Հասարակություն 15:15 20/01/2014

«Բաքվի ջարդերի 25-րդ տարելիցի կապակցությամբ կյանքի կկոչվի լայնածավալ նախագիծ»

«Բաքվի` 1990 թ հունվարի 13-ից 19-ը ընկած արյունոտ շաբաթը, ինչպես նաև դրան նախորդած` 1988-1989 թ իրադարձությունները, դեռևս մնում են Ղարաբաղյան հակամարտության քիչ ուսումնասիրված էջերի շարքում»: Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց «Սովորական ցեղասպանություն» նախագծի ղեկավար Մարինա Գրիգորյանը:

«Սև հունվարից» 24 տարի անց, ինչպես 20-րդ դարի ընթացքում թվով երրորդ ցեղասպանության, այնպես էլ «Սումգայիթից» անմիջապես հետո սկսված Բաքվի հայերի հետապնդումների, բռնաճնշումների, բռնությունների, սպանությունների և տեղահանության մասին մենք դեռևս քիչ բան գիտենք: Հունվարի 13-ից 19-ը ընկած ժամանակահատվածում տեղի ունեցած ջարդերը ընդամենը այն ահասարսուռ գողծողությունների շղթայի գագաթանակետն էին, որոնք տեղի էին ունենում վերջին 2 տարիների ընթացքում և կրում էին Ադրբեջանի հայ բնակչության նկատմամբ իրականացվող կազմակերպված հանցագործության բնույթ»,-նշել է Մարինա Գրիգորյանը:

Նա հիշեցրել է, որ 1990 թ հունվարյան ողբերգության և դրանց նախորդած գործողությունների հետևանքով Ադրբեջանի հարյուր հազարավոր հայեր բռնի կերպով տեղահանվել են իրենց դարավոր բնակության վայրից և զրկվել կացարանից ու անձնական գույքից: Ոճրագործության հատևանքով նրանցից շատերը կորցրել են իրենց հարազատներին: Փախստակաների մի մասը հաստատվել է Հայաստանում, իսկ մեծամասնությունը ստիպված էր հառանալ այլ երկրներ: Նրանց մեծ մասը բնակվում է Միացյալ Նահանգներում:

«Արժեքավոր վկայություններն այն մասին, թե ինչի են նրանք ենթարկվել և ականատես եղել, մնում են չպահանջված, չուսումնասիրված և աշխարհին անհայտ: Բաքվի ջարդերի ականատեսների վկայությունների արձանագրման միակ փորձը նախաձեռնվել է հայտնի բաքվեցի լրագրող և հրապարակախոս Իրինա Մոսեսովայի կողմից 90-ական թվականներին` տաք հետքերով: Այդ ուսումնասիրությունների արդյունքը եղել են նրա կողմից գրված երկու գրքերը` «Վանդալիզմը Բաքվում» և «Բաքվի հայերը` գոյությունը և ելքը», որոնցում տեղ են գտել նրա կողմից հավաքված փաստերի միայն մի փոքր մասը: Ընդ որում օբյեկտիվ պատճառներից ելնելով` Մոսեսովան կարող էր խոսել և արձանագրել Բաքվի հայերի միայն աննշան մասի պատմածները: 2008թ-ի հունվարին կյանքից հեռացած Աննա Միխաիլովայի արխիվը, մեր տվյալներով, կորսված է, իսկ փոքր տիրաժով տպագրված նրա գրքերը դարձել են գրադարանային հազվագյուտ գրքեր», - ասել է Մ. Գրիգորյանը:

Նրա խոսքով այսօր` գրեթե քառորդ դար անց, կարիք կա հնարավորության դեպքում գտնել ողբերգության ավելի շատ ականատեսներ, գրանցել նրանց վկայությունները և ներկայացնել միջազգային հանրությանը: Բացի նմանատիպ աշխատանքի պատմական և բարոյական նշանակությունից` այն պետք է լինի նաև կարևոր և անվիճելի փաստարկ հայկական կողմի համար ղարաբաղյան կոնֆլիկտի շուրջ բանակցային գործընթացի ժամանակ:

Ըստ Մ. Գրիգորյանի, այդ նախագծի նշանակությունը ավելի է մեծանում, քանի որ Ադրբեջանը տարիների ընթացքում փորձում է խեղաթյուրել «սև հունվարի» էությունը և մոռացության մատնել Բաքվի բազմահազարանոց հայության, ինչպես նաև այլ ազգությունների ներկայացուցիչների ցեղասպանության, ջարդերի և արտաքսման փաստը:

«Ի տարբերություն Սումգայիթի դեպքերի, Բաքվի դեպքերի հետ կապված չի հարուցվել ոչ մի քրեական գործ, սպանությունների և այլ հանցագործությունների փաստերով ոչ մի հետաքննություն չի անցկացվել, տեղի չի ունեցել ոչ մի դատական գործընթաց»,-ընդգծել է Մ.Գրիգորյանը:

Նրա խոսքերով, Բաքվի դեպքերի հետ կապված շատ քիչ վկայություններ, լուսանկարներ և տեսանյութեր են պահպանվել: Հնարավոր է դրանք առկա են արխիվներում, սակայն դրանք իրենց անհասանելի են:

Մ.Գրիգորյանը նշել է, որ խորհրդային կենտրոնը փաստացի աջակցել է Ադրբեջանի ղեկավարությանը զանգվածային հանցագործությունը թաքցնելու ձգտման մեջ, չնայած այն հանգամանքին, որ հունվարյան այդ օրերին զոհվել են տարբեր ազգությունների ոչ քիչ թվով զինվորականներ և նրանց ընտանիքների տասնյակ հազարավոր անդամներ արտաքվել են քաղաքից:

Բանախոսը տեղեկացնում է, որ այդ բացը լրացնելու համար մշակվել է նախագիծ, որը կոչվում է «25 տարի անց. Բաքվի ողբերգությունը ականատեսների վկայություններում»:

«Նախագիծը ենթադրում է այժմ ԱՄՆ-ում բնակվող նախկին բաքվեցիների վկայությունների հավաքագրում և տեսագրում, գրքերի հրատարակում, հայտնի «Սումգայիթյան ողբերգությունը ականատեսների վկայություններում» նախագծի նմանությամբ, որը թարգմանվել է 9 լեզուներով: Նախատեսվում է նաև վավերագրական ֆիլմի նկարահանում»,-ավելացրեց Մ. Գրիգորյանը:

«Ներկայում տեղեկատվություն հավաքելու և կապեր հաստատելու նախնական աշխատանքներ են ընթանում: Մենք արդեն պարզել ենք, թե Ամերիկայի որ նահանգներում և քաղաքներում են կոմպակտ բնակվում Բաքվի հայերը, և, ամենայն հավանականությամբ, գարնանը մեր ստեղծագործական խումբը կմեկնի ԱՄՆ տեսանկարահանումների համար»,- ասել է Մ. Գրիգորյանը:

Նախագծի ղեկավարը նաև հայտնել է, որ Karabakhrecords.info կայքի և «Սովորական ցեղասպանություն. Բաքու, 1990թ. հունվար» ֆիլմի ստեղծումը հանգեցրել է նրան, որ հեղինակին սկսել են դիմել Բաքվի հայերը՝ պատրաստակամություն հայտնելով կիսվել Ադրբեջանում 1988-1990թթ.-ի իրադարձությունների մասին իրենց հիշողություններով: Որոշներն արդեն տեսաձայնագրվել են և պարունակում են ողբերգության մինչ օրս անհայտ մանրամասներ:

«Այդ ամենը խոսում է այն մասին, որ նման նախագծի իրականացումը հայկական կողմի համար արդիական ու կարևոր պատմա-քաղաքական և տեղեկատվական-քարոզչական խնդիր է»,- ընդգծել է Մ. Գրիգորյանը:

Նա հավելել է, որ Բաքվի հայերի ցեղասպանության 25-ամյա տարելիցի նախապատրաստման շրջանակում կվերահրատարակվեն Իրինա Մոսեսովայի գրքերը, իսկ «Բաքվի հայերը: կյանքն ու ելքը» գիրքը կթարգմանվի անգլերեն:

Հիշեցնենք, որ «Սովորական ցեղասպանություն» նախագիծն իրականացվում է ՀՀ նախագահի աշխատակազմի Հանրային կապերի և տեղեկատվության կենտրոնի կողմից: Նախագծի շրջանակում ստեղծվել է Սումգայիթում, Բաքվում, Մարաղայում և «Օղակ» գործողության ընթացքում տեղի ունեցած իրադարձությունների մասին հինգ լեզուներով վավերագրական ֆիլմերի շարք, ստեղծվել է Karabakhrecords կայքը, ինչպես նաև վերահրատարակվել և թարգմանվել են մի շարք գրքեր:



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

09:10
Telegram-ում խարդախության նոր տեսակ է տարածվում
Telegram-ում խարդախության նոր տեսակ է տարածվում. հաքերները սկսել են օգտատերերին ուղարկել ֆիշինգային հղում, որը ներկայացվում է որպես նվեր՝...
Աղբյուր` Panorama.am
09:01
Նոյեմբերի 22-ին փոխանակման կետերում դոլարի փոխարժեքն աճել է, ռուբլու և եվրոյինը՝ նվազել
ՀՀ բանկերում այսօր՝ նոյեմբերի 22-ին ժամը 09:00-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում  է 387.22դրամ՝ նախորդ օրվա վերջի...
Աղբյուր` Panorama.am
08:57
«Հրապարակ». Ոստիկանության զորքերի հրամանատարը պետությունից բնակարանային վարձի փոխհատուցում է ստացել` չունենալով դրա իրավունքը
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Երեկ գրել էինք, որ ոստիկանության զորքերի հրամանատար, գեներալ Հայկ Բաբայանը, որը երազում է...
Աղբյուր` Panorama.am
08:56
«Ժողովուրդ». ՔՊ կուսակցությանը նվիրատվություն կատարած ընկերությունը տուգանվում է նվիրած գումարի չափով
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. ««Ժողովուրդ» օրաթերթը պաշտոնական աղբյուրներից տեղեկացավ, որ ՀՀ կոռուպցիայի...
Աղբյուր` Panorama.am
08:55
«Ժողովուրդ». Աղազարյանը վատ դրության մեջ է դրել ՔՊ-ին. համարձակ հերոս է խաղում
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Հովիկ Աղազարյանը անհարմար դրության մեջ է դրել Նիկոլ Փաշինյանին ու ՔՊ վերնախավին, իսկական...
Աղբյուր` Panorama.am
08:50
«Հրապարակ». Արմավիրի մարզպետի թափուր պաշտոնում դիտարկվում է մարզպետի տեղակալ Արգիշտի Մեխակյանի թեկնածությունը
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Դավիթ Խուդաթյանի՝ ՏԿԵ նախարար նշանակվելուց հետո Արմավիրի մարզպետի թափուր պաշտոնում դիտարկվում է...
Աղբյուր` Panorama.am
08:50
Նիկոլի մեղավոր անմեղները
Մեռավ Փաշինյան Նիկոլը շնորհակալություն հայտնելով իր «գործընկերներից»։ Թե բա՝ «իրենց կատարած աշխատանքի համար»։ Այդքան...
Աղբյուր` Panorama.am
08:49
«Ժողովուրդ». Սիմիդյանի նախարարությունը չի կարողացել ապահովել Սևանա լճի հետ կապված աշխատանքների կազմակերպումը
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Վերջին օրերի պարտադրված հրաժարականներից մեկը՝ ՏԿԵՆ Գնել Սանոսյանի հեռացումը, պայմանավորված էր...
Աղբյուր` Panorama.am
08:47
«Հրապարակ». Ժամկետ խախտած ԿԳՄՍ նախարարը պատասխանատվություն կրելո՞ւ է
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Սեպտեմբերի 5-ին կառավարությունն ընդունեց որոշում, ըստ որի՝ Հայաստանի ազգային ագրարային...
Աղբյուր` Panorama.am
08:44
