Ձեր վստահելի աղբյուրը

Լարս ֆոն Թրիերի «Նիմֆոմանուհի» ֆիլմի (հայերեն թարգմանաբար «Հեշտամոլը») հայաստանյան պրեմիերան չկայացավ «Սինեմա Սթար Դալմա Գարդեն» կինոթատրոնի վատ, անգրագետ մարկետինգի, սխալ քաղաքականության հետևանքով,- նման դիտարկում արեց կինոգետ, գրականագետ Զավեն Բոյաջյանը:

Հիշեցնենք, որ կինոթատրոնը հայտարարել էր, որ փետրվարի 13-ին կայանալու է «Նիմֆոմանուհի» ֆիլմի հայաստանյան պրեմիերան, սակայն որոշ ժամանակ անց էլ տեղեկացրեց, որ հրաժարվում է ֆիլմի ցուցադրությունից հետևյալ պատճառաբանությամբ. «Որոշման համար հիմք են հանդիսացել մի շարք քաղաքացիների եւ հասարակական խմբերի բազմաթիվ առարկությունները, որոնք կասկած են հայտնել Հայաստանում մեծ էկրանով ֆիլմի ցուցադրության նպատակահարմարության վերաբերյալ: 2013 թվականին բացվելուց անմիջապես հետո Սինեմա Սթար Դալմա Գարդենը դարձավ «ընտանեկան տարածք» և երևանցիների հանգստի սիրելի վայրերից մեկը: Հաշվի առնելով այդ հանգամանքը` մենք որոշեցինք խուսափել իրավիճակից, երբ ֆիլմի ցուցադրությունը կարող է հակասական կարծիքներ առաջացնել մեր այցելուների մոտ»:

Զ. Բոյաջյանը նշեց, որ հասարակական ընդվզում, բողոք չի տեսել այդ ֆիլմի ցուցադրության դեմ:

«Ամենապարադոքսալ վիճակն այն է, որ կինոթատրոնը, որ ծառայում է կինոյի տարածմանը, տվյալ դեպքում կամովի ստանձնել է կինոյի գրաքննիչի դերը»,- ասաց կինոգետը՝ հավելելով, որ կինոթատրոնը հայտարարել է, որ ցուցադրելու է պոռնոդրամա, մինչդեռ այդ ֆիլմը որևէ կապ չունի պոռնոգրաֆիայի հետ: Բացի այդ, նրա խոսքով, այդ կինոթատրոնի մենեջերը ռուսական մամուլին տված հարցազրույցում ասել է, թե Հայաստանը դեռ պատրաստ չէ նման ֆիլմ դիտելուն:

«Այս ֆիլմը բարձրագույն կինեմատոգրաֆիայի նմուշ է, պոռնոգրաֆիա չէ: 1990-ական թվականներից սկսած նրա ֆիլմերում սեռական տեսարաններ կան: Բայց պոռնոգրաֆի անուն ձեռք չի բերել: Այն քննարկումները, թե պոռնոգրաֆիա է, ծիծաղելի է»,- ասաց Զ. Բոյաջյանը:

Ասուլիսին ներկա բլոգեր Տիգրան Քոչարյանն էլ ասաց, որ կինոթատրոնի նպատակն այն է, որ բոլորն իմանան իրենց մասին: Նա այն բնորոշեց որպես վիրուսային մարկետինգ, երբ բոլորը պետք է խոսեն մի թեմայից: Բացի այդ նա ասեց, որ եթե կինոթատրոնն ասում է, որ պոռնոգրաֆիա է, պեռնոգրաֆիայի ցուցադրությունն էլ Հայաստանում արգելված է:

Կինոռեժիսոր Էդգար Բաղդասարյանն էլ անմտություն, հիմարություն որակեց կինոթատրոնի բերած պատճառաբանությունը, թե ինչու ֆիլմը չի ցուցադրում: «Թող որևէ մեկը վերցնի ու ցույց տա: Մարկետինգային սխալ խոդ է: Մեզ մոտ զանգվածային դեբիլիզացիա է գնում: Նման ֆիլմեր պետք է ցույց տան, պետք է լինեն: Մարդիկ իրավունք ունեն գնալ ու նայել: Ավելի վտանգավոր են այն ֆիլմերը, որոնք այսօր ցուցադրվում են կինոթատրոններում»,- ասաց կինոռեժիսորը:

Զ. Բոյաջյանն էլ հավելեց, որ պոռնոգրաֆիան այն է, որը փչացնում է նոր սերունդ. «Ժամային սահմանափակում չկա: Որ ժամի ասես, ընտանեկան բռնության տեսարաններ են ցույց տալիս հեռուստատեսությամբ»:

«Երբ սեքսը միջոց է խոսելու խորքային հոգեբանության մասին, պոռնոգրաֆիա չէ»,- հավելեց Է. Բաղդասարյանը:

Ըստ նրա, մարդ պետք է հասկանա, թե ինչն է արվեստ, ինչ պոռնագրաֆիա. «Թե ով պետք է զբաղվի դրանով, թերացել ենք»:

Զ. Բոյաջյանն էլ նշեց, որ ընդհանրապես նման երևույթի դեմ, երբ որևէ ֆիլմ ստահոդ պատճաբանությամբ արգելվում է ցուցադրել. «Տեսնում եմ վտանագավոր նախադեպ, որ ինչ որ մարդիկ կարող են տնօրինել իմ ու իմ նման մարդկանց ճակատագիրը»:

Այստեղ ուզում եմ անդրադառնալ հենց հոգեբանական մասին. Երևույթը ու միտումները, որով, ավաղ, այսօր հիմնականում շարժվում են արվեստի մարդիկ` սոսկ «ԻՄ ու ԻՄ ՆՄԱՆ մարդկանց ու ՄԵՐ ազատության» մասին է: Այնինչ ֆիլմը, որ հավակնում է մասսայական ընթերցանության, պիտի ունենա մասսայականացման իր ալիբին: Ինչպես կարող է այդ ալիբին լինել արվեստի մի բուռ մարդկանց ազատության հարցը կամ սուտը, թե ֆիլմը պոռնոգրաֆիկ չէ:

Ավելին` ինչպես կարող է մասսայական ցուցադրման արժանանալ ֆիլմը, որ խոր հոգեբանական ազդեցություն կարող է ունենալ: Ու սա ցույց է տալիս, որ արվեստի մարդիկ ու այն ներկայացնողները խորապես կարիք ունեն ոչ միայն մարդկանց արվեստով կրթելու, այլև իրենց մոտեցումները մարդկանց ու նրանց ներկայացվելիքին հստակեցնելուն:

Ի վերջո` ո՞վ ասաց, որ «չոր» պոռնոն չունի հոգեբանական շտրիխներ, կամ միայն հոգեբանական ֆիլմը, թեկուզ առանց էրոտիկ տարրերի ու պոռնոգրաֆիկ լինել-չլինելու կասկածելի սահմանումների, անպայման է մասսայական ցուցադրման:

Ո՞վ ասաց, որ մի բուռ արվեստագետները, որ իրար են խառնվել այս ֆիլմը ցույց տալ-չտալու մոդայի մեջ, չեն կարող դիտել ֆիլմը ու ազատ չեն ուրեմն:

Ո՞վ ասաց, որ ամեն մեկի երևակայած ազատությունը պիտի փաթաթվի բոլորի վզին:

Ո՞ւր մնացին հասարակության, մարդկանց, նրանց արժեքների, կյանքի վերլուծությունները ու դրանք արվեստում կամ արվեստով կենսունակ դարձնելու արվեստագետների խնդիրները: Ինչու արվեստի մարդու խնդիրը դարձավ ազատ (ինչը տարօրինակորեն նշանակում է այս պարագայում` զանգվածաբար) նայել, կամ չնայել մի ֆիլմ, երբ Թրիերի նախորդները (ասենք` «Մելանխոլիան») այդպես էլ չարժանացան գնահատականի կամ վերլուծության, թե ինչ բերեցին իրենց հետ, ինչ ցույց տվեցին, ինչպես նայվեց ու ինչպես ընկալվեց:

Հը՞:
Որովհետև եթե ընկալումը չի վերլուծվում, ապա միայն թե ինչ է զգում կինոգետը ու արվեստագետը ֆիլմը նայելիս ու լռելիս, քոռ լումա չարժե, ու նրան  պարզապես դարձնում է կամ ֆիլմ դիտող մեկը, կամ դարձնում է մոդայամոլ, կամ էլ լավագույն դեպքում` «դեկաբրիստ» արվեստագետ, որ չգիտե ու չի էլ ենթադրում, թե ինչով է ապրում հասարակությունը:

Սա է խնդիրը:

Դրա համար էլ «կողմ» լինել ֆիլմին, կամ «դեմ» լինել ֆիլմին` առանց բացատրելու` ԻՆՉՈ՞Ւ` ոչինչ է: Որովհետև կողմ եղողները և ֆիլմում արվեստ տեսնողներն են այսօր, և ազատության մոդայով տարվածները, և պոռնոֆիլմ դիտել ցանկացողները:

Տարօրինակ պարզունակ մոտեցում է` այո, թե ոչ: Ի դեպ` ժամանակին էլի աղմուկ հանած ու հանվող աղմուկի մասին պատմող «Մարդիկ ընդդեմ Լարի Ֆլինտի» (The People vs. Larry Flynt) ֆիլմ էլ իր հետ բերած արժեքային համակարգով միարժեք չէր: Իսկ ով է ասում, որ մերկ մարմինը պիտի հակադրել պատերազմին, իսկ «Նիմֆոմանուհին»` սերիալներին: Ո՞վ ասաց, որ նյուանսները, որոնք կինոգետը անվանում է «խորքային հոգեբանություն», սերիալային հոգեբանությանը ընդդեմ են, ոչ թե` կողմ:

Այո, ունեն արվեստաբանները մտածելու բան, ու դա լոկ իրենց անձնական ազատությունը չէ:
Ասելիքն է:
Ամեն օրվա ասելիքը:
Ասելիքի էությունը:
Էության հետ ներդաշնակությունը:

 Ա. Ոսկանյան
 

Ասուլիսը ներկայացրեց` Տաթև Մանուկյանը