Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Լեռնային Ղարաբաղի սահմանից այն կողմ՝ ադրբեջանական հատվածում գտնվող հնավայրերը ոչնչացվում են թե տեղացիների թալանի, և թե անձրևների պատճառով: Ադրբեջանի կառավարությունը չի տրամադրում միջոցներ, որոնք անհրաժեշտ են հնագույն բնակավայրերը պահպանելու համար: Այս մասին գրում է «Զերկալո» ադրբեջանական թերթը, որում նաև ընդգծվում է, որ միևնույն ժամանակ Լեռնային Ղարաբաղի հայկական կողմում հնագիտական պեղումներ են իրականցվում և ստեղծվում են թանգարաններ:

Ըստ ադրբեջանական պարբերականի՝ այսպիսի աչք զարնող տարբերությունը օտարերկրյա դիտորդներին հավաստիացնում է նրանում, որ Ղարաբաղը պատմական հայկական տարածք է:

Ըստ հոդվածագրի, «ադրբեջանական «Ղարաբաղյան հնագիտական արշավախմբի» ղեկավար Խալմամի Ալմամեդովը պեղումներ է կատարել և ուսումնասիրել է երկու բնակավայրեր` մեկը Հորադիզին մոտ, մյուսը՝ Աղդամի Ադրբեջանի կողմից վերահսկվող հատվածում:

«Երկու բնակավայրերն էլ ենթարկվում են թե թալանի, թե ոչնչացման, քանի որ չեն հսկվում տեղական իշխանությունների կողմից: Իսկ հայերը Փանախ խանի միջնադարյան կառույցի՝ Շահբուլաղի ավերակների շրջակայքում թանգարան են կառուցել, պահպանում են հնագույն քաղաքը և ապահովում նրա անվտանգությունը»:

«Զերկալոն» գրում է. որ Շահբուլաղի ամրոց (որը գտնվում է ԼՂՀ-ի տարածքում-խմբ.) են այցելում զբոսաշրջիկներ և հետազոտողներ: Նրանց ցուցադրում են 5կմ հեռավորության վրա Ադրբեջանի տարածքոմ գտնվող քաղաքի գտածոները, «որոնք թալանվում են տեղացիների կողմից գանձեր գտնելու ակնկալիքով, իսկ անձրևները ոչնչացնում են աղյուսից պատրաստված կառույցները»:

«Հնագետները Խագանի Ալմամեդովի ղեկավարությամբ 2012թ. գտածոները ծածկել են պաշտպանիչ ծածկոցով և ամրացրել տախտակներով: Երեք ամիս հետո այնտեղ չեն գտել ոչ պաշտպանիչ ծածկոցը, ոչ էլ տախտակները: Աղդամի շրջանի գործադիր Նիզամի Սադիխովը հպարտանում է հնագույն քաղաքով, որը հաճախ ցուցադրում են հեռուստատեսությամբ, սակայն գտածոները չկարողացավ պաշտպանել թալանից և անձրևներից ոչ 2012-ին, ոչ էլ այս տարի», -նշվում է հոդվածում:

Ինչպես հաղորդում է թերթը, գտնված քաղաքը 7000 տարվա պատմություն ունի: «Կովկասի տարածքի հնագույն բնակավայրերից մեկը գտնվել և գրանցվել է մշակույթի նախարարությունում դեռ 1965թ.-ին պրոֆեսոր Իդեալ Նարիմանովի կողմից: Հայերի կողմից Շահբուլաղի ամրոցի հարևանությամբ միջնադարյան քաղաքի՝ Տիգրանակերտի, պեղումներից հետ, այդ հուշարձանի արդիականությունը աճել է»-ասվում է հրատարակության մեջ, ինչպես նաև նշվում,որ այդ բերդաքաղաքը կարծես այդ ժամանակաշրջանի Մեսոմատոպիայի բերդաքաղաքների պատճենը լինի:

«Զերկալոն» գրում է, որ քաղաքը զինվորական կայազորի բնակավայր է եղել և այդ տարածքի զարգացման խթան: «Այսինքն` Կովկասի զարգացումը Մեսոմատոպիայի քաղաք-պետությունների առաջնային նպատակն է եղել», -ասվում է հոդվածում: Նշվում է նաև, որ քաղաքը եղել է ժամանակակից մշակույթի տարածման և Կովկասի հարուստ հանքավայրերի գաղութացման կենտրոն: Այդ ամուր կենտրոնի ստեղծումից հետո Մեսոմատոպիայի այլ վայրերից միգրացիա է սկսել դեպի այդ քաղաք: Այժմ Ադրբեջանում այս քաղաքն անվանում են «Իսմաիլբեյ»:

«Դատելով լավ պահպանված կառույցներից` Իմաիլբեյը ծաղկունք է ապրել իր 7000 տարվա պատմության յուրաքանչյուր փուլում և երբեք չի ոչնչացվել: Քաղաք –կայազորը 7000 տարի շարունակ պաշտպանել է Ղարաբաղը, իսկ մենք չենք կարողանում պահպանել համաշխարհային պատմության կենտրոնը գանձեր որոնողներից և անձրևներից»-ասվում է ադրբեջանական թերթի հոդվածում:

Խագանի Ալմամեդովը նշում է, որ « Յուրաքանչյուր տուն մի ամրոց էր: Սա են ապացուցում բարձր աշտարակները: Այսպիսի քաղաքի կառուցումը պահանջում է փորձառու շինարարների և պաշտպանների մի մեծ խումբ: Գտնվել է ավելի քան 100 քարե զենք, որոնք կշռում են 450գ-ից մինչև 1կգ : Մի կուժի մեջ գտնվել է 40 զենք: Դա ուշ նեոլիտյան ժամանակաշրջանի սովորույթ է՝ վարել պատերազմներ քարե կամ մետազային զենքերով»-ասաց նա:

«Զերկալոն» գրում է, որ գտնված քաղաքը փոխում է պատկերացումները նեոլիտյան հեղափոխության տարածման մեթոդների մասին, նշանակում է՝ արհեստավորական բնակավայրերի միգրացիա չի եղել, այլ եղել է ռազմական ընդլայնում: Ըստ հրատարակության հեղինակի՝ պեղումներից հետո ոչ թե պետք վերականգնել հնագույն քաղաքը, այլ «Կովկասի 7000 տարվա պատմություն ունեցող ռազմաբազան» է պետք պահպանել, որը կապացուցի, որ ադրբեջանցիները «հնագույն քաղաքակրթության ժառանգներն են, որը մետալուրգիայի և ճարտարապետության ձեռքբերումները փոխանցել է Եվրոպային և Ասիային»: Սակայն հեղինակը խոստովանում է, «որ այդ նախագիծը ի կատար չի ածվում»: Արդյունքում ադրբեջանական կողմում գտնվող «համաշխարհային սենսացիան» կորչում է անձրևի հետ:
«Մեր անտարբերությունից օգտվելով` հայերը ստեղծում են իրենց տեսակետը-«Ղարաբաղի քաղաքները ադրբեջանական չեն, սա մեր պատմությունն է, այլապես ադրբեջանցիները չեն թողնի, որ բնությունը կամ թալանչիները ոչնչացնեն հայերի հետքերը այդ վայրերում»: Ցուցադրում են իրենց թանգարանների, և մեր կողմի ոչնչացված, լքված ավերակների նկարները: Այս փաստը արևմտյան պատմաբանների համար շատ համոզիչ է հնչում», -գրում է ադրբեջանական թերթը:

Ինչպես նշվում է հոդվածում, ոչ ոք չի հավատա, որ Ստեփանակերտը կարող է գումար ծախսել թանգարանների և հնագիտական վայրերի ստեղծման համար, իսկ Բաքուն գումար չգտավ պաշտպանիչ ծածկ գնելու և հսկիչ մեխանիզմ կիրառելու «համաշխարհային պատմության ամենաթանկարժեք հուշարձան համար»:
«Դրսից դիտողները այսպես են մտածում. «Եթե չեն պահապնում Ղարաբաղի հնությունը, ուրեմն հայերը ճիշտ են` Ադրբեջանը հայկական կառույցներ է գտել և ցանկանում է ոչնչացնել դրանք» Եվ մեկ այլ ավելի համոզիչ փաստարկ, «Ադրբեջանը ինքը ընդունում է Ղարաբաղի քաղաքների հայկական ծագումը, այդ իսկ պատճառով անտարբեր է դրանց նկատմամբ»», -ասվում է հոդվածում:

Ինչպես նշվում է նյութում, հայկական կողմի ներկայացուցիչները բերում են ևս մի փաստարկ «մենք՝ հայերս, համաժողովների ժամանակ ներկայացնում ենք տվյալներ Տիգրանակերտի՝ Ղարաբաղի սրտի մասին, իսկ Ադրբեջանը չի ապահովում որևէ ինֆորմացիայով, և օտարերկրացիների մասնակցությամբ պեղումներ չի անցկացնում Ղարաբաղյան տարածքում, թաքցնում է արդյունքները և պեղումներ է իրականացնում միայն հուշարձանների ոչնչացման համար», -գրում է «Զերկալոն»:

«Սա վերաբերում է ամբողջ սահմանամերձ գոտուն` թե Հայաստանին, թե Իրանին, թե Ռուսաստանին և թե Վրաստանին: Բոլոր հարևաններն էլ մեր հուշարձանների անպաշտպան լինելը օգտագործում են իրենց իսկ նպատակների համար: Իշխանության անտարբերությունը դրանց պահպանման նկատմամբ մի այնպիսի խաղաքարտ է դառնում մեր հակառակորդների ձեռքերում , որ հնագույն գտածոների պահպանումը ազգային անվտանգության խնդիր է դառնում», -նշվում է հոդվածում: