Գնումների ոլորտը շարունակում է համարվել թույլ օղակ. ՎՊ սկանդալային բացահայտումները
Հայաստանում պետական գնումների ոլորտը շարունակում է թույլ օղակ համարվել, որտեղ խախտումներն ու պետբյուջեից չարաշահումները նոր երանգ են ստացել: 2013-ին, ինչպես 2012-ին, Վերահսկիչ պալատը խախտումներ ու չարաշահումներ է հայտնաբերել գնումների կազմակերպման գործընթացում: Հիշեցնենք` ՀՀ նախագահի վերահսկողական ծառայությունը ևս դեռ 2012-ին գնումների համակարգում զգալի խախտումներ էր հայտնաբերել:
Ազգային ժողովի Ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողով քննարկման ներկայացված 2013 թվականի հաշվետվության մեջ Վերահսկիչ պալատը նկատել է, որ առանձին գնման համար պատասխանատու պատվիրատու գերատեսչության ներկայացուցիչները, խտրական վերաբերմունք ցույց տալով, որոշ ընկերությունների թույլ են տալիս կնքել բարձր գներով պայմանագրեր, որոնց արդյունքում պետական միջոցները չեն տնտեսվում, իսկ որոշ անձինք ստանում են գերշահույթ:
«Հատկանշական է, որ մասնավոր ընկերությունը որևէ ապրանք, աշխատանք կամ ծառայություն շուկայում մեկ այլ մասնավոր ընկերությունից ձեռք է բերում ավելի ցածր գնով: Որոշ դեպքերում պետության իրական կարիքները չեն գնահատվում և արդյունքում ձեռքբերվող ապրանքը կամ աշխատանքն ու ծառայությունը հետագայում որևէ կերպ չի ծառայում իր նպատակին կամ մասնակի է ծառայում: Նվազում է գնումների նպատակայնությունն ու հասցեականությունը»,-եզրակացրել է Վերահսկիչ պալատը:
Պալատն իր 2013-ի հաշվետվության մեջ մասնավորապես, նոր երևույթ է հայտնաբերել` միջնորդավորված գնումներ` փաստելով, որ պետական գնումների ոլորտում կատարված որոշ ապրանքների գնման պայմանագրերը չեն կնքվում տվյալ ապրանքն արտադրող կամ ներմուծող կազմակերպության հետ: Հետևաբար, դրա արդյունքում առաջանում է միջնորդավորված գնում: Եղել են դեպքեր, երբ տվյալ ապրանք ներմուծողը կամ արտադրողը մասնակցել է համապատասխան մրցույթին և իբրև «ավելի բարձր գնային առաջարկ ներկայացնող» հաղթող չի ճանաչվել: Արդյունքում որևէ միջնորդ կազմակերպություն հաղթող է ճանաչվում և հետագայում այդ ապրանքը, նախապես, ձեռք է բերում այդ նույն ներմուծողից կամ արտադրողից, և հետագայում մատակարարում համապատասխան գերատեսչությանը:
Ըստ Վերահսկիչ պալատի, որոշ միջնորդ կազմակերպություններ նույնիսկ այնքան են «ՄԱՍՆԱԳԻՏԱՑԵԼ» պետական գնումներում, որ մասնակցում և հաղթում են միմյանցից բացարձակապես տարբերվող ոլորտներում կազմակերպվող մրցույթներում, մատակարարում են միմյանցից ծայրահեղ տարբերվող ապրանքատեսակներ:
«Այդ ամենը հանգեցնում է ապրանքի ավելորդ թանկացմանն ու պետական ծախսերի ցածր արդյունավետությանը»,- եզրակացրել է ՎՊ-ն:
Հաշվետվության մեջ նաև օրինակներ են նշվում. մասնավորապես, անտառային վնասատուների և հիվանդությունների դեմ ավիացիոն եղանակով քիմիական պայքարի իրականացման նպատակով 2012 և 2013 թվականներին ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարությունը «Ագրո Էյր Սերվիս» ՍՊԸ-ի հետ կնքել է պայմանագրեր: Սակայն, քանի որ տվյալ ընկերությունը չի ունեցել տեխնիկական բնութագրով պահանջվող առնվազն մեկ ինքնաթիռ, դելտապլան կամ ուղղաթիռ, իր հերթին, պահանջված ինքնաթիռի/ուղղաթիռի առկայությունն ապահովելու համար պայմանագիր է կնքել «Արմ Աէրո» ՓԲԸ-ի հետ: Պարզվել է նաև, որ «Ագրո Էյր Սերվիս» ՍՊԸ-ի տնօրենը ՀՀ պաշտպանության նախարարության աշխատակից է, իսկ ընկերության աշխատակիցների մի մասը (որոնք ընդունվել են աշխատանքի միայն ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարությանը ծառայությունների մատուցման ժամանակահատվածի համար) հանդիսանում են «Արմ Աէրո» ՓԲԸ-ի աշխատակիցներ: Դեռ ավելին, «Ագրո էյր Սերվիս» ՍՊԸ-ի 2012թ.-ի հասույթի 100%-ը և 2013թ.-ի հասույթի 94.65%-ը ձևավորվել է ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության հետ կնքված պայմանագրերից:
«Եթե նախարարությունը տվյալ պայմանագրերը կնքեր ոչ միջնորդավորված, այլ փաստացի ծառայություններ մատուցող կազմակերպության հետ, ապա կտնտեսեր 45 մլն 510.0 հազար դրամ», -եզրակացրել է ՎՊ-ն:
Մյուս օրինակը`պաշտպանության նախարարությունը շաքարավազ գնելու համար «Դանինի» ընկերության հետ կնքել է պայմանագիր` 394,838.1 հազ. դրամ արժեքով, 1 կգ-ն` 370 դրամ: «Դանինի» ընկերությունը շաքարավազ արտադրող կամ ներմուծող չի հանդիսանում և այն գնել է ներմուծող «Ալեքս Գրիգ» ՍՊԸ-ից, 1 կգ-ն` 360 դրամով: Շաքարավազը ներմուծողից գնելու դեպքում գնային տարբերության հաշվին կտնտեսվեր 9 մլն 781.6 հազ. դրամ: Պաշտպանության նախարարությունը կերակրի աղ գնելու համար «Դանինի» ընկերության հետ կնքել է պայմանագիր` 30 մլն 302.4 հազ. դրամ արժեքով, 1 կգ-ն` 120 դրամ: «Դանինի» ընկերությունը կերակրի աղ արտադրող կամ ներմուծող չի հանդիսանում, և այն գնել է արտադրող` «Ավանի աղի կոմբինատ» ՓԲԸ-ից, 1 կգ-ն 114 դրամով: Արտադրողից գնում կատարելու դեպքում գնային տարբերության հաշվին կտնտեսվեր 1 մլն 515.1 հազար դրամ:
Օֆշորը` ՎՊ զեկույցում
2013-ի հաշվետվության մեջ Վերահսկիչ պալատը մեկ այլ երևույթի ևս անդրադարձել է և դա ոչ ռեզիդենտ, այսինքն` Հայաստանում չգրանցված ընկերությունների մասնակցության ակտիվությունն է պետական գնումներում: Տվյալ դեպքում ռիսկային է համարվում այն, որ ոչ ռեզիդենտները մրցույթներում ստանում են շահեկան դիրք: Այդ ընկերությունների համար շահեկան է նաև այն, որ կախված իրենց կազմակերպաիրավական տեսակից, ՀՀ-ում պետական հսկողություն և վերահսկողություն իրականացնող մարմինները տվյալ գնման դեպքում չեն կարողանում լիարժեք կերպով իրականացնել վերահսկողություն:
Այս մասով ևս օրինակներ են նշվում հաշվետվության մեջ. 2012 թվականին տոհմային երինջներ մատակարարելու համար 19.12.2011թ.-ին Գյուղատնտեսության նախարարությունը պայմանագիր է կնքել «ԴԱԽԽԱՆ» ՍՊԸ և Ա/Ձ Սամվել Ամիրխանյան կոնսորցիումի հետ: Ընկերությունը երինջները ձեռք է բերել Agro-Vest Plus s.r.o. չեխական ընկերությունից, որը ստեղծվել է 2012թ. փետրվարի 29-ին` ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության հետ պայմանագիրը կնքելուց և գումարը փոխանցելուց հետո: Դրա հիմնադիրը հանդիսանում է Էդիկ Ամիրխանյանը, ով կոնսորցիումի մասնակիցներից «ԴԱԽԽԱՆ» ՍՊԸ-ի տնօրեն Ռադիկ Ամիրխանյանի և Չեխիայում գրանցված Ա/Ձ Սամվել Ամիրխանյանի եղբայրն է: Մատակարարված երինջների մաքսային հայտարարագրերի համաձայն, մեկ երինջի մաքսային արժեքը կազմել է 1 մլն 371,195 դրամ (ընդամենը 287,950.9 հազ. դրամ` 210 երինիջի համար) այն դեպքում, երբ պայմանագրի արժեքը եղել է 270,900.0 հազ. դրամ: Հետևաբար` կոնսորցիումը, ըստ ներկայացված փաստաթղթերի, իբրև կրել է 17 մլն 050.9 հազ. դրամի վնաս: ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարությունը պայմանագիրը կնքել էր 210 երինջների ձեռքբերման համար, սակայն նախարարության անունով մաքսազերծվել է 230-ը: Agro-Vest Plus s.r.o. չեխական ընկերության հաշիվ-ապրանքագրերով բոլոր 230 երինջների համար, որպես գնորդ, նշված է ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարությունը, իսկ որպես վճարող` «ԴԱԽԽԱՆ» ՍՊԸ-ն:
Այս և այլ օրինակները ՎՊ-ին հիմք են տվել նկատել, որ նկատելի է ոչ ռեզիդենտ ընկերությունների «արհեստական ճանապարհով» ստեղծման և դրանց առկայության օգտագործման դեպքեր: Մասնավորապես, որևէ մրցույթով հետաքրքրված տեղական ընկերությունը միտումնավոր ստեղծում է որևէ ոչ ռեզիդենտ ընկերություն կամ կապ է հաստատում համանման ընկերության հետ, որպեսզի շահեկան դիրք գրավելու արդյունքում կարողանա հաղթող ճանաչվել մրցույթում և կնքել պայմանագիր: Արդյունքում, ըստ ՎՊ զեկույցի, որոշ ոչ ռեզիդենտների մասնակցությունը պետական գնումներին դառնում է զուտ ձևական, գումարները փոխանցվում են Հանրապետությունից դուրս: Նվազում է նաև վերահսկելիությունը:
Թեմային առնչվող`
Բժշկական հաստատություններում հեմոդիալիզի ֆիլտրերը օգտագործվել են մի քանի անգամ. Վերահսկիչ պալատ
Լրահոս
Տեսանյութեր
Եթե Ադրբեջանը վստահ է, ինչո՞ւ է դատական գործընթացները դադարեցնելու մասին գաղափար առաջ քաշում