Այսօրվա հոսանքազրկումների մասին
«Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» փակ բաժնետիրական ընկերությունը տեղեկացնում է, որ նոյեմբերի 22-ին պլանային նորոգման աշխատանքներ...
Աղբյուր` Panorama.am
08:42
«Ժողովուրդ». Ինչ ունեցվածք և դրամական միջոցներ ունի Քննչական կոմիտեի ղեկավարի հավանական թեկնածուն
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «ArmLur.am-ը գրել էր, որ համաձայն իր աղբյուրներից ստացված տեղեկության՝ քաղաքական իշխանությունը...
Աղբյուր` Panorama.am
08:41
«Հրապարակ». Ով կփոխարինի Նարեկ Զեյնալյանին ԱԺ մշտական հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնում
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Նարեկ Զեյնալյանի՝ մանդատից հրաժարվելուց հետո թափուր է մնալու նաև նրա զբաղեցրած ԱԺ...
Աղբյուր` Panorama.am
23:04
Մինչև Հայաստանի իշխանությունը հանցավոր լռում է, պաշտոնական Բաքուն ագրեսորի նոր իմիջ է կերտում Հայաստանի համար. Տիգրան Աբրահամյան
ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը գրում է. «Ադրբեջանում սեփական ստվերի ու անցյալի բարդույթների...
Աղբյուր` Panorama.am
22:44
Ռուսաստանն իրեն իրավունք է վերապահում զենք օգտագործել այն պետությունների դեմ, որոնք թույլ են տալիս իրենց զենքն օգտագործել իր դեմ. Պուտին
Այսօր հրապարակված տեսաուղերձում ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հայտարարեց նորագույն միջին հեռահարության «Օրեշնիկ» հրթիռի հաջող...
Աղբյուր` Panorama.am
22:19
Անկախության հռչակագիրն անփոփոխ է, չունի դադարեցման իրավաբանական հնարավորություն. «Գերագույն խորհուրդ»
ՀՀ «Գերագույն խորհուրդ» պատգամավորական ակումբը հայտարարություն է տարածել, որում անընդունելի է համարել Նիկոլ Փաշինյանի...
Աղբյուր` Panorama.am
21:59
Հայաստանի ամերիկյան համալսարանում քննարկեցինք Հայաստանի անվտանգության մարտահրավերները. Արման Թաթոյան
ՀՀ նախկին ՄԻՊ Արման Թաթոյանը գրել է «Հայաստանի ամերիկյան համալսարանում տեղի ունեցավ «Wine & Talk»  միջոցառումը,...
Աղբյուր` Panorama.am
21:50
Պարզվել է «BMW»-ի և շոգեքարշի բախման հետևանքով մահացած վարորդի ինքնությունը
 Նոյեմբերի 21-ին, ՀՀ քննչական կոմիտեի Արմավիրի մարզային քննչական վարչությունում նախաձեռնված քրեական վարույթի շրջանակում պարզվել է Արտաշար...
Աղբյուր` Panorama.am
21:36
Վլադիմիր Պուտինը ուղերձ է հղել, ասելով, թե ուկրաինական հակամարտությունն ձեռք է բերել գլոբալ բնույթի տարրեր
Վլադիմիր Պուտինը հայտարարություն է արել հատուկ գործողության գոտում տեղի ունեցող իրադարձությունների մասին։ Ուղերձը հրապարակել է «ՌԻԱ...
Աղբյուր` Panorama.am
21:16
Քննիչները առգրավել են Հովիկ Աղազարյանի հեռախոսը
Նախաձեռնվել է քրեական վարույթ` Քրեական օրենսգրքի 486 հոդվածի առաջին մասով (երկու դրվագ). արդարադատության իրականացմանը կամ գործի քննությանը...
Աղբյուր` Panorama.am
20:52
Աշխարհի ամենաբարձրահասակ կինը թրքուհի է, իսկ ամենացածրահասակը՝ հնդկուհի
Գինեսի ռեկորդի միջազգային օվա կապակցությամբ միմյանց են հանդիպել աշխարհի ամենաբարձրահասակ և ամենացածրահասակ կանայք։ Այս մասին գրում է...
Աղբյուր` Panorama.am
20:40
Արարատ Միրզոյանը հեռախոսազրույց է ունեցել Իրանի ԱԳ նախարարի հետ
ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը հեռախոսազրույց է ունեցել իրանցի գործընկեր Աբաս Արաքչիի հետ: X-ի իր էջում Միրզոյանը գրել է, որ անդրադարձ է...
Աղբյուր` Panorama.am
20:26
Իվանիշվիլին վարչապետի թեկնածու է ներկայացրել Իրակլի Կոբախիձեին
«Վրացական երազանք»-ի պատվավոր նախագահ Բիձինա Իվանիշվիլին վարչապետի պաշտոնում կրկին ներկայացրել է գործող վարչապետ Իրակլի Կոբախիձեի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:12
Մատվիենկոն վերընտրվել է ԱՊՀ Միջխորհրդարանական վեհաժողովի խորհրդի նախագահ
ԱՊՀ երկրների Միջխորհրդարանական վեհաժողովի (ՄԽՎ) խորհրդի անդամները կրկին խորհրդի նախագահ են ընտրել Դաշնության խորհրդի խոսնակ Վալենտինա...
Աղբյուր` Panorama.am
19:59
Իսրայելը մեկ օրվա ընթացքում հարվածների չորրորդ ալիքն է սկսել Բեյրութի ուղղությամբ
Իսրայելի ռազմաօդային ուժերի ինքնաթիռները հինգշաբթի օրը սկսել են հարվածների չորրորդ ալիքը Բեյրութի հարավային արվարձաններին։ Այս մասին հայտնում է...
Աղբյուր` Panorama.am
19:44
Խաղաղությունը մոտ է, քան երբևէ, ՀՀ-ին և Ադրբեջանին կոչ ենք անում բաց չթողնել հնարավորությունը. Ֆիդան
Խաղաղությունը Հարավային Կովկասում մոտ է, քան երբևէ։ Ադրբեջանին և Հայաստանին կոչ ենք անում բաց չթողնել այս պատմական հնարավորությունը։ Այս մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
19:32
Զինծառայող Հրայր Ալիխանյանը հաղթեց Սաուդյան Արաբիայի Թագավորության մասնակցին
ՀՀ ԶՈՒ հավաքականի անդամ, ժամկետային զինծառայող Հրայր Ալիխանյանը (74 կգ) հաղթեց Սաուդյան Արաբիայի Թագավորության մասնակցին 12։2 հաշվով և նվաճեց...
Աղբյուր` Panorama.am
19:19
Պղծվում և ոչնչացվում է մեր հազարամյա մշակույթը․ Վրթանես եպիսկոպոս Աբրահամյան
Հռոմի Սուրբ Թովմա Ակվինացու անվան քահանայապետական համալսարանում նոյեմբերի 18-19-ը տեղի է ունեցել միջազգային համաժողով՝ նվիրված Արցախի...
Աղբյուր` Panorama.am
19:06
Միրզոյանն ընդունել է Գերմանիայի Բունդեսթագի ԵՄ հարցերի հանձնաժողովի նախագահին
Արարատ Միրզոյանն ընդունել է Գերմանիայի Բունդեսթագի ԵՄ հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Անտոն Հոֆրայթերին: Այս մասին հայտնում են ՀՀ ԱԳՆ-ից։...
Աղբյուր` Panorama.am
18:52
Վթարային ջրանջատում Արարատի մարզում նոյեմբերի 22/23-ին
«Վեոլիա Ջուր» ընկերությունը տեղեկացնում է իր հաճախորդներին և սպառողներին, որ վթարի վերացման աշխատանքներով պայմանավորված, ս.թ. ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:39
Թուրք-ադրբեջանական տարաձայնություններն էներգետիկ ոլորտում
«Գեղարդ» գիտավերլուծական հիմնադրամը այս անգամ անդրադարձել է Թուրք-ադրբեջանական տարաձայնություններին էներգետիկ ոլորտում: Հոդվածում,...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Խայտառակություն Թումանյան փողոցում. Չախոյան
16:15 21/11/2024

Խայտառակություն Թումանյան փողոցում. Չախոյան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}