Ձեր վստահելի աղբյուրը

 2013թ.-ին Ադրբեջանի սոցիալ- քաղաքական կյանքի ամենակարևոր իրադարձությունները կեղծված ընտրություններն էին, ժողովրդի բողոքի ակցիան Իսմայիլիում, անկուսակցական երիտասարդների ցույցերը, բենզինի գնաճը, Ադրբեջանում նավթագազային եկամուտների նվազեցման կանխատեսումները և բանակում զինվորների մահը: Այս մասին ադրբեջանական «Մինվալ.ազ» կայքին հայտնել են ադբեջանական քաղաքական գործիչները, քաղաքագետները և հասարակական գործիչները:

Քաղաքագետ Արաստուն Օրուջլուն նշել է, որ «տարվա սկզբին Ադրբեջանում կարևոր իրադարձություններ տեղի ունեցան: Հունվար և մարտ ամիսներին երիտասարդները դուրս եկան փողոց բողոքի: Այս իրադարձությունը իր բնույթով շատ կարևոր է, քանի որ Ադրբեջանում անկուսակցական բողոքը նոր երևույթ է: Այս բողոքները ցույց տվեցին, որ մենք մի նոր քաղաքական իրավիճակի ենք ականատես լինում: Բացի այդ, շատ հետաքրքրական էին նաև Իսմայիլիի դեպքերը: Իսկ երրորդը ըստ կարևորության, իմ կարծիքով, հոկտեմբերի նախագահական ընտրություններ էին»,- ասել է նա:

Քաղաքագետ Լեյլա Ալիևան Ադրբեջանի կարևոր իրադարձությունների շարքում նույնպես հիշատակել էր Իսմայիլիի դեպքերը, ընտրությունները, ինչպես նաև «Իլգար Մամեդովի, Տոֆիկ Յագուբլուի և շատուշատ արժանավոր մարդկանց ձերբակալությունները»: Աշխարհում կատարված իրադարձություններից նա առանձնացրեց Ուկրաինայի դեպքերը և Ադրբեջանի ընտրություններին ԺՄՀԻԳ-ի տրված գնահատականը:

Քաղաքագետ Իլգար Վելիզադեն Ադրբեջանի կյանքում 2013թ.-ի կարևորագույն իրադարձությունը համարում է նախագահական ընտրությունները, որոնք էլ որոշեցին երկրի ճակատագիը մոտակա 5 տարում: «Բենզինի գնի աճը դարձավ տարվա ամենաշատ քննարկվող թեման, քանի որ այն հուզում էր Ադրբեջանի հասարակության հիմնական հատվածին: «Շահդենիզի» ադրբեջանական գազի Եվրոմիություն մատակարակաման երթուղու վերջնական սահմանումը (TAP) նույնպես կարևոր էր»,-ասել է նա:

Քաղաքագետ Զաֆար Գուլիևը 2013թ.-ի Ադրբեջանում տեղի ունեցած դեպքերից ընդգծել էր Ժողովրդական ուժերի ազգային խորհրդի ստեղծումը, որը ըստ նրա ընդդիմադիր ուժերի ամենահաջող համախմբումն էր, որն էլ գրավել էր թե Ադրբեջանի, թե միջազգային հանրության ուշադրությունը:

«Զանգվածային բողոքները Իսմայիլիում բացահայտեցին քաղաքացիների դժգոհության աստիճանը: Բացահայտեցին այն, որ իրենց իրավունքները երկրում պաշտպանված չեն, թե ուր կարող են հասնել բյուրոկրատական և ոստիկանական չարաշահումները: Ընտրությունները սկանդալային աղմուկ բարձրացրեցին ոչ միայն երկրում, այլ նաև երկրից դուրս, քանի որ նախագահը վերընտրվում էր երրորդ անգամ, և քվեարկությունը կեղծիքներով լի էր: Այս ամենի պատճառով երկրի իշխանությունները առաջին անգամ բախվեցին լեգիտիմության խնդրի հետ»,- ասել էր Զաֆար Գուլիևը:

Աստվածաբան Իլհար Իբրահիմօղլուն նույնպես գտնում է, որ Ադրբեջանի ամենանշանակալի իրադարձությունը Իսմայիլիի բողոքներն էին: «Իրադարձության կարևորությունը այն է, որ մարդիկ բողոքեցին իրենց արժանապատվությունը ոտնահարելու դեմ: Գուբայի իրադարձություններից հետո կարելի է ասել, որ սա արդեն շարունակական բնույթ է կրում: Եվ ավելին` 20 տարվա ընթացքում առաջին անգամ ընդդիմադիր կուսակցություններին հաջողվեց միասին ստեղծել ընդհանուր ձևաչափ` Ազգային խորհուրդը: Վառելիք գների բարձրացումով քանդվեց այն առասպելը, թե հնարավոր է զարգանալ առանց հարկերի: Ցավոք, ընտրությունը կատարվեց հօգուտ բնական մենաշնորհների, այլ ոչ թե կառավարման բարելավման»,- ասել էր նա:

Իրավապաշտպան Մաթանաթ Ազիզովան կարծում է, որ ոչ մարտական պայմաններում մահացած զինվորների հետ կապված 2013թ.-ի հունվարի 12-ի ցույցերը բացահայտեցին երկրի երիտասարդության ուժը: Նա նաև կարևոր է համարում Շտրասերի` ադրբեջանցի քաղբանտարկյալների ցուցակը: «Բացի այդ, քաղաքական կուսակցությունները կարողացան համախմբվել և ընտրություններին ներկայացնել մեկ միասնական թեկնածու `Ջամիլ Հասանլիին»,- ասել էր Ազիզովան:

Քաղաքագետ Էլհան Շահինօղլուն 2013-ին Ադրբեջանում կարևորագույն իրադարձություն է համարում նավթագազային եկամուտների նվազեցման կանխատեսումները:

Տնտեսագետ Գուբադ Իբադօղլուն Ադրբեջանի այս տարվա ամենակարևոր դեպքերից էր համարոմ Ժողարվրդավարական ուժերի ազգային խորհրդի ստեղծումը, ինչպես նաև նախագահական ընտրություները և քվեարկության կեղծիքները: «Եվ վերջապես, կարևոր էր նաև Ադրբեջանի և ԵՄ-ի միջև անցագրային ռեժիմի դյուրացումը»:

Քաղաքագետ Զարդուշտ Ալիզադեն կարծում է, որ 2013թ.-ին ոչ մի կարևոր իրադարձություն տեղի չի ունեցել Ադրբեջանում: «Ընտրությունների արդյունքները, ինչպես սպասվում էր, կեղծվել են: Ժողովուրդը, ինչպես և սպասվում էր, անտարբեր էր: Սակայն վերջապես իշխանությունների կողմից կոռուպցիոն գործունեության հստակ փաստեր հայտնվեցին: Օրինակ, SOCAR-ի շուրջ տեղի ունեցած կոռուպցիոն սկանդալը»,- ասել էր նա:

«Մուսավաթ» կուսակցության նախագահ Իսա Գամբարը նույնպես նախագահական ընտրությունները համարեց Ադրբեջանի կարևորագույն իրադարձություններից: Նա նշեց, որ «ընտրություններում դեմոկրատական ընդդիմությունը իրականում հաղթանակ է տարել, սակայն ընտրությունները կեղծվել են»:

«REAL» շարժման համահիմնադիր Էրկին Հադիրլին կարծում է, որ 2013թ.-ը ներքին քաղաքական զարգացումների առումով Ադրբեջանում ձանձրալի տարի էր: «Թվում էր, թե բոլոր գործընթացները երկրում կանգ էին առել, թե լրատվական դաշտը, թե շուկան և գիտական միջավայրը, և թե գովազդային բիզնեսը: Պետք է, որ հասարակության կյանքում ամենանշանակալից դեպքը հոկտեմբերի նախագահական ընտրությունները լինեին:Սակայն նրանք էլ, համեմատած նախորդ տարների, ուշադրության կենտրոնում չէին: Պետք է ընդգծեմ ձերբակալությունների ալիքը : Շատ մարդիկ են ձերբակալվել կեղծ մեղադրանքներով»,- ասել էր նա:

Հադիրլին հիշատակել է «NIDA» շարժման ակտիվիստների ձերբակալությունները, ինչպես նաև «REAL» շարժման նախագահ Իլգար Մամեդովի ձերբակալությունը: Ըստ փորձագետի` Ադրբեջանի հասարակությունը լուրջ գործընթացներ է անցնում: «Քաղաքական համակարգը այնքան ուժեղ և միասնական չէ, որքան նախկինում: Տարվա ընթացքում մենք ականատես ենք եղել հասարակության և ընդդիմության կողմից կազմակերպված տարբեր գործընթացների, որոնք անհանգստացրել են իշխանություններին: Կառավարությունը անտարբեր չի եղել, իսկ այժմ նույնիսկ մի փոքրիկ դեպք նյարդայնացնում է նրանց, և նրանք դիմում են հալածանքների: Այս իրավիճակը վկայում է այն մասին, որ իշխանությունները ամբողջովին չեն վերահսկում իրավիճակը: Եվ այս ամենը տեղի է ունենում նավթի վաճառքից ստացած եկամուտների անկման և գազային գործարքների ցածր կանխատեսումների ֆոնին»:

Ռազմական փորձագետ Ուզեիր Ջաֆարովը կարծում է, որ 2013թ.-ը կմնա ադրբեջանցիների հիշողության մեջ իր անհաջողություններով: Նա ընդգծեց Ղարաբաղյան հակամարտության առկայությունը: «Անցնող տարվա ամենակարևոր իրադարձությունը պաշտպանության նախարարի փոփոխությունն էր: Հակառակ բարձր սպասումների` հասարակության ուժային կենտրոնում փոփոխություններ չեն նկատվում: Մեր զինվորները շարունակաբար մահանում են ոչ մարտական պայմաններում», - ասել էր նա: