Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Ժողովուրդը քեզ ծնեց մաքառման գնով, ծնեց ժամանակին, որպեսզի քո միջոցով երգեր իր ցավն ու ուրախությունը: Այդպիսի անհատներ ժողովուրդը հեշտությամբ չի ծնում և չի կարող հեշտությամբ բաժանվել նրանից»,- ասել է Մարտիրոս Սարյանը՝ Պարույր Սևակի մասին:

«…Պարույր Սեվակի ծնունդը` մեր կյանքի, մեր մշակույթի, մեր ներկայի ու մեր ապագայի համար եղավ ճշմարտապես մի «Եղիցի լույս»...»,- ասել է Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Վազգեն Առաջինը:

90 տարի առաջ հենց այս օրն է ծնվել մեծանուն բանաստեղծ Պարույր Սևակը. հունվարի 24, 1924 թ., Արարատի շրջանի Չանախչի (ներկայիս Զանգակատուն, Արարատի մարզ) գյուղ: 1940 թվականին դպրոցը գերազանց առաջադիմությամբ ավարտելով Սևակը ընդունվում է Երևանի Պետական Համալսարանի Բանասիրական ֆակուլտետի հայերենի բաժինը։

1955 թվականին Սևակը ավարտում է Մոսկվայի Մ. Գորկու անվան գրականության ինստիտուտը, որտեղ և անց է կացնում կյանքի հետագա չորս տարիները՝ դասախոսելիս։ 1970-ին Պարույրը ստանում է բանասիրական գիտությունների դոկտոր գիտական կոչումը։ 1963-ից մինչև 1971 թթ. աշխատում է որպես ավագ գիտաշխատող Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտում, 1966-ից եղել է Հայաստանի Գրողների միության վարչության քարտուղարը։ Սևակը մահացել է 1971 թվականի հունիսի 17-ին ավտովթարից։ Թաղված է հայրենի գյուղում։

«...Ինչպե՞ս կարելի է Պարույր Սեվակի գերեզմանի առաջ չհավատալ հոգու անմահությանը…
...Պարույր Սեվակն այնպիսիններից եղավ, որ պիտի ապրի այնքան ժամանակ, ինչքան ժամանակ պիտի ապրի հայ ժողովուրդը, իսկ հայ ժողովուրդը անմահներից մեկն է աշխարհում...»,- ասել է Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Վազգեն Առաջին:

«...Մեծերը չեն մահանում: Մեծերը ձուլվում են մարդկանց հոգիներին, մտում մարդկանց սրտերը` սերնդե-սերունդ հարատևելու անխախտությամբ... Անչափելի և խոր և երկնամերձ բարձր սքանչելիքներ տվեց մեզ Պարույր Սեվակը...Նրա մեծությունը գնահատողը ժամանակներն են, որ կան ու լինելու են: Ժողովրդի անբիծ սերը այն հուշարձանն է, որ ստեղծել է ինքը` մեծ բանստեղծը: Այդ սերը մաքուր ու հավերժական է: Գնալով այդ սերը կթանձրանա և կծավալվի գարնան զարթոնքի նման` հիացմունք և ուրախություն բերելով ժամանակի ու տարածության հեռուներում իրար հաջորդող սերունդներին...»,- ասել է Սերո Խանզադյանը:

Ինքնակենսագրություն

«Ես՝ Պարույր Ռաֆայելի Սեվակս (Ղազարյան), ծնվել եմ 1924 թվականի հունվարի 26-ին, Հայկական ՍՍՀ Արարատի շրջանի Սովետաշեն գյուղում, գյուղացու ընտանիքում: Սկզբնական և միջնակարգ կրթությունս ստացել եմ 1929-1939 թվականներին, տեղի լրիվ միջնակարգ դպրոցում: 1936 թվականին ընդունվել եմ ՀամԼԿԵՄ շարքերը:

1940 թվականին ընդունվել եմ Երևանի Պետական Համալսարանի Բանասիրական բաժանմունքի Հայոց լեզվի ու Գրականության բաժինը, որ ավարտել եմ 1945 թվականին, «Գերազանց» դիպլոմով: Համալսարանն ավարտելուց հետո ընդունվել եմ Հայկ. ՍՍՀ ԳԱ Գրականության ինստիտուտի ասպիրանտուրան՝ Հայ հին և միջնադարյան Գրականություն մասնագիտությամբ:

Ասպիրանտուրայում ուսանելու տարիներին միաժամանակ աշխատել եմ նախ իբրև «Ավանգարդ» թերթի բաժնի վարիչ, ապա Արտասահմանի հետ մշակութային կապի հայկական ընկերության մամուլի բաժնում, իբրև ավագ ռեֆերենտ, որտեղից տեղափոխվել եմ «Գրական թերթ»-ի խմբագրություն՝ իբրև պոեզիայի բաժնի վարիչ (1945-1951թ.թ):
1951 թվականից ուսանել եմ Մոսկվայի Մ. Գորկու անվան Գրականության ինստիտուտում, որի լրիվ դասընթացն ավարտել եմ «Գերազանց» դիպլոմով, 1956 թվականին: Այս ինստիտուտն ավարտելուց հետո երկու տարի աշխատել եմ նույն այդ ինստիտուտում, իբրև ավագ դասախոս (1957-1959թթ):

1963 թվականի հունվարից մինչև այսօր աշխատում եմ Հայաստանի ԳԱ Մ. Աբեղյանի անվան Գրականության ինստիտուտում, իբրև ավագ գիտաշխատող, որտեղ 1967 թվականի հուլիսին պաշտպանել եմ թեկնածուական դիսերտացիա «Սայաթ-Նովա» թեմայով, բայց Գիտական կոչումներ շնորհող Գիտական խորհրդի միաձայն որոշմամբ ինձ շնորհվել է Բանասիրական գիտությունների գիտական աստիճան:

1966 թվականի նոյեմբերից և մինչև այսօր միաժամանակ աշխատում եմ նաև իբրև Հայաստանի Գրողների միության քարտուղար և հանդիսանում եմ նրա նախագահություն, ինչպես նաև ՍՍՀՄ Գրողների վարչության անդամ:
Գրական և Գրականագիտական աշխատանքով զբաղվում եմ 1941 թվականից սկսած: Մինչև հիմա տպագրել եմ բանաստեղծությունների և պոեմների 8 ժողովածու հայերեն, 5 ժողովածու ռուսերեն, ինչպես նաև «Սայաթ-Նովա» մենագրությունը:

1966-1969 թվականներին եղել եմ Երևանի Քաղաքային խորհրդի դեպուտատ, իսկ 1968-1970 թվականներին՝ ՍՍՀՄ Գերագույն խորհրդի դեպուտատ: Հայաստանի ԳԱ Մ. Աբեղյանի Գրականության ինստիտուտի Գիտական խորհրդի անդամ եմ: Հայաստանի Պետական մրցանակաբաշխության դափնեկիր եմ:

Ամուսնացած եմ, ունեմ երեք տղա:
Պ.Սեվակ (Ղազարյան)
11.II.1971
Երևան»:

Բանաստեղծի կենդանության օրոք իբրև նրա ծննդյան օր միշտ նշվել է հունվարի 26-ը: Բայց անընդհատ խոսվել ու ասվել է, որ նա ծնվել է հունվարի 24-ին, իսկ հունվարի 26-ը եղել է Պարույր Սևակի ծննդյան գրանցման օրը:

Բանաստեղծի բոլոր փաստաթղթերում, ինչպես զանազան կարգի նշումներում, իբրև ծննդյան օր նշված է 1924թ. հունվարի 26-ը: Բայց «Սայաթ-Նովան և միջնադարյան տաղերգությունը» անավարտ ուսումնասիրության ձեռագրում, որ բանաստեղծի ամենավերջին ձեռագրերից է, 1971թ. հունվարի 24-ի նշումի կողքին Պարույր Սևակը ավելացրել է՝ «ծննդյանս օրը»: Ճիշտը, ամենայն հավանականությամբ, հունվարի 24-ն է:

Ծանոթագրությունը՝ Ալբերտ Արիստակեսյանի:

Արվեստաբանության դոկտոր, պրոֆեսոր Ռուբեն Զարյանը հայտնի է խորհրդահայ նշանավոր մի քանի գրողների գրական կեղծանունների «կնքահայր» լինելով: Նա ներկայացրել է Պ. Սևակի՝ բանաստեղծական անվան մկրտման պատմությունը:

-Պատերազմի տարիներին խմբագրում էի «Սովետական գրականություն» ամսագիրը: Բանաստեղծների ծաղկեփունջը չկար: Եվ բանաստեղծական այդ ամլության մեջ ինձ համար հայտնություն էին դեռ պատանի Պարույր Ղազարյանի բանաստեղծությունները (բանաստեղծությունները, ոչ անուն-ազգանունը): Կարդալուց հետո մտածեցի ոչ միայն անմիջապես տպագրելու, այլ նաև գեղջուկ այդ բանաստեղծին մի իսկական բանաստեղծական անուն շնորհելու մասին: Եվ սկսեցի ասել՝ Պարույր Սևակ, Պարույր Սևակ: Չէ՛, շատ լավ է հնչում: Այդպես էլ 42 թվականին 7-րդ համարում տպագրեցի նրանից մեկ բանաստեղծություն («Անխորագիր»), իսկ հաջորդ համարում՝ երեք բանաստեղծություն` «Փնտրումներ», «Զղջում», «Պատերազմի դաշտում զոհվածներին»: Եվ այսպես նա դարձավ Պարույր Սևակ: (Այդուհետ Պարույր Սևակը այլևս չտպագրվեց մինչև 1948թ., իսկ Ռուբեն Զարյանը Պարույր Սևակի բանաստեղծությունների տպագրության համար հեռացվեց աշխատանքից:)

-Իսկ ինչո՞ւ Սևակ: Չէ՞ որ Ռուբեն Սևակը նույնպես հայտնի անուն է:
-Իսահակյանից մի պատմություն էի լսել, երբ Սիամանթոյին, Վարուժանին, Սևակին, մեր մյուս մտավորականներին տանում էին դեպի իրենց կյանքի վախճանը, շեյխի աղջիկը հիվանդանում է: Սևակը, որ մասնագիտությամբ բժիշկ էր, բուժում է շեյխի աղջկան: Շեյխը կյանք է շնորհում Սևակին: Բայց վերջինս մերժում է: «Իմ կյանքը այնտեղ է,- ասում է բանաստեղծը,- ընկերներիս հետ»: Եվ ես ցանկացա, որ սպանված բանաստեղծը իր ազգանունով ապրի այս նոր բանաստեղծի մեջ: Եվ բանաստեղծ Պարույր Ղազարյանը ասպետությամբ կրեց իր ՍԵՎԱԿ ազգանունը:
«Ավանգարդ»
6.II.1974թ.»:
Աղբյուրը՝  http://paruyrsevak.am/

 «Իր մեծ նախորդների` Նարեկացու և Շնորհալու, Աբովյանի ու Ալիշանի, Սիամանթոյի ու Չարենցի ոգին էր, որ հարազատ որդու իրավունքով ժառանգել էր նա: Կոմիտասյան անլռելի զանգակատան արձագանքներն էին նիրհում նրա արյան մեջ, որ արթնացան ու հնչեցին այնքան ուժգին, այնքան հարազատ ու հայրենաշունչ... Հնչեցին իրենց ղողանջները փլելով ամբողջ հայ ժաղովրդի հոգում` Մայր Հայաստանից մինչև Սփյուռքի հեռավոր ծայրերը...»,- Պ. Սևակի մասին ասել է Վահագն Դավթյանը: