Ձեր վստահելի աղբյուրը

Կիրակի օրը` մարտի 9-ին, Հայաստանի 53 համայնքում տեղի ունեցան ՏԻՄ ընտրություններ, դրանցից 40-ում ընտրել են համայնքի ղեկավարի, իսկ 43-ում և համայնքի ղեկավարի և ավագանու անդամների. Դրանց ընթացքի, արդյունքների, ինչպես նաև առկա ահազանգերի ու քաղաքական ուժերի մասնակցության մասին Panorama.am-ը զրուցեց ՀՀ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահ Տիգրան Մուկուչյանի հետ:

-Պարոն Մուկուչյան, այս տարվա առաջին ՏԻՄ ընտրություններն էին: Ինչպե՞ս կգնահատեք դրանց ընթացքը, կային արդյո՞ք թերություններ և ի՞նչ բողոքներ եք ստացել:

-Ընդհանուր առմամբ նշեմ, որ ընտրությունների նախապատրաստման, կազմակերպման փուլերում հանձնաժողովները աշխատել են լիարժեք, պահպանելով ԸՕ պահանջները և հենց դա է, որ որևէ դիմում, բողոք, ահազանգ ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովները չեն ստացվել: Նախընտրական քարոզչության ամբողջ փուլում, մինչև քվեարկության օրը, որևէ դիմում, բողոք ԸԸՀ ևս չի ներկայացվել, ընդ որում հաշվի առնենք այն հանգամանքը, որ բազմաթիվ համայնքներում առկա էր բավականին մեծ մրցակցություն և ունեինք համայնքներ, որտեղ համայնքի ղեկավարի պաշտոնի համար նույնիսկ չորս թեկնածուներ էին պայքարում, բայց այդ ամբողջ ընթացքի վերաբերյալ դիմում-բողոքների բացակայությունը ինքնին խոսուն փաստ է` ընտրությունների նախապատրաստման փուլում օրենքի խախտումներ և այլ թերություններ չեն նկատվել: Նշեմ նաև, որ ընտրությունների օրը քվեարկությունը ևս ընթացել է ԸՕ պահպանմամբ և եթե եղել են ինչ-ինչ թերացումներ, ապա դրանք վերաբերել են առանձին ինչ-որ հանգամանքների, որոնց վերաբերյալ իրազեկվելուց հետո փորձել ենք պարզաբանում ստանալ ԸԸՀ-ներից և շատ հաճախ տեղեկացել, որ դրանց վերաբերյալ իրազեկված են և թերությունը վերացված է:

-Ընտրությունների օրը դիտորդների կողմից կարծես որոշակի ահազանգեր են հնչեցվել...

-Պետք է նկատեմ, որ այս ընտրությունների ժամանակ ևս բավականին ակտիվ էին տեղական դիտորդները, տեղամասերում ներկա էին ոչ միայն դիտորդներ, այլև ԶԼՄ ներկայացուցիչներ: Քվեարկության օրը նույնիսկ առանձին կայքում տեղադրվում էին տեղեկություններ, որոնք ուսումնասիրվել են մեր կողմից` յուրաքանչյուր տեղեկություն ճշտվել է ԸԸՀ-ների հետ, սակայն պետք է ցավով նշեմ, որ շատ հաճախ լինում էին տեղեկություններ, որոնք որակվում էին որպես ընտրախախտում, սակայն անգամ մեծ վերապահմամբ` նշվածը չի կարելի որպես այդպիսին որակել: Խոսքը մասնավորապես 47 գրառումների մասին է, որոնց մասին խոսվեց նաև մամուլի ասուլիսում և որոնցում կային գրառումներ, որ ուղղակի անհնար է որակել իբրև ընտրախախտում կամ կրկնում էին մեկը մյուսին: Եվ բնական է. եթե մենք խոսում ենք քանակի մասին, այսինքն նույն գրառումը կրկնում է մյուսին, ապա թվի մեջ ակնհայտ է, թե ինչի կարող է հանգեցնել` թյուր կարծիքի ձևավորման: Օրինակ, կարող եմ հիշատակել երկու գրառում, որոնք վերաբերում էին տեղամասերում թեքահարթակի բացակայությանը: Իհարկե, դրանց առկայությունը շատ կարևոր է, բազմիցս ենք խոսել այդ մասին, բայց թեքահարթակի ինքնին չլինելը որակել որպես ընտրախախտում ուղղակի զավեշտ է: Կամ օրինակ գրառումներ, որ հանձնաժողովի անդամների թիկունքում գտնվում էին պատուհաններ և սա որակվում էր որպես ինքնուրույն խախտում.... երբ հանդիպում ես նման գրառումներ, հանգում ես այն եզրակացության, որ կարծես թե չկա այլ բան նշելու և նշվում են սրանք: Թեև սա էլ խոսում է ընտրական գործընթացի օրենքին համապատասխան իրականացված լինելու մասին:

-Պարոն Մուկուչյան, իսկ գուցե դա գալիս է նրանից, որ դիտորդական առաքելություն իրականացնող անձանց, կազմակերպությունների մոտ բավականին չեն գիտելիքները ընտրական գործընթացի վերաբերյալ:

-Ես չէի ցանկանա նրանց գիտելիքների մասին դատողություններ անել, որովհետև եթե գնում են տեղամասային կենտրոններ, այնուամենայնիվ, անհրաժեշտ է գիտելիքների տիրապետել և երկրորդը, եթե նկատի ունենանք, որ տեղամասային կենտրոնից կայքում գրառումը անմիջապես դիտորդը չէ, որ կատարում է, ես չեմ կարծում եմ, որ այդ մարդիկ չունեն բավարար գիտելիքներ: Ես նրանց մասին բավականին բարձր կարծիքի եմ և կարծում եմ, որ նրանք տեղադրելով այդ տեղեկությունները, իրոք գիտակցում են:

Օրինակ, ասուլիսում լսեցի, որ որպես խախտում էր ներկայացվում այն հանգամանքը, որ ավագանու անդամներից մեկը մտել է տեղամաս, ընդ որում չի էլ նշվում` քվեարկության է եկել, թե ոչ և ճշտել, թե քանի մարդ է մասնակցել քվեարկության: Սա ներկայացվեց իբրև «սա առնվազն կասկած է հարուցում խախտման մասին».... ես ուզում եմ ասեմ ընդամենը մի բան, որ դա բաց տեղեկատվություն է և երեք ժամը մեկ պարտադիր պարբերականությամբ դրանք հրապարակվում են ի լուր բոլորի, այնպես որ սա ներկայացնել իբրև խախտում զավեշտ է:

Ինչ վերաբերվում է մեկ-երկու տեղամասերի, որոնց վերաբերյալ փոքր ինչ շատ էին գրառումները, ապա դրանք ևս անհանգստության տեղիք չեն կարող տալ: Օրինակ, ընտրողը տեսավ, որ իր անվան դիմաց արդեն ստորագրել են: Բնական է, սա կարող է լինել ամենատարբեր երևույթների արդյունքում… նկատել է դիտորդը` լավ, բայց դրանից անել որակական եզրահանգումներ բազմակի խախտումների մասին ուղղակի անթույլատրելի է և եթե եղել է մեկ այդպիսի դեպք, դա չի նշանակում, որ այն կարելի է տեղավորել «բազմակի» ասվածի մեջ:

-Իսկ ինչպես կգնահատեք հետընտրական շրջանը:

-Մի բան պետք է փաստենք. քվեարկության օրը և դրանից հետո ԸԸՀ-ներ թեկնածուներից կամ վստահված անձանցից որևէ դիմում չի ներկայացվել: Եվ միայն երեք համայնքների գրանցամատյաններում են կատարված առանձին գրառումներ: Օրինակ, մեկը վերաբերում էր այն դեպքին, ցուցակը, որ տրամադրվել էր ԸԸՀ-ին, էջերը կարված չէին և կնքված չէին: Նախ կուզենայի ասել, որ տեղեկատվությունը ի սկզբանե սխալ է ներկայացվել ` բոլոր էջերը կնքված էին, իսկ ինչ վերաբերվում է միասնական կարված չլինելու հանգամանքին` այո, ԸՕ-ի պահանջն է դա, բայց եթե կարված չէին, ապա սա միայն մեխանիկական վրիպում է և որպես խախտում հնարավոր չէ որակել…. Մի խոսքով, ընտրությունները բոլոր համայնքներում կազմակերպվել են բարձր մակարդակով:

