Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Անցյալ ամիս Ամերիկայի հայկական համագումարը(ԱՀՀ-ն) ամենամյա տոնական ընդունելության ժամանակ ցուցադրել է «Հայ որբերի գործած քույր գորգը»: Այս մասին տեղեկացնում է ԱՀՀ-ի պաշտոնական կայքը:

Միջոցառմանը ներկա էին Համագումարի անդամները, ընկերներն ու աջակիցները ամբողջ Նոր Անգլիայից: Ծրագիրը մի նոր հեռանկար բացեց, ինչպես նաև յուրահատուկ պատմական երանգ տվեց հարյուրամյա խնդրին` Օսմանյան Թուրքիայի կողմից իրականացված 1915 թվականի Հայոց Ցեղասպանությանը և Թուրքիայի պետական հովանավորությամբ ահաբեկման և ցեղասպանության ժխտման համաշխարհային արշավին:

Համագումարի գործադիր տնօրեն Բրայան Արդունին ներկայացրել է կազմակերպության գործունեությունը Վաշինգտոնում, ներառյալ Քուլիջի գորգը պատշաճ կերպով ցուցադրելուն ուղղված ջանքերը:

Արդունին ընդգծել է կոնգրեսականներ` Դեյվիդ Վալադոյի և դեմոկրատ Ադամ Շիֆի ջանքերը, ովքեր նախաձեռնել էին ավելի քան 30 կոնգրեսականների կողմից նամակի ստորագրումը, որով կոչ էին անում նախագահ Օբամային հրապարակայնորեն ցուցադրել պատմական նշանակություն ունեցող գորգը:

Վերջերս հրատարակված «Նախագահ Քելվին Քուլիջը և հայ որբերի գործած գորգը» գրքի հեղինակ դոկտոր Հ. Մարտին Դերանյանը ներկայացրեց «քույր գորգը» և պարզաբանեց, թե ինչպես նա ծանոթացավ այդ գորգի պատմությանը ու ինչով է այն կարևոր:

«Այս պատմությանն առաջին անգամ ավելի քան քառասուն տարի առաջ իմ ուշադրությունը հրավիրեց Ալիս Յերնազյան Հայկը, ում ծնողների հետ իմ մայրը մտերիմ է եղել Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին Թուրքիայի Ուրֆա քաղաքում տեղի ունեցած Ցեղասպանության ժամանակ: Հենց Ուրֆայում է Յակոբ «Պապա» Կյունցլերը, որը հիշատակվում է որպես «Հայ որբերի հայր», փրկում իմ մորը 1916թ. ու օգնում նրան հասնել Հալեպ»,-իր գրքում նշում է Դերանյանը:

«Համագումարը կոչ է անում վարչակազմին հպարտորեն և պատշաճ կերպով ցուցադրել Հայոց պատմության այս թանկարժեք մասնիկը, քանի որ այս պատմական գորգը խորհրդանշում է Ամերիկայի մարդասիրական միջամտության հպարտության էջը և Ամերիկայի ու հայ ժողովրդի միջև հարատև կապերը»,- նշել է Արդունին:

Հիշեցնենք, որ Գորգը գործվել է հայ որբերի կողմից 1920-ականներին և պաշտոնապես ներկայացվել Սպիտակ տանը 1925-ին: Այն փոխանցվել է Միացյալ Նահանգների նախագահ Քելվին Քուլիջին` որպես երախտիքի նշան Միացյալ Նահանգների ցուցաբերած օգնության համար:

Հույս կար, որ գորգը, որը գրեթե 20 տարի գտնվել է պահեստում, կարող է ցուցադրվել դեկտեմբերի 16-ին Սմիթսոնյան ինստիուտի կողմից անցկացվող միջոցառմանը, որի մեջ ներառվում է նաև դոկտոր Հակոբ Մարտին Դերանյանի` «Նախագահ Քելվին Քուլիջը և հայ որբերի գորգը» աշխատության շնորհանդեսը:

Սակայն սեպտեմբերի 12-ին Սմիթսոնյան ինստիտուտի գիտնականներից մեկը, ով օգնել է միջոցառումը կազմակերպել, չեղյալ է հայտարարել այն` հղում անելով Սպիտակ Տան այն որոշմանը, թե նա չի ցանականում տրամադրել գորգը:

Թուրքիայի կառավարությունը չի ցանկանում Օսմանյան կայսրութան՝ հայերի հանդեպ իրականցված գործողությունները ցեղասպանություն որակել: Իսկ ԱՄՆ-ն էլ իր հերթին չի ցանկանում նեղացնել Թուրքիայի կառավարությանը՝ ներկա պահին այդ թեման շոշափելով:

Թուրքիան ավանդաբար հերքում է 20-րդ դարի սկզբին շուրջ 1.5 մլն հայերի զանգվածային ոչնչացման մեղադրանքները:
Հայոց ցեղասպանությունն (Armenian Genocide) արդեն ճանաչել և դատապարտել են Ուրուգվայը (1965թ.), Կիպրոսի Հանրապետությունը (1982թ.), Արգենտինան (1993թ.), Ռուսաստանի Դաշնությունը (1995թ.), Կանադան (1996թ.), Հունաստանը (1996թ.), Լիբանանը (1997թ.), Բելգիան (1998թ.), Իտալիան (2000թ.), Վատիկան (2000թ.), Ֆրանսիան (2001թ.), Շվեյցարիան (2003թ.), Սլովակիան (2004թ.), Հոլանդիան (2004թ.), Լեհաստան (2005թ.), Գերմանիան (2005թ.), Վենեսուելան (2005թ.), Լիտվիան (2005թ.), Չիլին (2007թ.), Շվեդիան (2010թ.): Հայոց Ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրախորհուրդը և Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: