիմադիր ուժեր արտաքին քաղաքականության ոլորտում կատարվող քայլերի բովանդակային քննարկման արգումենտացիայի իրենց պակասը լրացնելու համար՝ անընդհատ սևեռվում են անակնկալության տարրի վրա: Նույն ձևակերպմանը, որն արվում էր Մաքսային միությանն անդամակցելու հետ կապված քննադատության տեքստում ( թեև այս որոշմանը ևս բազմաթիվ քայլեր՝ հայտարարություններ, քննարկումներ էին նախորդել) հանդիպում ենք և այս պարագայում: Կարծում եմ մարդիկ, ովքեր զբաղվում են քաղաքական աշխատանքով, պետք է ուշադիր հետևեն բոլոր գործընթացներին , նկատեն ու տեսնեն բոլոր կատարվող քայլերը, մտապահեն դրանք հիշողության մեջ, իսկ եթե հիշողության խնդիր չունեն, ուրեմն ազնիվ գտնվեն: Այստեղ ո’չ թաքուն գործելու , ո’չ էլ նորության վրա զարմանալու որևէ հանգամանք չկա: Դեռևս անցյալ տարվա մայիսին է ՀՀ-ն դիմել Շանհայյան համագործակցության կազմակերպությանը՝ դիտորդի կարգավիճակ ստանալու համար, իսկ միայն վերջերս էլ մեր երկրի այդ ցանկության մասին Չինաստանում հայտարարեց վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը, ու չինական կողմը միանգամայն դրականորեն վերաբերվեց դրան: Այսինքն՝ այստեղ ո՛չ գաղտնիաբար կատարվող , ո՛չ էլ անակնկալ որևէ երևույթ չկա: Կա գիտակցված , հիմնավոր որոշում, և այդ որոշման իրականացմանն ուղղված՝ փաստարկված գործողություններ:
- Ի՞նչ կտա Հայաստանին ՇՀԿ-ին անդամակցումը բովանդակային առումով
-Նախևառաջ նշեմ, որ Շանհայյան համագործակցության կազմակերպությունը իրականում լրջագույն տնտեսական համագործակցության պոտենցիալ ունեցող կառույց է: Բավական է միայն աչքի անցկացնել այն հսկայական աշխարհագրական տարածքը, որը միավորում է այդ կազմակերպությունը՝ շուրջ 30 մլն քառակուսի կիլոմետր , Եվրասիայի 60 տոկոսը, բնակչության թվով՝ 1,5 միլիարդ, և եթե այս ամենին էլ ավելացնում ենք նաև դիտորդի կարգավիճակ ունեցող երկրները, ինչպիսին Հնդկաստանն է, Իրանը և այլն, ուրվագծվում է հսկայական շուկա: Սա, բնականաբար, կարող է և պետք է հետաքրքրի մեր երկրին՝ որպես տնտեսական զարգացման համար ևս մեկ ռեսուրս՝ դրսի շուկաներում մեր ապրանքներն ու պոտենցիալն իրացնելու համար:
Հայտնի է, որ պետությունները ղեկավարվում են իրենց շահերով և դրանցով են առաջնորդվում նման որոշումներ կայացնելիս, իսկ այս պարագայում նման հսկայական տնտեսական հնարավորություններ ունեցող կազմակերպության և այդ երկրների հետ համագործակցությունը կարծում եմ շատ ցանկալի է և պետք է հանդիսանա կարևոր նպատակադրում՝ հայկական տնտեսության, մեր տնտեսվարողների և, բնականաբար, պետության համար:
Բացի դրանից, ինչպես արդեն նշեցի, սա նաև հեղինակավոր միջազգային կազմակերպություն է, որտեղ միավորված են խոշորագույն խաղացողներ և որոնց գործունեության ուղղվածությունը չի հակասում մեր շահերին: Ավելին՝ ՇՀԿ-ի մեծամասնությունը կազմում են հենց այն կազմակերպության անդամները, որոնց հետ մենք համագործակցում ենք ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում: Այսինքն՝ աշխարհաքաղաքական առումով այստեղ դիտարկվում է ՀԱՊԿ-Շանհայյան կազմակերպություն օրգանական կապը, և, ըստ էության, ՇՀԿ-ն ոչ այլ ինչ է, քան ՀԱՊԿ՝ գումարած Չինաստան , գումարած դիտորդներ: Ի դեմս ՇՀԿ-ի , մենք ունենում ենք մեր անվտանգության գործոնի համալրումը տնտեսական զարգացման գործոններով, որը նաև ամրապնդված է քաղաքական բավական լուրջ աջակցությամբ, ինչպիսին կարող են ներկայացնել անդամ երկրները:
-Որո՞նք են Շանհայյան համագործակցության կազմակերպության հիմքում ընկած նպատակներն ի սկզբանե, քանի որ որոշ շրջանակներում մտահոգություն հնչեց մասնավորապես անջատողականության դեմ պայքարին առնչվող դրույթի շուրջ , և համաձայն այդ մտահոգության ` ՇՀԿ անդամներից 4-ը՝ Ղրղըզստանը, Ղազախստանը, Տաջիկստանն ու Ուզբեկստանը ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցում ունեն ադրբեջանամետ դիրքորոշում , այսինքն` ԼՂ-ի խնդիրը ներկայացվում է որպես անջատողականության դրսևորում
-Շանհայան համագործակցության կազմակերպության հիմքում նախ ընկած են փոխադարձ վստահության, անդամ երկրների միջև բարիդրացիական հարաբերությունների ամրապնդման, քաղաքական , տնտեսական , առևտրային, գիտատեխնիկական, մշակութային, և բազմաթիվ այլ ուղղություններով արդյունավետ համագործակցության սկզբունքները: Եթե ուսումնասիրենք ՇՀԿ խարտիան, ապա կտեսնենք, որ այնտեղ գծագրված են շատ պոզիտիվ ու խոստումնալից համագործակցության ուղղություններ և չկա որևէ մի այնպիսի սկզբունք, որը ֆիքսված չլինի այլ միությունների և միջազգային կազմակերպությունների կանոնադրություններում և որը հակասի մեր շահերին: ՄԱԿ սկզբունքները նույնպես ճանաչվում են գերակա այստեղ:
Ինչ վերաբերում է սեպարատիզմին առնչվող դրույթին, ապա նախ ընդգծենք, որ ղարաբաղյան խնդիրը ոչ մի աղերս չունի անջատողականության հետ և ղարաբաղյան խնդրի իրական բովանդակությունը` սեփական հողում ապրող ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքն է: Իսկ հարցին այդպես մոտեցողների տրամաբանությամբ շարժվելու դեպքում` Հայաստանը, թերևս, պետք է անդամակցեր իսլամական կոնֆերանսին:
ՇՀԿ-ին անդամակցելով, ըստ էության, տրամաբանորեն զարգացվում է անվտանգության ապահովման գործընթացը, որովհետև մենք շարունակում ենք ավելի խորը ինտեգրացվել և ավելի խորքային կապեր ունենալ մեր անվտանգության հարթության գործընկերների հետ , ի լրումն՝ հետևողականորեն զարգացնելով նաև տնտեսական և քաղաքական կապերը բոլոր ձևաչափերում՝ առաջնահերթ համարելով մեր պետության շահերը: Եվ շատ նշանակալի է այն հանգամանքը, որ, լինելով ՀԱՊԿ անդամ, մենք հետևողականորեն աշխատում ենք այդ կազմակերպության հեղինակության, համախմբվածության և ազդեցիկության բարձրացման ուղղությամբ` համարելով, որ այդ կազմակերպության մեջ միավորված պետությունները պետք է իսկապես իրենց ընդհանուր շահերը և անվտանգությունը գերակա և գերադաս համարեն իրենց ողջ գործունեության մեջ: Այդ մասին է խոսում թե’ ՀԱՊԿ-ի գոյության ողջ ընթացքում մեր համագործակցության որակը, և թե նախագահի վերջին ելույթը ՀԱՊԿ-ի գագաթաժողովում:
-Տիկին Նաղդալյան, հաջորդ մտահոգությունն այն էր, որ այսպիսով Հայաստանը առավել ու առավել հիմնավորվում է ասիական տարածքում՝ Եվրոպան առավել հեռացնելով իրենից
- Այդպես չէ: Այս գործընթացը զուգորդվում է շատ կարևոր գործողություններով, որոնք զուգահեռաբար կատարվում են եվրոպական ուղղության վրա: Այդ գործընթացների այսօրվա գագաթնակետը ՀՀ նախագահի այցն էր Ֆրանսիա, հանդիպումը նախագահ Օլանդի հետ, ինչպես նաև, բազմակողմանի և համապարփակ ելույթը ԵԽԽՎ-ում: Բազմակողմանիորեն ներկայացնելով հայաստանյան օրակարգի գերակայությունները` ՀՀ նախագահը աներկբայորեն հաստատեց, որ խոսքը քաղաքակրթական ընտրության մասին չէ և որ Հայաստանը նպատակադրված է շարունակելու համակողմանի փոխշահավետ գործակցությունը Եվրոպական միության հետ: Այստեղ տեղին է ևս մեկ անգամ մեջբերել նախագահի ելույթի այն կարևոր շեշտադրումը, որ` «Արևելյան գործընկերության նախաձեռնության հենց սկզբից, անգամ դրանից առաջ, մենք ասել և շարունակում ենք ասել, որ ձգտում ենք հնարավորինս սերտ և ընդլայնված հարաբերություններ ունենալ ԵՄ հետ, մոտ լինել ԵՄ-ին: Այս քաղաքականությունը չի ընդհատվելու»: Նախագահը վերահաստատեց մեր հավատարմությունը Ասոցացման համաձայնագրի ոգուն և բովանդակությանը, որը հիմնականում քաղաքական բարեփոխումներ է ենթադրում: Եվ մենք ոչ միայն պատրաստ ենք, այլ վճռական մեր երկրում այդ բարեփոխումներն իրականացնելու հարցում:
Այս ամենը խոսում է այն մասին, որ Հայաստանը շարունակում է իր նախընտրած կոմպլիմենտար քաղաքականությունը՝ ուժեղացնելով, բազմապատկելով ջանքերը և ավելի խորքային ինտեգրացվելով իր գործընկերների հետ: Այստեղ առկա է ոչ թե միաբևեռ ուղղվածություն դեպի Ասիա, այլ զուգահեռ նաև՝ եվրոպական ուղղությամբ գործողությունների շարունակականություն , օրակարգի զարգացում և այս երկու գործընթացների համատեղելիության ապահովում: Այս վերջին իրադարձությունների ընթացքում շատ խոսվեց , որ անհամատեղելի են այս երկու օրակարգերը , մինչդեռ, ես կարծում եմ, որ մենք շատ յուրօրինակ մի գործընթաց ենք իրականացնում` փորձում ենք գտնել և ապահովել այս օրակարգերի և ուղղությունների համատեղելիությունը , ինչը բացառապես բխում է Հայաստանի հանրապետության շահերից: