Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ուկրաինայում տեղի ունեցող զարգացումների, ճգնաժամի հագուցալուծման հնարավորությունների, ինչպես նաև ՄՄ-ին Հայաստանի անդամակցության հեռանկարների վերաբերյալ panorama.am-ը զրուցել է «Ռուսաստանը գլոբալ քաղաքականության մեջ» ամսագրի գլխավոր խմբագիր, քաղաքագետ, Ֆյոդոր Լուկյանովի հետ:

-Պրն Լուկյանով, ինչպե՞ս կբնորոշեք Ուկրաինայում առկա իրավիճակը:
-Սուր քաղաքական ճգնաժամի պայմաններում իրականացվեց Ուկրանային ընտրություն պարտադրելու փորձ: Այս ճգնաժամի արդյունքում տեղի ունեցավ քաղաքական մոդելի կազմաքանդում, որն այս պահին հղի է պետականության անկմամբ: Սա ամենևին Յանուկավիչի կառավարման հետևանքը չէր: Հիմա շատերը նշում են, որ իբր մինչ Յանուկովիչի իշխանությունը ամեն ինչ լավ էր: Նա իր անտաղանդ քաղաքականությամբ ընդամենը ավարտին հասցրեց այս գործընթացը: Ուկրաինան սրան գնում էր շատ վաղուց:

Զարգացման և առաջընթացի համար բնականոն մոդելի բացակայությունը արտահայտվեց այս պահին: Իհարկե, երբ տարբեր շահերի հատման խաչմերուկում գտնվող լուրջ և խոշոր երկիրը երերաց, այս գործընթացը, ինչպես պտտահողմ, իր մեջ ներքաշեց հարևանների շահերը: Այս ամենի հետևանքով վերջինները կատաղի պայքարի մեջ մտան: Այս պահին, իմ կարծիքով Ուկրաինայի համար լավ ընտրություն ուղղակի չի մնացել: Ուկրաինան պետք է ընտրի վատի և վաթարագույնի միջև:

Վատ, սակայն ներկայիս սահմաններում Ուրաինային պահպանումը երաշխավորող տարբերակը, բնականաբար առանց Ղրիմի, պետության վերակառուցումն է: Դա պետք է լինի ավելի ապակենտրոնացված երկիր, որտեղ ինստիտուցիանալ կերպով կամագրվեն տարբեր մղումներով շրջանների իրավունքները: Սա, իհարկե, հնարավոր, սակայն գործանականում շատ դժվար տարբերակ է, եթե հաշվի առնենք տրամադրությունների այն բևեռացումն, որ այսօր առկա է Ուկրաինայում:

Երկրորդը, ցավոք սրտի, երկրի փլուզման տարբերակ է: Սա աղետ կլինի ինչպես Ուկրաինա, այնպես էլ մյուս մասնակիցների համար: Ես, կարծում եմ, որ մենք հիմա թևակոխել ենք ընտրություններին նախորդող ամենավտանգավոր շրջանը:

-Ձեր կարծիքով, ո՞վ, կամ, մի գուցե, ում շնորհիվ հնարավոր է կյանքի կոչել Ձեր մատնանշած առաջին տարբերակը: Դա պետք է լինի շարժում ներսի՞ց, թե դա արտաքին ակտորների անելիքն է:
-Այս պահին ներքին շարժումը հակառակ ուղղությամբ է գնում: Ինչ վերաբերում է արտաքին ակտորներին, ապա դա հնարավոր է միայն այն դեպքում, եթե նրանք կոնցեպտուալ առումով կարողանան ընդհանուր հայտարարի գալ այն հարցով, թե ինչպիսին պետք է լինի ապագա Ուկրաինան: Եթե լիովին անկեղծ լինենք, Ռուսաստանի կարծիքով Ուկրաինան պետք է դառնա չեզոք աշխարաքաղաքական բուֆեր, այսինքն չպետք է անդամակցի ոչ մի կառույցի` ոչ ՆԱՏՕ-ին, ոչ էլ սերտ հարաբերություններ կառուցի ԵՄ-ի հետ: Այն իրենից պետք է ներկայացնի ինչ-որ ամորտիզացիոն տարածք, որն ամենևին զրկված չէ զարգացման հեռանկարներից: Սակայն դա պետք է իրականացվի խելամիտ կերպով, և ոչ այնպես, ինչ դա արվում էր մինչ այդ: Դեպքերի նման զարգացումը կբավարարի Ռուսաստանին: Ռուսաստանը, ինչպես երևում է վերջին մեկ ու կես ամիսների ընթացքում գրանցվող զարգացումներից, չի ձգտում հետագա տարածքային ընդլայնման: Ավելին` բոլորը հասկանում են, որ առաջխաղացումը դեպի Դոնբաս, Լուգանսկ հղի է բոլոր տեսական հաջողությունները ծածկող վնասներով:

-Իսկ Արևմուտքը, Ձեր կարծիքով, այս պահին ի՞նչ է ցանկանում:
-Արևմուտք այս պահին ընդամենը պայքարում է ռուսական ազդեցության դեմ: Անցկացված հանրաքվեներից անմիջապես հետո այստեղ ի հայտ եկան որակի տրամադրություններ առ այն, որ, իհարկե, ամեն ինչում մեղավոր է Ռուսաստանը, սակայն եթե նայենք արևելք, ապա այնտեղ իսկապես այլ տրամադրություններ են: Ինձ թվում է ընտրություններից հետո, անկախ նրանց արդյունքից և անցկացումից, կհայտնվի նոր մարդ և դրսից համակարգված ազդեցության շնորհիվ երկրի ներսում երկխոսության կազմակերպման հնարավորության կստեղծվի: Սակայն այս խոսակցությունը որևէ իմաստ կունենան միայն այն դեպքում, եթե կազմակերպվելիք երկխոսության մեջ ներառվեն այն ուժերը, որոնց Կիևը այս պահին որակում է որպես ահաբեկիչներ և անջատողականներ: Կարելի է ընդունել անցկացված հանրաքվեների արդյունքները կամ` ոչ, սակայն, հստակ է, որ այն արտացոլում է հասարակական տրամադրությունները: Եթե հաջողվի բոլոր շահագրգիռ կողմերին ներգարվվել և ստեղծել մեծ Ուկրաինայի վերաբերյալ այսպես ասած, մեծ Դեյթոնյան պայմանագիր, ապա այդ ժամանակ դա կարող է աշխատել: Իրականացման հնարավորությունների մասին խոսելն այժմ դժվար է:

-Ներկայումս Ուկրաինայումում ստեղծված իրավիճակը, որքանո՞վ է մոտ լայնամասշտաբ քաղաքացիական պատերազմի:

-Այս պահին Ուկրաինան գտնվում է սուր բևեռացվածությամբ համեմված քաղաքացիական հակամարտության փուլում: Ամենագլխավորն այն է, որ արևմուտքում, կենտրոնում և արևելքում գտնվող մարդկանց աշխարհի մասին պատկերացումները խիստ տարբեր են: Այս իրավիճակը ավելի շուտ հիմա խորանում է, քան շտկվում: Չեմ կարծում, զանգվածային քաղաքացիական պատերազմը հավանական է, բայց այն, ինչ հիմա է տեղի ունենում, ըստ ամենայնի դեռ կշարունակվի, և ցավոք սրտի, դա ինչ-որ առումով այն ամենի կրկնությունն է, ինչը Ուկրաինայում եղել է մոտավորապես 90 և ավելի տարի առաջ, երբ ռուսական կայսրության անկումից հետո Ուկրաինան փորձեց պետություն կառուցել և գրեթե ավարտեց այն վիճակով, ինչին հիմա մենք ականատես ենք լինում: Այս իմաստով պատմության կրկնությունը տպավորիչ է, սակայն ոչ հաճելի:

-Գործնականում հնարավոր է արդյոք, որ Հայաստանը միառժամանակ լինի և Մաքսային միության անդամ և կարողանա մոդերնիզացնել հասարակությունը և պետությունը այնպես, ինչպես ներկայացնում են իշխանություններն և Էլիտան:
- Դա խաբկանք է, անդամակցությունը ԵՄ-ին կամ ՄՄ-ին մեծ հաշվով ոչ մի կերպ չի կարող ազդել պետության` մոդերնիզացման կարողությունների, կամ անկարողությունների վրա:

-Բայց արտաքին ճնշումները տարբեր են:
-Եթե պետությունը կարող է զարգանալ միայն արտաքին ճնշման ներքո, ապա դա շատ թույլ հիմքերի մասին է խոսում:

-Բայց ժամանակակից աշխարհում այդպիսին են միտումները:
-Ոչ, ժամանակակից աշխարհում այդպես չէ: Եթե դիտարկենք այն երկրները, որոնք վերջերս են անդամակցել ԵՄ-ին, ամեն ինչ պարզ կդառնա: Որոշակի հաջողություններ գրանցում է Լեհաստանը: Սակայն Ռումինիան, Խորվաթիան, Բուլղարիան` ժողորդավարությունն այստեղ զարգանոմ է ֆորմալ կերպով:

-Բայց այնտեղ ռեսուրսապահովվածությունը մեծ է:
-Ռեսուրսներն իհարկե կան, բայց տեսեք թե այնտեղ ինչ է կատարվում: Դա բոլորովին այն տեսարանը չէ, որը նկարագրված է ԵՄ-ի ընդլայնման մասին բացիկներում: Ոչ մի արտաքին ճնշում չի կարող փոխարինել ներքին խթաններին, ավելին` արտաքին գործոնները հաճախ կաթվածահար են անում, քանի որ անդամակցությանը հաջորդում են .«վերջ, անդամակցեցինք» տրամադրությունները:

Նախորդող հրապարակում`

Ֆյոդոր Լուկյանով.Եվրասիական միությունը ԽՍՀՄ-ի վերականգնում չէ