Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ը Վարշավայի համալսարանի հնագիտության ինստիտուտի հետ պեղումներ է կատարել Մեծամորում ու Զորաց քարերում, որի արդյունքում նոր տեղեկություներ են հայտնի դարձել: Այս մասին այսօր լրագրողներին հայտնեց ծառայության տօրենի գիտական գծով տեղակալ Աշոտ Փիլիպոսյանը:

Աշոտ Փիլիպոսյանը տեղեկացրեց, որ 2006-ից հետո Մեծամորում պեղումներ չէին արվել, իսկ 2011-12թթ-ին մաքրման աշխատանքեր են կատարվել: «Հատկապես դամբարանային դաշտի շրջանում աշխատանքները ցույց տվեցին, որ կան անավարտ մնացած խնդիրներ»,- ասաց նա և հավելեց, որ պեղումներն արվել են դամբարան-դաշտում, միջնաբերդում և քաղաքային թաղամասում:

Միջնաբերդում աստիճանաձև փոսերի միջոցով հնարավոր է եղել պարզել, որ այստեղ եղել են վաղ միջնադարյան, անտիկ, երկաթի, ուշ և վաղ բրոնզի դարի ժամանակահատվածների շերտեր: Պեղումների արդյունքներով պարզվել է, որ միջնաբերդի տարածքը գոյատևել է մ.թ.ա. երրորդ հազարամյակից մինչև ուշ միջնադար: «Ուշ բրոնզի շրջափուլում պատ էր ստեղծվել, որը գետաքարերով էր ամրապնդվել»,- ներկայացրեց Փիլիպոսյանը:

Դամբարան-դաշտի դեռ չուսումնասիրված հատվածում գտել են նոր կառույցներ, որոնք կուսումնասիրվեն մյուս տարի: Իսկ քաղաքային թաղամասում չորս քառակուսիներում փոսորակներ են տեղադրվել, 30-40 սմ խորության վրա արդեն հնագիտական շերտ է առկա եղել: Մոտ մ.թ.ա. 6-5-րդ դդ. հնագիտական շերտը հարթեցվել է, միջին և մանր քարերով հարթակ է ստեղծվել, այստեղ հետաքրքրիր նյութեր են գոյություն ունեցել 3-4-րդ դարերի:

«Քառակուսիներից երկուսում հարթեցված քարերի հարթակից հետո բացվեցին մ.թ.ա. 1-ին հազարամյակի բնակարանների և կացարանների հետքեր: Դրանցից մեկի տանիքը հենց կառույցի ներսի հատվածում էր փլվել: Պեղումների ընթացքում հին կարասներ բացվեցին, դրանցից յուրաքանչյուրը մոտ 20-25 սմ ունեցող փոքր քարից պատրաստված բարձիկների վրա են տեղադրված, նաև զոհասեղանի մասեր են հայտնաբերվել, որոնք կամբողջացվեն»,- ասաց նա:

Աշոտ Փիլիպոսյանը նկատեց, որ մինչև վերջերս պատկերացնումն այնպիսին էր, որ էլիտան բնակվել է միջնաբերդում, բայց պեղումները ցույց են տվել, որ կան ոչ ցածր կարգավիճակ ունեցող մարդկանց կացարաններ: Մ.թ.ա 2-1-րդ հազարամյակներում մենք արդեն այս հատվածում ունեցել ենք քաղաքագոյացման գործընթաց:

Անդրադառնալով Զորաց քարերում արված ուսումնասիրություններին, Աշոտ Փիլիպոսյանը տեղեկացրեց, որ դրանք այս տարի են սկսվել և շարունակվելու են հաջորդ տարի: «Այս հուշարձանի մասին շատ մեծ է հետաքրքրությունը, այստեղ պեղումներ իրականացվելու են, մենք ունենք նկարահանումներ, նախնական արդյունքներով այստեղ մեկ համալիրի մեջ կա երկու կառույց՝ բնակավայր և դամբարանադաշտ: Պեղումների արդյունքերն արդեն ցույց կտան, թե ինչ սոցիալ-տնտեսական, մշակութային ժամանակաշրջանի հետ գործ ունենք: Ունենք կոնկրետ փաստ, որ մոտ 3-2-րդ հազարամյակների ընթացքում է ձևավորվել այս հուշարձանը: Կենտրոնական կառույցը ևս դամբարան է, ունի սահմանազատված տարածք, որի կենտրոնում առնվազն երեք դամբարանագծեր են եղել: Դամբարանախցում մ.թ.ա. 16-15-րդ դարերին բնորոշ կառույցներ են, ուշ բրոնզե ժամանակարջանի հետ գործ ունենք»,- ասաց Աշոտ Փիլիպոսյանը և հավելեց, որ հուշարձանը եզակի է, աշխատանքները կշարունակվեն:

Նա նշեց, որ լեհական կողմն ակտիվ մասնակցում է հնագիտական պեղումներին, միջոցներ է տրամադրել նաև հուշարձանների պեղման և ուսումնասիրման համար, ինչպես նաև որոշակի սարքավորումներ են տրամադրել: