Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Աշխարհաքաղաքական խնդիրներին նվիրված իտալական Limes ամսագիրը նախօրեին «Ղարաբաղը ինչքան ինքնուրույն է, այնքան հզոր է» վերտառությամբ ԼՂՀ արտգործնախարար Կարեն Միրզոյանի հետ ծավալուն հարցազրույց է հրապարակել: Հարցազրույցը տեղադրված է նաև ամսագրի ինտերնետային կայքում:

Ստորև թարգմանաբար ներկայացնում ենք ԼՂՀ արտգործնախարարի հետ իտալացի լրագրող Ֆրանդ Վիլլերի հարցազրույցն ամբողջությամբ:

- Լեռնային Ղարաբաղը դե ֆակտո գոյություն ունի ավելի քան քսան տարի: Որն՞ է ամենամեծ դասը, որ քաղել եք անկախության փորձից:
-Կարելի է խոսել Ղարաբաղյան հրաշքի մասին: Մեր պատմութան բարոյական կետն այն է, որ ժողովուրդը, որը հավատում է ինքն իրեն, միշտ հետևում և հետապնդում է այն նպատակը, որն իր առջև դրել է:
Դասը, որ մենք քաղեցինք այս տարիների ընթացքում, այն է, որ գոյությունը շարունակելու համար կարող ենք ապավինել միայն մեր ժողովրդին և մեր սեփական ուժերին: Միակ բանը, որ այսօր Արցախի բնակիչները խնդրում են աշխարհից, այն է, որ Արցախի բնակիչները համարվեն կանոնավոր երկրի քաղաքացիներ, որտեղ հիմնական խնդիրները կապված են սոցիալական պայմանների բարելավման, կրթության և կենցաղային հարցերի (բնակարանային) լուծման հետ:

-Անհամար դիվանագիտական ջանքեր են գործադրվել՝ փորձելով Ղարաբաղում երկարատև խաղաղություն ստեղծել: Ո՞րն է ձեր կարծիքով բանակցություններում հիմնական խոչընդոտը:

-Հիմնական խնդիրն այն է, որ բանակցությունների սեղանի շուրջ բացակայում են Արցախի ներկայացուցիչները: Հակամարտությունն ուսումնասիրող հիմնական փորձագետներն ընդունում են, որ մեր ներկայացուցիչների ակտիվ ներկայությունը մինչև 1998թ. հնարավորություն տվեց հասնել կոնկրետ արդյունքների: Մեր բացակայությունն առաջին հերթին արժեզրկում է «Մադրիդյան սկզբունքները», որոնք մշակվել են Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խիստ երկկողմ հիմունքով, առանց ուղղակի հետաքրքրված կողմերի անմիջական կարծիքի արտահայտման: Ուստի, մենք հրաժարվում ենք բովանդակության մեկնաբանումից: Ինչ վերաբերում է Մինսկի խմբին, ապա բոլոր հնարավոր չարիքների և բացթողումների համար նրա հասցեին մեղադրանքները հերթապահ բնույթ են կրում, մասնավորապես մեր արևելյան հարևանի կողմից: Այս առումով Ստեփանակերտն այլ դիրքորոշում ունի. իրատեսորեն քննարկում ենք բոլոր առաջարկները և նաև ընդունում ենք, որ ներկայիս փխրուն խաղաղությունը մասամբ պայմանավորված է խմբի գործունեությամբ

-Ինչպե՞ս եք գնահատում ԵՄ գործողությունը բանակցային գործընթացում: Եվրոպական ներկայացուցչի վերջին այցը Ստեփանակերտ տեղի է ունեցել դեռևս 2007 թ.

-Այն փաստը, որ ԵՄ-ի նման ռեսուրսներ և ներուժ ունեցող միավորը, որը հայտարարում է հակամարտության կարգավորման գլխավոր դերակատար լինելու մասին և այդ նպատակով, ի դեմս Կովկասում հատուկ ներկայացուցչության, հատուկ կառույց է ստեղծում, բայց ի վիճակի չէ պարբերաբար փոխգործակցելու ղարաբաղյան հակամարտության կողմերի հետ, շփոթություն է ստեղծում: Մինչդեռ միայն հակամարտության դինամիկայի ընկալումը խորացնելու համար էլ ավելի կայուն հարաբերություններն անհրաժեշտություն են:
Ֆրանսիական համանախագահությունը ԵՄ-ին փոխանցելու գաղափարը մենք ընկալում ենք որպես բանակցային գործընթացին խոչընդոտող քայլ, նաև այն պատճառով, որ դա բխում է Փարիզի դիրքորոշման նկատմամբ Ադրբեջանի դժգոհությունից: Եվ դա էական քայլ չի լինի. Ֆրանսիան բոլոր դեպքերում իր նախաձեռնությունները մշակելիս խորհրդակցում է ԵՄ-ի հետ:

-Խաղաղության համար բոլոր տարբերակները նախատեսում են, որ դուք պետք է հրաժարվեք ներկայումս ձեր հսկողության տակ գտնվող տարածքների մի մասից:

-Այս առումով մենք պետք է հաշվի առնենք Արցախի ժողովրդի կամքը այնպես, ինչպես որ նա դա արտահայտել է 1991 և 1996թթ. հանրաքվեների ժամանակ, և մեր երկրի սահմանադրությունը, որտեղ ներկայիս սահմաններն առանձնացված են՝ հաշվի առնելով հակամարտության արդյունքները: Չնայած այն բանին, որ Լեռնային Ղարաբաղը սահմանադրորեն որևէ տարածք հանձնելու հնարավորություն չունի, պետք է նաև նշել, որ տարածքների փոխանակման հնարավորության համար առ այսօր չեն հստակեցվել անվտանգության համար անհրաժեշտ այն երաշխիքները, որոնք հնարավորություն կընձեռեն շարժվել Մադրիդյան սկզբունքերի նախանշած ուղիով:

Վերադառնալով բանակցությունների փակուղային վիճակին՝ պետք է ընդգծեմ, որ Ադրբեջանը շարժվում է ապակառուցողական ուղղությամբ, որի նպատակը բանակցային ողջ գործընթացը միտումնավոր սաբոտաժի ենթարկելն է՝ համաձայնության մեզ համար կարևոր և անհրաժեշտ կետերը մերժելով, և այս ամենին զուգահեռ սպառազինությունների մրցավազքը, որն իմ կարծիքով՝ խաղաղության ձգտում չի ցուցանում: Բացի այդ, Ադրբեջանի համառ մերժողականությունը՝ Ղարաբաղի ներկայացուցիչներին, որպես բանակցությունների լիիրավ կողմ ընդունելու հարցում, խոչընդոտում է առարկայական որոշումների ընդունմանը: Այս կերպ, Բաքուն կարող է շարունակել ապավինել բանակցություններում արդյունքների բացակայությանը և դրանով իսկ արդարացնել իր վերազինման փաստը:

-Ի դեպ, շփման գծում զոհերի թիվն աճում է:
-Այսպես կոչված, դիպուկահարների պատերազմի նախաձեռնողը մենք չենք: Մենք բազմիցս կոչ ենք արել, որ այդ միավորումները հետ քաշվեն առաջնագծից, որպեսզի լարվածությունը նվազի: Ադրբեջանցիները մերժեցին մեր առաջարկները: Անգամ մեր այն առաջարկին, որ հրադադար պահպանվի գոնե կրոնական տոների ժամանակ, ադրբեջանցիներն արձագանքեցին կրակոցների ակտիվացմամբ: Մենք ստիպված ենք դրան արձագանքել:

-Ինչպե՞ս եք գնահատում վերջին վերլուծությունները, որոնցում կանխատեսվում է վերադարձ լայնածավալ մարտական գործողություններին:
- Հիմնական վտանգն ատելության քարոզն է, որը հեղեղում է ադրբեջանական հասարակությանը, և հիմնականում հասցեագրված է երիտասարդ սերնդին, որը հակամարտությանն անմիջական մասնակցություն և հայերի հետ շփման փորձ չունի: Այդուհանդերձ, իր ռազմատենչ հռետորաբանությունից զատ Բաքուն ունակ է սթափ գնահատել իրավիճակը, ըստ որի՝ Ադրբեջանի բանակը պատրաստ չէ Լեռնային Ղարաբաղի ինքնապաշտպանական ուժերի դեմ ուղղակի գործողությունների: Ադրբեջանական քարոզչությունը կատարվում է՝ հիմնվելով բացառապես ներքաղաքական հաշվարկների վրա, մեծաքանակ ռազմական ծախսերը արդարացնելու համար:

-Վերջին ամիսներին Ստեփանակերտի օդանավակայանի հնարավոր վերագործարկումը դիտվեց որպես պատերազմի վերսկսման պատճառ:

-Ենթակառուցվածքը վաղուց արդեն պատրաստ է շահագործման: Ադրբեջանի սպառնալիքները, թե կխոցի այդ օդանավակայանին մոտեցող ցանկացած ինքնաթիռ, անհեթեթ են և ցույց են տալիս, թե ինչպես է Բաքուն հրաժարվում հաշվի առնել օդանավակայանի վերաբացման մարդասիրական հանգամանքը: Ամեն դեպքում, մինչ վերաբացումը մենք պետք է մի շարք լուրջ վերլուծություններ կատարենք:

-Որքանո՞վ է կայուն Արցախի դրությունը՝ հատկապես հաշվի առնելով ժողովրդագրական գործոնը և տնտեսական հեռանկարները:
-Ինչպես արդեն ասացի, Արցախի ժողովուրդը լավատեսությամբ է նայում ապագային: Առանց որևէ մեծամտության, մեր տնտեսական վիճակը դրական է: 2013 թվականի համար կանխատեսումները 9-10% տնտեսական աճի կարգի են: Մենք զարգացնում ենք հանքարդյունաբերության ոլորտը, հիդրոէներգետիկան և գյուղատնտեսության ոլորտները, որտեղ խորհրդային տարիներին, որթատունկից բացի, ոչինչ չկար: Ավելորդ է խոսել զբոսաշրջության հսկայական ներուժի մասին: Եթե համեմատենք այսօրվա իրավիճակը հակամարտությանը նախորդած իրավիճակի հետ, ապա պատկերն էլ ավելի դրական է: Իհարկե, դեռևս չօգտագործված ներուժ կա, օրինակ հարևան Իրանի հետ կապերը, որտեղից օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների համար բարենպաստ օրենսդրական դաշտ ստեղծելու միջոցով ակնկալում ենք մասնավոր ներդրողներ ներգրավել: Լուրջ ջանքեր են գործադրվում նյութատեխնիկական դժվարությունները հաղթահարելու համար: Շուտով, Մարտակերտ-Վարդենիս կարևորագույն մայրուղին, ի լրումն արդեն գործող ճանապարհի, որն անցնում է Քաշաթաղով, Արցախը կմիացնի Հայաստանի հետ: Դրա կառուցման համար միջոցներն արդեն իսկ կան, իսկ դրա ազդեցությունը զբոսաշրջության և զբաղվածության առումով հսկայական կլինի:

Ինչ վերաբերում է ժողովրդագրական գործոնին, կոչ եմ անում վերապահումով մոտենալ Ադրբեջանի հրապարակած տվյալներին: Միգրացիայի սալդոն և ծնունդների թիվը ավելի բարձր են, քան ներկայացվում է վիճակագրությամբ: Միգրացիայի մեծ մասը սեզոնային բնույթ է կրում՝ լեռնային շրջանների բնակիչների սովորություններին համահունչ: Ամեն դեպքում, Լեռնային Ղարաբաղը ոչ ոք չի լքում ապագայի հանդեպ վստահության բացակայության պատճառով: