Ձեր վստահելի աղբյուրը

 2014 թվականի փետրվարի 7-ին Սոչիում մեկնարկում է Ձմեռային 22-րդ Օլիմպիադան: Թեև Ռուսաստանն ունի օլիմպիական խաղեր և մեծամասշտաբ միջոցառումներ կազմակերպելու փորձ (1980 թվականի Ամառային Օլիմպիադան), սակայն այս տարի, հաշվի առնելով ահաբեկչական սպառնալիքը, ստիպված է գործի դնել իր ողջ ներուժը` ապահովելու թե Օլիմպիադայի մասնակիցների, թե հանդիսականների և թե հասարակ քաղաքացիների անվտանգությունը: Առավել մեծ վտանգը գալիս է այսպես կոչված «Կովկասի էմիրությունից», որի անդամներն ակտիվ համագործացկում են «Ալ-Կաիդայի» հետ:

Դեռ 2012 թվականի մայիսին ՌԴ իշխանություններին հաջողվել էր բացահայտել էմիրության առաջնորդ Դոկու Ումարովի դավադրությունը, որի նպատակն էր ահաբեկչություններ իրականացնել Սոչիի Օլիմպիադայի ժամանակ: Հաշվի առնելով այս հանգամանքը, ինչպես նաև էմիրության նախկին ահաբեկչությունները, օլիմպիական խաղերի նախաշեմին ուժեղացվել են անվտանգության միջոցառումները, սահմանափակվել են զբոսաշրջիկների այցելությունները: Օլիմպիական խաղերի անվտանգությունն ուժեղացնելու ևս մեկ ազդանշան էր 2013 թվականի ապրիլին Բոսթոնի մարաթոնի ժամանակ տեղի ունեցած ահաբեկչությունը, որը կազմակերպել էին Թամերլան և Ձոխար Ցարնաևները: Եղբայրներն ԱՄՆ քաղաքացիներ էին, սակայն ծագումով Դաղստանից: Հետաքննությունը բացահայտել էր, որ նրանք սերտ կապեր են ունեցել իսլամիստ-ծայրահեղականների հետ:

Կովկասի էմիրությունը («Իմարաթ Կովկաս») հիմնել է ինքնահռչակ Իչկերիայի Չեչենական Հանրապետության նախագահ Դոկու Ումարովը 2007 թվականի հոկտեմբերի 7-ին և իրեն հռչակել Կովկասի մոջահեդների էմիր: Էմիրության անդամները գործում են Չեչնիայում, Դաղստանում, Ինգուշեթիայում, Կաբարդինո-Բալկարիայում, Կարաչաևո-Չերքեզիայում, Թաթարստանում և Ուրալում: Նրանց նպատակն է հիմնել խալիֆայություն և հաստատել շարիաթի օրենքները: Էմիրության անդամներն ակտիվորեն գործել են Չեչենական երկրորդ պատերազմի տարիներին: 2000-ական թվականներին ահաբեկչական գործողություններ են իրականացրել Ինգուշեթիայում, Դաղստանում, պայթյուններ իրականացրել գնացքներում, Մոսկվայի մետրոյում (2010 թվականի մարտի 29), Դոմոդեդովո օդանավակայանում (2011 թվականի հունվարի 24), մահափորձեր իրականացրել բարձրաստիճան պաշտոնյաների դեմ, սպանել ոչ մուսուլմաններին: Որոշ մասնագետներ կարծում են, որ 2013 թվականի դեկտեմբերին վերջին Վոլգոգրադում տեղի ունեցած երկու ահաբեկչական գործողությունների հետևում նույնպես կանգնած են Էմիրության անդամները:

Քիչ չէ հավանականությունը, որ այս պահին Մերձավոր Արևելքում մարտնչող կովկասցի ծայրահեղական իսլամիստների մի մասը օլիմպիական խաղերի ժամանակ ուղղվի դեպի Ռուսաստան: Նրանք սերտ կապեր ունեն հատկապես «Ալ-Կաիդայի» հետ, որը 2011 թվականին Իրաքից ԱՄՆ զորքերի դուրսբերումից և Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմի սկսվելուց ի վեր գրեթե իր ողջ ներուժը Եմենից, Աֆղանստանից և Պակիստանից տեղափոխեց այս երկու երկրներ: Առավել ակտիվ գործում են «Ջահբաթ Ալ-Նուսրա» և «Իրաքի և Լևանտի իսլամական պետություն» խմբավորումները:

«Իրաքի և Լևանտի իսլամական պետություն» խմբավորումն Իրաքում գործում է Իրաքյան պատերազմից ի վեր հիմնականում Անբար, Նինավա, Քիրքուք և Սալահ Ադ-Դին նահանգներում: Այն նախապես կոչվել է «Իրաքի իսլամական պետություն» (2006 թվական), իսկ 2013 թվականի ապրիլից, միավորվելով Սիրիայի ջիհադիստների հետ, վերանվանվեց «Իրաքի և Լևանտի իսլամական պետության»: Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմին զուգահեռ խմբավորումն ընդլայնեց իր գործունեությունը` սկսելով ավելի շատ ահաբեկչական գործողություններ, պայթյուններ և բռնություններ իրականացնել Իրաքի տարածքում ու նրա սահմաններից դուրս` ընդհուպ հասնելով նաև Սիրիայի սահմանային Ռաքքա, Իդլիբ և Հալեպ նահանգներ:

2013 թվականն Իրաքի համար ամենաարյունալի տարին էր ամերիկյան զորքերի հեռանալուց հետո (մեկ տարում սպանվել է ավելի քան 7000 մարդ): Որպես իսլամիստների մեծագույն հաղթանակ` փորձագետները նշում են 2013 թվականի դեկտեմբերին Անբար նահանգի միանգամից երկու խոշոր քաղաքների` Ռամադիի և Ֆալուջայի գրավումը: Դա տեղի ունեցավ այն բանից հետո, երբ Իրաքի կառավարությունը ձերբակալեց Անբարի ազդեցիկ շեյխ, երկրի խորհրդարանի անդամ Ահմեդ Ալ-Ալվանիին, որից հետո ցրեց քաղաքի կենտրոնում գտնվող շիա կառավարությունից դժգոհ սուննիների ճամբարը: Իրաքի բանակին դեռ չի հաջողվել իսլամիստներից ամբողջության ազատագրել քաղաքները:

Սիրիայում այս նույն խմբավորումը վերջին շրջանում աչքի է ընկնում առանձնակի դաժանությամբ` անխնա սպանելով բոլոր նրանց, ովքեր սուննի չեն կամ հրաժարավում են իսլամ ընդունել: Նրանք նույնիսկ գլխատում են Սիրիայի չափավոր ընդդիմության ներկայացուցիչներին, ոչնչացնում քրսիտոնեական եկեղեցիները` դրանք վերածելով իրենց գրասենյակների:

2013 թվականի նոյեմբերին, սակայն, «Ալ-Կաիդայի» առաջնորդ Այման Ալ-Զավահիրին հայտարարեց, որ Սիրիայում խմբավորման միակ ներկայացուցիչը «Ջաբհաթ Ալ-Նուսրան» է, իսկ «Իրաքի և Լևանտի իսլամական պետությունը» գործում է առանց իր թույլտվության և գիտության:

Իրաքում շարունակվող այս քաոսը կարող է ազդանշան լինել Աֆղանստանի համար, որտեղ նույնպես ակտիվ են «Ալ-Կաիդան» ու իր հետ սերտ առնչություն ունեցող Թալիբան շարժումը: 2014 թվականի ավարտին Աֆղանստանից ամբողջությամբ դուրս են բերվելու ԱՄՆ զորքերը, ինչն ավելի անկայուն և վտանգավոր կդարձնեն տարածաշրջանը:

«Ալ-Կաիդա» ահաբեկչական խմբավորումը, որի անունը արաբերենից թարգնամաբար նշանակում է հիմք, բազա, 1988 թվականին հիմնադրել է Ուսամա բեն Լադենը Պակիստանի Փեշավար քաղաքում: Աֆղանական պատերազմի տարիներին նրա նպատակն էր պայքարել ԽՍՀՄ-ի դեմ: Սակայն պատերազմից հետո խմբավորումն իր պայքարն ուղղեց ԱՄՆ-ի, Արևմուտքի և մուսուլմանական երկրների աշխարհիկ իշխանությունների դեմ` ձգտելով կյանքի կոչել պանիսլամիզմը, որի հիմքում ընկած է բոլոր մուսուլմաններին միավորելու և իսլամական մեծ խալիֆայություն ստեղծելու գաղափարը:

Ժամանակի ընթացքում «Ալ-Կաիդան» ընդլայնեց իր պայքարի սահմանները և սկսեց իր ցանցերը հիմնել տարբեր երկրներում` Իրաքում, Սոմալիում, Մաղրիբի երկրներում, Եմենում, նույնիսկ Կովկասում` Չեչնիայում, Դաղստանում, իրենց շարքերն են համալրում նաև ադրբեջանցիները:

Ակնկալվում է, որ ոչ միայն Սոչիի օլիմպիական խաղերով պայմանավորված, այլև Աֆղանստանից ամերիկյան զորքերի դուրս բերման հետևանքով, 2014-ին իսլամիստ ծայրահեղականների գործունեության ակտիվություն կնկատվի ոչ իսլամական՝ արևմտյան երկրներում: Առաջին հերթին Ռուսաստանում:

Արմինե Բեյբության