Բայց առանձնահատուկ կուզենայի անդրադառնալ այն 38 դիմումներին, որ վերաբերել են 11 համայնքների: Այդ բոլոր դիմումները ներկայացված են դիտորդների կողմից, դրանց վերաբերյալ դեռ համապատասխան որոշումներ կկայացվեն, բայց կուզեի փաստել այն, որ դիմումներից երկուսը ՀՔԱՎ գրասենյակի դիտորդ Արթուր Սաքունցի անունից են ստացվել, սակայն առավոտյան ստացվել է մեկ այլ դիմում, որով խնդրվում է քննության առարկա չդարձնել իրենց պահանջը և չքննել իրենց կողմից ներկայացված դիմումը: Նշեմ, որ բոլոր դիմումները կառուցված են նույնական, այսինքն դիմումի պահանջային հատվածը, նախաբանը միասնական նմուշի վրա է կառուցված, բայց որոշ դեպքերում շաբլոն տարբերակը նույնիսկ մինչև վերջ չի էլ ճշգրտվել, որովհետև կան դիմումներ, որոնց վրա ընտրատարածքի համարը գրված է մեկը, բայց խոսքը բոլորովին այլի մասին է: Այդ միասնականության երևույթին անդրադարձել ենք համապետական ընտրությունների ժամանակ էլ, երբ դիմումները բերվում էին մեկ անձի կողմից, այնպես որ այստեղ էլ նույն երևույթն էր, որի հիմքում գործընթացը ստվերելու նպատակն էր:

-Պարոն Մուկուչյան, ինչպիսին էր քաղաքական ուժերի ու հատկապես ընդդիմության մասնակցությունը անցած ընտրություններում:

-Ընտրություններին մասնակցել է համայնքի ղեկավարի 64 թեկնածու և ավագանու անդամի 310 թեկնածու` ընդհանուր 374 թեկնածու: Ինչ վերաբերում է նրանց կուսակցական պատկանելությանը, ապա անկուսակցական է եղել 193-ը, մնացյալը բաշխվել են հետևյալ կեպ. «Ժառանգություն» կուսակցության մեկ անդամ է առաջադրվել, ՀՀԿ անդամ են 150-ը, ՕԵԿ-ից` 1, ՀՅԴ-ից` 6 և ԲՀԿ-ից 23:

-ՀԱԿ-ը փաստորեն չի մասնակցել:

-Այո: Թե ինչով է պայմանավորված այդ գործոնը ավելի շատ քաղաքական հարցադրում է և չէի փորձի դատողություններ անել դրանց հետ կապված: Սոսկ կարող եմ փաստել մեկ բան, որ ընտրական հանձնաժողովներում առկա չի եղել որևէ խոչընդոտ, որը կարող էր հիմք հանդիսանալ վերջիններիս չառաջադրվելուն կամ ընտրություններին չմասնակցելուն: Մեզ համար կարևորը սա է, որ որևէ խոչընդոտ որևէ քաղաքացու կամ քաղաքական ուժի նկատմամբ չհարուցվի:

-Եվ կուզենայի գնահատեիք նաև կանանց մասնակցության ցուցանիշը: Նահանջ ունենք կարծես...

-Նախ փաստեմ, որ կանանց առաջադրվելու հետ կապված խոչընդոտներ գոյություն չունեն. ընտրություններին մասնակցել է համայնքի ղեկավարի երկու կին թեկնածու, որոնցից միայն մեկն է ընտրվել և 42 կին առաջադրվել էր որպես ավագանու անդամի թեկնածու` գրեթե բոլորն ընտրվել են: Ընդհանուր առմամբ ինչու չեն առաջադրվում կանայք որպես համայնքի ղեկավարի թեկնածու հարցը ավելի շատ տեղավորվում է մենթալիտետային բացատրություն ունեցող խնդրի մեջ: Ես տեղյակ եմ, որ դրան ուղղված բավականին ծրագրեր են իրականացվում, տարբեր հասարակական կազմակերպություններ, այդ թվում և միջազգային, ծրագրեր են իրականացնում: Եվ դրա արդյունքը տեսանելի է, քանի որ ժամանակի մեջ եթե նայում ենք, այսօր ակնհայտ առաջընթաց ունենք կանանց թվի ներկայացվածության առումով, քան տասը տարի առաջ: Բայց առկա թվերը ցույց են տալիս, որ դեռ շատ աշխատանք կա անելու այս ուղղությամբ: