Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Սահմանադրական իրավունքի կենտրոնի» խորհրդի նախագահ, իրավագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Գևորգ Դանիելյանը Panorama.am-ին տված հարցազրույցում ներկայացրել է ֆինանսների և քաղաքաշինության նախարարության վերաբերյալ նախագահ Սարգսյանի հրամանագիրը և դրա իրականացման ընթացակարգը:

Նախագահ Սերժ Սարգսյանը ապրիլի 30-ին ստորագրել է հրամանագիր Հայաստանի կառավարությանն առընթեր պետական կառավարման մարմիններ վերակազմակերպելու և Հայաստանի նախագահի 2002թ. մարտի 16-ի ՆՀ-1063 հրամանագրում փոփոխություններ կատարելու մասին: Ըստ այս հրամանագրի, փաստորեն, կառավարության կազմում սպասվում են փոփոխություններ: Ի՞նչ իրավական ակտերի հիման վրա է կատարվելու այդ փոփոխությունը:

Յուրաքանչյուր ենթաօրենսդրական ակտում արդեն իսկ հղում է արված այն նույն կամ ավելի բարձր իրավաբանական ուժ ունեցող իրավական ակտի վրա, որի կատարման համաձայն, այն ընդունվում է, ինչը նախատեսված է «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 43-րդ հոդվածի 4-րդ մասով: Ձեր կողմից նշված հրամանագրում, որպես այդպիսիք են մատնանշված Սահմանադրության 85-րդ հոդվածը և Հանրապետության Նախագահի 2007 թվականի հուլիսի 18-ի ՆՀ-174-Ն հրամանագրով սահմանված՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և նրան ենթակա պետական կառավարման այլ մարմինների գործունեության կազմակերպման կարգի 7-րդ կետը:

Ընդ որում, Հանրապետության Նախագահի 2002թ. մարտի 16-ի ՆՀ-1063 հրամանագիրն ընդունվել էր դեռևս փոփոխությունների չենթարկված Սահմանադրության (դրանք, ինչպես հայտնի է, կատարվել են 2005թ. նոյեմբերի 27-ին) 85-րդ հոդվածի հիման վրա: Դա պայմանավորեց վերջինիս 1-ին բաժնի ուժը կորցնելը, քանի որ նշված հրամանագրով սահմանված էր կառավարության կառուցվածքը, ինչն արդեն Սահմանադրության փոփոխություններից հետո դարձավ բացառապես օրենսդրական կարգավորման առարկա:
Ինչ վերաբերում է Ձեր կողմից նշված «կառավարության կազմում փոփոխություններ» արտահայտությանը, ապա հարկ է նկատել, որ նշված իրավական ակտով կառավարության կազմը կամ կատուցվածքը նույնն է մնացել:

-Ի՞նչ ընթացակարգ (օրենսդրական փոփոխություննե՞ր, թե՞…) է սպասվում նախարարությունների կազմում կոմիտեներն ընդգրկելու համար:

-Օրենսդրական փոփոխություններն անխուսափելի են, ինչն էլ նախատեսված է նաև հրամանագրով: Խնդիրն այն է, որ «Հարկային ծառայության մասին», «Մաքսային ծառայության մասին» և այս երկու ծառայություններին առնչվող հարաբերությունների կարգավորմանը նվիրված մյուս այլ օրենսդրական ակտերում, որպես ուղենիշ է ընտրված վարչարարության այնպիսի տարբերակ, ըստ որի՝ որևէ նախարար չէր կարող օժտված լինել վերադասության լիազորություններով, ինչը տրամաբանական է կառավարությանն առընթեր գործադիր իշխանության մարմինների պարագայում:

Ի դեպ, իշխանությունների բաժանման և հավասարակշռման սկզբունքի տեսանկյունից, կառավարությանն առընթեր մարմինների ինստիտուտը, իմ կարծիքով, ինքնին խնդրահարույց է, ուստի այս կարգի նախաձեռնությունները խրախուսելի են ոչ միայն տնտեսական, կառավարման արդյունավետության բարելավման, այլև զուտ իրավական չափանիշներով: Վերջին հաշվով, ստեղծվում են Ազգային ժողովի վերահսկողական լիազորություններն առավել գործնական ու կանխատեսելի դարձնելու իրավաչափ հիմքեր:
Կոնկրետ օրենսդրական փոփոխությունների նյութ կդառնան բոլոր այն նորմերը, որոնք վերաբերում են կադրային քաղաքականությանը (օրինակ, նույնը չի կարող մնալ որոշ պաշտոնյաների նշանակման գործող կարգը, նրանց խրախուսելու ու կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու ընթացակարգերը և այլն), ներգերատեսչական հարաբերություններին ու այլ պետական մարմինների հետ փոխհարաբերություններին:

-Մամուլում այդ նախարարությունները (ֆինանսների և քաղաքաշինության նախարարությունները) որակվել են որպես սուպերնախարարություններ: Ի՞նչ եք կարծում, դրանք իսկապե՞ս կլինեն սուպերնախարարություններ:

-Նախ, անընդունելի եմ համարում «սուպերնախարարություն» եզրույթը, ընդհակառակը համոզված եմ, որ նախարարությունները կարող են հավուր պատշաճի իրականացնել իրենց գործառույթները, եթե օժտված լինեն համահունչ կառուցակարգերով և լիազորություններով: Այս կամ այն նախարարության կարգավիճակը վիճահարույց է դառնում սոսկ այն դեպքում, երբ վերջինս օժտված է լինում այլ նախարարությունների նկատմամբ անհիմն վերահսկողական լիազորություններով. դա խաթարում է վերջիններիս փոխհարաբերության բնականոն ընթացքը: Թերևս, դա է պատճառը, որ վերահսկողական լիազորությունները, որպես կանոն, վերապահվում են կառավարության կազմից դուրս գտնվող կառույցների, կամ սահմանափակ լիազորություններով դրանք վերապահվում են հենց Վարչապետի անմիջական ղեկավարության տակ գտնվող ստորաբաժանումների: