Ձեր վստահելի աղբյուրը

Դատավորների շրջանում սոցիալական իրավունքների համար պայքարը շարունակվում է և կառավարության վարած վերջին սոցիալական քաղաքականության հետևանքով, հնարավոր է այն համատարած բնույթ ստանա: Նկատենք՝ չորս պաշտոնաթող դատավորների սոցիալական իրավունքների պաշտպանության պահանջով հայցը Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը կքննի արագացված կարգով, իսկ արդեն Հայաստանի ներսոմ նույն իրավունքների համար պայքարում է Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի պաշտոնաթող դատավոր Սուրիկ Ղազարյանը:

Վերջինը առողջական խնդիրների պատճառով համակարգում 20 տարի աշխատելուց հետո նախագահի հրամանագրով 2011 թվականին դադարեցնում է լիազորությունները և երբ տեղեկանում է, որ կենսաթոշակ չի ստանալու, սկսում է պայքարել սոցիալական իրավունքների համար, որը շարունակվում է արդեն մի քանի տարի:

Նախկին դատավորի ներկայացուցիչ, իրավաբան Արա Ղազարյանը Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց, որ եթե նախկինում դատավորը, որը ունի 10 տարուց ավելի աշխատանքային ստաժ ուներ կենսաթոշակի իրավունք իր վերջին աշխատավարձի (դրույքաչափ և հավելավճարներ) 75 տոկոսի չափով, ապա «ՀՀ դատական օրենքն ուժի մեջ մտնելու մասին» օրենքում կատարված փոփոխությունից հետո իրավիճակը փոխվում է:

«Դատավորները այս օրենքը աչքի տակ ունենալով, աշխատում են, լավ հասկանալով, որ երբ 65 տարեկանում իրենք գնան թոշակի, կունենան X գումար թոշակ: Սակայն անսպասելիորեն օրենքում փոփոխություն է կատարվում ու ներմուծվում է տարիքային շեմը` այսինքն դատավորը դարձյալ ունի թոշակի իրավունք այն դեպքում, եթե նա նաև հատում է տարիքային շեմը` 63 տարեկանը: Ու ամենատարօրինակը` դա կիրառվում է այն դատավորների դեպքում, որոնք արդեն երկար տարիներ աշխատում էին համակարգում: Սուրիկ Ղազարյանը երբ աշխատում էր, չգիտեր, որ օրենսդիրը տարիքային շեմ է հաստատելու: Միևնույն ժամանակ, նա 20 տարի աշխատել է դատավոր և սոցվճարներ է կատարել: Փաստորեն, դրանք կորան», -նշեց իրավաբանը:

Նա հիշեցրեց Սահմանադրական դատարանի այն հաստատած դրույթներից մեկը, որի համաձայն, թոշակը անձին իր գույքը վերադարձնելու եղանակ է: Մինչդեռ Սուրիկ Ղազարյանի պարագայում, ըստ Արա Ղազարյանի, ստացվում է` պետությունը նրան «քցել» է: Մասնագետի դիտարկմամբ, կառավարության գործողությունների արդյունքում քաղաքացու մոտ խաթարվել է նրա լեգիտիմ ակնկալիքը, որը նրանք այժմ փորձում են վերականգնել Սահմանադրական դատարանում: Այստեղ որոշ հույսեր ծնվել են, քանի որ վերջերս ՍԴ-ն վարույթ է ընդունել Սուրիկ Ղազարյանի ներկայացուցիչներ Արա Ղազարյանի և Արտակ Զեյնալյանի դիմումը և գրավոր ընթացակարգով դատաքննությունը նշանակել մայիսի 20-ին:

«Դատական օրենսգիրքը դեռ 2007 թվականից սահմանել է, որ տասը տարի աշխատելու դեպքում դատավորի մոտ ձևավորվում է կենսաթոշակի իրավունք նրա աշխատավարձի 75 տոկոսի չափով և վերջ, որևէ տարիքային շեմ հասկացություն չկար: Այսինքն՝ Սուրիկ Ղազարյանը լեգիտիմ ակնկալիք ուներ, որ երբ գնա թոշակի, կստանա տվյալ գումարի կենսաթոշակ»,- բացատրեց իրավաբանը՝ նշելով, որ Սուրիկ Ղազարյանը պետք է ամսական ստանար 600 հազար դրամ, սակայն այժմ 100 տոկոսով զրկված է կենսաթոշակից:

«Դատավորների նկատմամբ գործադիր իշխանության վարած սոցիալական քաղաքականությունը անարդար է: Եվ այս ամենը հակասում է Սահմանադրական դատարանի նախկինում ընդունած որոշմանը (647 որոշում): Դիմել ենք ՍԴ և վիճարկում ենք գույքային իրավունք: Ասում ենք՝ հարգելի ՍԴ, դու ժամանակին ասել ես, որ թոշակը անձի գույքը իրեն վերադարձնելու իրավունք է: Այս մարդը 20 տարի սոցվճարներ է կատարել, սակայն հետո օրենսդիրը տարիքային շեմ հասկացությունն է ներմուծում ու նրա նկատմամբ կիրառում է, ինչի արդյունքում նա մեծ վնաս է կրում: Կարծում էինք ՍԴ-ն կմերժի և վարույթ չի ընդունի, բայց նա չի մերժել, ուրեմն ասելիք ունի», -հավելեց Արա Ղազարյանը:

Նա հույս ունի, որ այս ամենի արդյունքում կառավարությունը կվերանայի իր քաղաքականությունը դատավորների նկատմամբ, քանզի գործող դատավորների շրջանում էլ դժգոհությունների մեծ ալիք կա: Եվ դա հատկապես ուժգնացել է Սահմանադրական դատարանի անդամներին սոցիալական երաշխիքներ տալու մասին նոր օրենսդրական նախաձեռնությունից հետո, որով ՍԴ անդամների կենսաթոշակը կարող է հասնել 500 հազար դրամի, ինչը զգալիորեն տարբերվում է դատավորների կեսնաթոշակի չափից: Նկատենք, որ այդ մասին օրինագիծը ԱԺ նախորդ քառօրյայի ժամանակ առաջին ընթերցմամբ ընդունվել է:

«Մենք էլի դատավորներ ունենք, որ ուզում են դիմել ու դարձյալ նույն երևույթի դեմ: Դժգոհությունը շատ մեծ է դատական համակարգում նաև գործող դատավորների շրջանում, որովհետև խոսքը չի վերաբերում միայն իրենց սոցիալական ապահովությանը, այլ խոսքը վերաբերում է դատական համակարգի անկախությանը: ՍԴ-ն ասել է, որ եթե մենք դատավորին բարձր աշխատավարձ ենք սահմանում, դա ոչ թե նրա համար է, որ նա արտոնյալ խավ է, այլ նրա համար է, որ ապահովվի անկախ դատական համակարգ: Իշխանությունները, որոնք ընդունում են այդ օրենքը պետք է տան օբյեկտիվ հիմքերից բխող պատճառաբանություն: ՍԴ-ն ասել է` եթե դատավորի աշխատավարձը նվազեցնում եք, ապա դրա համար պետք է լինի օբյեկտիվ հիմք, մինչդեռ եթե երկրում արձանագրվում է բյուջեի աճ, տնտեսական աճ, ապա նման պայմաններում չի կարելի նվազեցնել ոչ դատավորի աշխատավարձը, ոչ կենսաթոշակը: Սակայն գործադիրի կողմից որևէ օբյեկտիվ բացատրություն չի ներկայացվել, թե ինչու են դիմում այդ քայլին, ինչու են նման տարբերակված մոտեցում ցուցաբերում` ընդհանուր իրավասության դատավորների և ՍԴ անդամների միջև», -փաստարկեց Արա Ղազարյանը: