«Հաշմանդամությունը պատիժ չէ». Դժվարությունները հաղթահարելու մասին
29-ամյա Աշխեն Ավագյանը Հայաստանի առաջին աշակերտներից է, ով սովորել է ներառական կրթություն իրականացնող դպրոցում: Աշխենը հաշմանդամություն ունի և եթե դեռ վաղ տարիքից չթողներ հատուկ դպրոցն ու չհաճախեր հանրակրթական դպրոց, գուցե այնքան գիտելիքներ չունենար, որքան այսօր:
Աշխենի` հանրակրթական դպրոցում ուսումնառությունը սկսվում է 4-րդ դասարանից, քանի որ հատուկ դպրոցում լիարժեք կրթություն չէր ստացել: 100-ի սահմանում գումարում-հանում, տառերն ու արտագրություն անել սովորեցրել է մայրը:
«Միայն գիրքը դնում էին դիմացս, արտագրում էի: Իսկ հանրակրթական դպրոցում սկսեցին աշխատել` մաման, ուսուցիչները, տիկին Բախշյանը: Առաջին փորձը ես եղա, սովորեցի թիվ 27 դպրոցում: Մաման էլ յուրաքանչյուր հարցին շատ խիստապահանջ էր: Եթե ուսուցչուհին հանձնարարում էր, ես պիտի սովորեի: Եթե ես ինձ համարում եմ լիարժեք մարդ, ուրեմն ես բոլորին հավասար եմ, կրթության մեջ ինձ չէի մեկուսացնում: Ես ուսուցչուհուն պահանջում էի, որ ինձ ավելին հանձնարարի»,- պատմում է Աշխենը:
Մինչև հիմա չի մոռանում դասարան մտնելու առաջին օրը: Երեխաները որևէ տարբերություն չեն դրել նրա և իրենց մեջ: Երբ Աշխենը բարձրանում է, որ դաս պատասխանի, ուսուցիչը, նրա խոսքով, մի քիչ վախենում է:
«Նա մտածել էր` աշակերտները ոնց կարձագանքեն, եթե ես դաս պատասխանեմ: Ոտքի կանգնեցի, դասը պատասխանեցի: Իրենք գոռում էին` իրեն հինգ դրեք, հինգ դրեք, ինքն այսօր լավ պատասխանեց: Մի գուցե իմ ձգտումն էր, իմ աշխատասիրությունը, մամայի ջանքերը, որ ես արդյունքների հասա: Միասնական թիմ են եղել մայրս, ուսուցիչներս»,- ասում է նա:
Աշխենի հաջողություններով ԿԱԻ փոխտնօրեն Անահիտ Բախշյանը շատ է հպարտանում: Ըստ նրա, հասարակության մեջ ամեն մեկն իր անելիքն ունի, որպեսզի Աշխենի նման բոլոր երեխաները կրթություն ստանանն ու լիարժեք քաղաքացի լինեն:
«Բժիշկ Կարեն Քոլոյանի օրինակը պատմեմ: Վարդուհին ծնկների վրա էր քայլում: 13 տարեկան էր, դպրոց չեն բերել: Երբ նրա ծնողները տանում են բժշկի մոտ, որ վիրահատի, Կարեն Քոլոյանն ասում է` մինչև դպրոց չտանեք, չեմ վիրահատելու, մինչև դպրոցից չգրեն, որ ինքը աշակերտ է, չեմ անի: Հիմա այսօր Վարդուշիկը քայլում է, դպրոց գնաց…»,- պատմում է ԿԱԻ փոխտնօրենը:
Արաբկիր բժշկական կենտրոնի վնասվածքաբանության ծառայության ղեկավար Կարեն Քոլոյանը կարևորում է երեխաների հանդեպ վերաբերմունքն ու սերը` որպես ներառական հասարակության հիմքում ընկած առանցքային գործոն:
«Շատ բան կարելի է անել, սեր պետք է լինի դեպի երեխաները: Նախ բժիշկը պիտի գիտելիք ունենա, որ իմանա, թե ինչպես կարող է օգնել երեխային: Երեխան չպիտի զգա, որ եկել է հիվանդանոց ցավ ստանալու կամ վիրահատվելու: Պիտի գա հաճույքով և հաճույքով էլ դուրս գա: Այդ սերն ընտանիքում, դպրոցում, բժշկի կողմից պիտի արտահայտվի և երեխաների վիճակը կբարելավվի »,- ասում է բժիշկը:
Միայնակ, գործազուրկ մայր Մերի Մարտիրոսյանն իր մեջ եղած ողջ սերը, իր կյանքն ու երջանկությունը տվել է երկու զավակներին: Նրա աղջիկը ծնվել է ՄՈՒՊ համախտանիշով, իսկ տղան ունի աուտիզմ:
«Հայաստանում հաշմանդամություն ունեցող երեխաները շարունակում են բնութագրվել որպես հուսահատ, թշվառ, կորսված և դժբախտ, բայց ես նկարագրում եմ իմ երեխաներին, որպես ուրախության, զարմանքի, հիացմունքի և երջանկության աղբյուր: Ես եզակի մայրերից եմ, ովքեր կարողանում են հաղթահարել՝ պատերը ջարդելով: Եթե իմ երեխային առանց անվասայլակի ցույց տան, ոչ ոք չի էլ հասկանա, որ չքայլող բալիկ է: Իմ երեխաները սպորտով են զբաղվում, մշակութային կյանքով են ապրում, նաև կրթությունը ստանում են ամբողջովին, լիարժեք սովորում են, աղջիկս երաժշտությամբ է զբաղվում»,- ներկայացրեց նա:
Միևնույն ժամանակ Մերի Մարտիրոսյանը նշեց, որ իրեն զոհաբերում է, որպեսզի իր երեխաները ապրեն. «Ես չեմ կարող մարդկանց խորհուրդ տալ, որ իրենք էլ նույնը անեն: Մարդն իր հոգով պիտի տրամադրվի և անի: Ես համարում եմ, որ ծնողի ու երեխայի կյանքը զուգահեռ երջանիկ պիտի լինի: Հաշմանդամությունը պատիժ չէ, դա ծնողի համար մեծ պատասխանատվություն և առաքելություն է»:
Ըստ նրա, ամենամեծ ու հիմնական խնդիրը հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց խնդիրները հոգացող օրենքի բացակայությունն է:
«Այդ օրենքը պետք չէ հնարել, պարզապես պետք է միջազգային փորձն օգտագործելով կիրառել մեր երկրում, որն ամբողջովին պատրաստ է դրան: Այդ դեպքում ոչ ոք չի տուժի: Դեռ առաջընթաց ոլորտում չկա: Միայն, եթե օրենքը լինի, միգուցե ինչ-որ բան փոխվի: Եթե օրենք չկա, ոչինչ չես պահանջի»,- հավելեց Մերի Մարտիրոսյանը:
Նշենք, որ այսօր կայացավ «Activate Talks» TED-ոճի միջոցառումը, որը տարածաշրջանում առաջինն է և նվիրված է ՄԱԿ-ի «Երեխայի իրավունքների մասին» կոնվենցիայի ընդունման 25-ամյակին: Միջոցառման կարգախոսն է «նորարարություն հանուն երեխաների և հավասարության»:
Լուսանկարները` Լիլիան Գալստյանի:
Նախորդող հրապարակում`
«Activate Talks». Հաղթահարել հաշմանդամություն ունեցող երեխաների կրթության խնդիրները
Լրահոս
Տեսանյութեր
Արցախի կորուստը կապված է նաև այսօրվա իշխանությունների հետ. Կապանի համայնքապետ
