Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Ռուսաստանաբնակ հայ գործարար, «Տաշիր» ընկերությունների խմբի նախագահ Սամվել Կարապետյանը հարցազրույց է տվել «РБК» ամսագրին : Թարգմանաբար ներկայացնում ենք հարցազրույցից հատվածներ:

-Դուք դարձել եք էմալե սպասքի գործարանի տնօրեն ինստիտուտն ավարտելուց անմիջապես հետո: Ինչպե՞ս է Ձեզ հաջողվել ուսանողական նստարանից միանգամից ստանձնել ղեկավար պաշտոն:
-Ճիշտն ասած, դա միանգամից տեղի չի ունեցել: Ուսումից հետո ես սկզբում աշխատել եմ՝ որպես գործարանի գլխավոր տեխնոլոգ, և հետո միայն դարձել տնօրեն:

-Գլխավոր տեխնոլոգը նույնպես ղեկավար պաշտոն է, որում երեկվա շրջանավարտներին չեն նշանակում:
-Այո, դա շատ հազվադեպ է տեղի ունենում: Սակայն իմ պարագայում կա բացատրություն: Ամեն ինչ տեղի է ունեցել Հայաստանում, իմ հայրենի Կալինինոյում, որտեղ բոլորը գիտեն միմյանց: Հայրս եղել է դպրոցի տնօրեն, մայրս՝ անգլերենի ուսուցիչ: Մեր ընտանիքը լավ հեղինակություն ուներ, հետևաբար իմ պարկեշտությունը և մոտեցումը գործին գործարանի ղեկավարության կողմից կասկածի տակ չի դրվել: Բացի այդ, 20 տարեկանում, երբ նոր էի ավարտել ինստիտուտը, բավական ակտիվ և նպատակասլաց երիտասարդ էի՝ շատ աշխատելու և ամեն ինչ սովորելու պատրաստ: Ինձ թվում է՝ գործարանի տնօրենը լավ էր հասկանում, որ հրավիրելով ինձ աշխատանքի՝ ճիշտ ընտրություն է կատարում:

-Երեք տարի հետո Դուք կազմավորեցիք «Զենիթ» կոոպերատիվը՝ շարունակելով աշխատել գործարանում: Մանրամասն պատմեք այդ ժամանակի մասին:
-Ինստիտուտն ավարտելուց երեք տարի հետո՝ 1989թ.-ին, ես ստեղծեցի իմ առաջին բիզնեսը, ռետինատեխնիկական, մետաղական իրերի, ինչպես նաև կարի սարքավորումների արտադրման «Զենիթ» բազմապրոֆիլ կոոպերատիվը: Ավելի ուշ գնեցի էմալե սպասքի գործարանը, որը ղեկավարում էի, վերածեցի այն կոոպերատիվի: Հասկանում էի, որ այդպիսով կստեղծեմ ավելի ժամանակակից հարթակ, որը կարող է զարգանալ փոփոխվող տնտեսության պայմաններում: Բացի այդ, ցանկանում էի ինքնուրույն գործել: Ես միշտ հավատարիմ էի այն սկզբունքին, որ ավելի լավ է հարգանք վաստակել՝ զբաղեցնելով առաջնորդի դիրք, քան ինչ-որ մեկի հրահանգներին հետևելով:

-Ի՞նչ դժվարությունների առաջ եք կանգնել այդ ժամանակ:
-Հավանաբար դա զարմանալի կթվա, սակայն այն ժամանակ ես դժվարություններ կամ հատուկ խոչընդոտներ չէի տեսնում, որոնք հնարավոր չլիներ շրջանցել: Ես սկսել եմ իմ բիզնեսը՝ հավաքելով ընկերներիս. մենք քննարկեցինք գաղափարը, գործողությունների ծրագիրը, հիմնեցինք ձեռնարկությունը և սկսեցինք աշխատել: Ամեն ինչ շատ պարզ էր և առանց դժվարությունների:

-Ձեր հարազատ եղբայր Կարեն Կարապետյանը ղեկավարել է Հայաստանի նախագահի աշխատակազմը մինչև 2011թ.-ը, իսկ այժմ զբաղեցնում է պատգամավորի պաշտոն: Ինչո՞ւ Դուք նրա օրինակով չմտաք քաղաքականություն:
-Դա ինձ հետաքրքիր չէ: Դա իմը չէ:

-Ինչո՞ւ որոշեցիք տեղափոխվել Ռուսաստան:
-Ես ծրագիր ունեի. եկա, հիմնավորվեցի, հաղթեցի (ժպտում է): Ռուսաստանում իմ առաջին կետը Լիպեցկն էր: Ընտրեցի այդ քաղաքը, քանի որ տարածաշրջանը և մարդիկ ինձ լավ ծանոթ էին. մեր կոոպերատիվը արդեն վաղուց և ակտիվ համագործակցում էր Նովոլիպեցկի մետաղագործական կոմբինատի հետ: Մենք նրանցից մետաղ էինք գնում, իսկ նրանց վաճառում էինք հատուկ համազգեստ: Լիպեցկից տեղափոխվեցի Մոսկվա, ավելի ուշ բնակություն հաստատեցի Կալուգայում, որտեղ արդեն շատ ընկերներ ունեի: Բացի այդ, այնտեղ ապրում էին իմ զարմիկները:

-Կալուգայում Դուք ձևավորեցիք առավելագույնս տարբերակված ծրագրերի փաթեթ՝ դեղագործական բիզնես, կաթի գործարան, շինարարություն և հասարակական սննդի ձեռնարկություն: Ի՞նչ սկզբունքներով էիք ընտրում ակտիվները: Եվ ի՞նչ միջոցներով էիք գնում դրանք:
-Առաջին գումարները ես վաստակել էի դեռ Հայաստանում: Դրանք ինձ թույլ տվեցին տեղափոխվելուց հետո ապրել բարեկեցիկ կյանքով, և ես դրանք ծախսեցի Ռուսաստանում առաջին ակտիվների ձեռք բերման ուղղությամբ: Հետագայում բիզնեսը սկսեց զարգանալ Լիպեցկում և Կալուգայում մեր կողմից իրականացվող ծրագրերից ստացված եկամուտների շնորհիվ: Հենց այդ ժամանակ ես ձևավորեցի «Տաշիրի» հիմնական աշխատանքային գծագիրը, որը գործում է մինչ օրս. մենք միշտ որոնում ենք ակտիվներ, բայց պատրաստ ենք ներդրումներ կատարել միայն ամենահետաքրքիր և շահութաբեր ծրագրերում: Այդ որոնումների արդյունքում այն ժամանակ մենք հավաքեցինք շուկայում առկա լավագույն առաջարկները:

-Ինչպե՞ս է «Տաշիրի» վրա ազդել ճգնաժամը:
-Դրական: Մենք թրծված ենք. հաղթահարել ենք երկու ճգնաժամ՝ 1998թ.-ին և 2008թ.-ին: Եվ երկու անգամ էլ կարողացել են օգտվել բացված հնարավորություններով:

-Հետճգնաժամային տարիներին «Տաշիրը» զարգացման շուկայում առաջատար դիրք է զբաղեցրել: Ոմանք ասում են, որ հաջողությունը պայմանավորված է սփյուռքի վրա հենվելով և բոլոր գործընթացներին Ձեր ուղղակի մասնակցությամբ: Այլոք ասում են, որ պայմանավորված է «Գազպրոմի» հետ մտերմությամբ և «սև օրվա» խնայողություններով, որ Ձեզ հաջողվել է կուտակել: Ինչո՞ւմ է գաղտնիքը:
-Որոշ չափով յուրաքանչյուր պնդումն էլ ճշմարիտ է: Սակայն «Տաշիրի» ճակատագրում «Գազպրոմի» դերը չարժե գերագնահատել: Մնացածում էական ազդեցություն են թողել և՛ մենեջերների ամենօրյա աշխատանքը, և սփյուռքի վրա հենվելը, և՛ ճիշտ բիզնես-ռազմավարությունը, և՛ մեր որդեգրած զարգացման առաջանցիկ տեմպը, և՛ ցանկացած հարցի լուծման մանրակրկիտ մոտեցումը՝ սկսած ծրագրի ընտրությունից մինչև ներդրումների բաշխում:

-Սակայն երբ Դուք տեղափոխվեցիք Կալուգա, Դուք հազվագյուտ մարկանցից էիք, ում հաջողվեց լավ հարաբերություններ հաստատել «Գազպրոմի» հետ…
-Այո, նախկինում էլ մենք ծրագրեր ունեինք «Գազպրոմի» հետ, և այսօր էլ ունենք: Սակայն դա ամենևին չի նշանակում, որ «Գազպրոմը» մեր եկամուտների կառուցվածքում գերիշխող մասնաբաժին է կազմում կամ էլ որ «Տաշիրի» ողջ բիզնեսը կենտրոնացած է գազային մենաշնորհի սպասարկմանը: Որոշ ժամանակ «Գազպրոմի» հետ աշխատանքի եկամուտները կազմում էին մեր շահույթի էական մասը, սակայն այժմ այդ մասնաբաժինը ավելի ու ավելի է քչանում: Ներկայում մենաշնորհի հետ բոլոր պայմանագրերը չեն գերազանցում շրջանառության 3%-ը:

-Ինչպիսի՞ խնայողություններով եք դիմավորել ճգնաժամը:
- Փոխառությունների քանակը չափազանց մեծ չէր: Դա «Տաշիրին» թույլ տվեց իրեն հանգիստ զգալ: Առավել ևս, որ մեր նկատմամբ բանկերի հետաքրքրությունը շատ մեծ էր: Քանի դեռ մյուս ընկերությունները փոխառություններ էին վերցնում 19-20%-ով, մենք «Ռայֆայզենբանկից» վարկ էինք ստանում 6%-ով:

-Շա՞տ գումար կա Ձեր պահուստային ֆոնդում:
-Այսպես կասեմ. դրանք լիովին բավարար են ագրեսիվ զարգացման համար:

-Ինչո՞ւ մինչև ճգնաժամը Դուք չեք վերցրել այնքան վարկ, որքան մրցակիցները:
-Դա իմ բնավորությունն է՝ պարտքեր չունենալ: Եվ դա իմ սկզբունքային մոտեցումն է: Մենք կարող էինք բոլոր միջոցներն ուղղել ընդլայնվելուն, սակայն մենք չենք շտապում, հանգիստ և աստիճանաբար առաջ ենք ընթանում:

-Իսկ ինչո՞ւ եք մանրամասն ներգրավվում բոլոր գործերում: Թե՞ դա ճշմարիտ չէ, որ Դուք, օրինակ մասնակցում եք առևտրային կենտրոնների ինտերիերների մշակմանը:
-Ես ոչ թե սոսկ մասնակցում եմ ինտերիերների մշակմանը, այլ ինքս հորինում եմ: Ոչ ոքի չեմ թողնում մասնակցել այդ գործընթացին: Դրանից հաճույք եմ ստանում, և ձգտում եմ առավելագույնս ընկղմվել ընթացիկ հարցերի մեջ բոլոր մակարդակներում և բիզնեսի յուրաքանչյուր հատվածում: Ինձ համար կարևոր է ընկերության ողջ գործունեությունը վերահսկելը և հասկանալը, թե ինչպես է գործում կառուցվածքը:

-Սակայն Դուք ունեք 200 ընկերություն: Եթե բոլորում ընկղմվել …
-Մեզ մոտ ամեն ինչ կառուցված է ինքնակառավարման վրա: Եվ եթե ես չմասնակցեի բոլոր գործընթացներին, ապա խմբում ընդգրկված կլինեին ոչ թե 200, այլ անհամեմատ պակաս թվով ընկերություններ:

-Ճի՞շտ է, որ խորհրդակցում եք տեղերում հայկական սփյուռքի ներկայացուցիչների հետ, երբ որևէ գործարքի վերաբերյալ որոշում եք ընդունում:
-Այո, դա իսկապես այդպես է: Բիզնես վարելու իմ սկզբունքներից մեկն է հենվել միայն նրանց վրա, ում ես կարող եմ ամբողջությամբ վստահել:

-Հարազատների հետ աշխատանքը Ձեր առանձնահատկությունն է: Շատ գործարարներ դա չեն սիրում:
-Իսկ ես սիրում եմ (ժպտում է): Չեմ կարծում, որ բիզնես վարելու ընտանեկան սկզբունքը անպայմանորեն դատապարտված է ձախողման: 20 տարվա ընթացքում իմ բազմաթիվ հարազատներից ոչ ոք ինձ հուսախաբ չի արել: Եվ չի եղել որևէ դեպք, որ ինձ հուսախաբ անի հայը:»