Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ջազ հայտնի երգչուհի Տաթևիկ Հովհաննիսյանի երկար սպասված համերգային շրջագայությունը Երևանում, Գյումրիում և առաջին անգամ Ստեփանակերտում կկայանա հունիսի 28-ից հուլիսի 4-ը:

Երգչուհին երկու համերգ ունենալու է Երևանում՝ հունիսի 28-ին Յանս ակումբում ու հուլիսի 4-ին Ալ. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնում, հունիսի 30-ին՝ Գյումրիում, հուլիսի 2-ին՝ Ստեփանակերտում: Մինչ համերգային ծրագրի մեկնարկը Տաթիկ Հովհաննիսյանն այսօր հանդիպեց լրագրողների հետ:

Ազգային երաժշտություն

Երբ Տաթևիկ Հովհաննիսյանը գնաց Միացյալ Նահանգներ, այդքան շատ հայկական երաժշտություն չուներ իր երգացանկում: Երգում էր ամերիկյան և բրազիալական ջազային ստանդարտներ:

«Ես այստեղ փոփ երաժշտություն էի երգում, բայց ջազայինն ինձ համար հիմնականն էր: Այս երկու աշխարհը կապակցելու միտքը ինձ համար եղավ ԱՄՆ-ում: Իհարկե ինձ համար ժողովրդական երաժշտությունը նորություն չէր: Մայրս` Օֆելյա Համբարձումյանն ինձ միշտ սնել է այս երաժշտությամբ: Ես դրա մեջ եմ մեծացել, այդ երաժշտությունը քայլել է իմ հետ, մեծ բուն է դրել իմ սրտի մեջ: Երբ երկրից գնում ես, կարոտն ավելի շատանում է, ամեն ինչ ավելի քաղցրանում է: Սա մեծ դեր խաղաց, որ ես ավելի կենտրոնանամ, ավելի լուրջ վերաբերեմ, որ մեր հրաշալի երաժշտությունը, որը խորություն ունի, կարելի է կապակցել մեկ ուրիշ խորը արմատների հետ»,- ասում է ջազ երգչուհին:

Իր ստեղծագործությունները երգչուհին չի առանձնացնում. «Բոլորն իմ երեխաներն են, ինչպե՞ս կարող եմ»:

Տաթևիկ Հովհաննիսյանը ներկայացնում է հայկական ժողովրդական երաժշտությունը` ջազային մշակումներով, իսկ հայաստանյան շրջագայությանը կներկայանա հայկական, բրազիլական և ամերիկյան ջազային ստեղծագործություններով:

Ինչ վերաբերում է Ստեփանակերտում առաջին անգամ ելույթ ունենալուն: Ջազ երգչուհին Արցախում առաջին անգամ չէ, որ լինելու է, բայց այնտեղ ելույթով առաջին անգամ գտնվելու միտքն իրենը չէ, այլ կազմակերպիչ «ԱԶԴ» պրոդաքշնինը:

Սկզբում նույնիսկ դժվարացել է համաձայնություն տալ. «Սկզբից էլ ես ջերմությամբ չընդունեցի այդ միտքը, գիտեի, որ վեց ժամ ճանապարհ պիտի գնամ: Ամուսինս ասաց` մոռացե՞լ ես, ինչ գեղեցիկ ճանապարհ է Արցախինը: Ես համաձայնեցի ու հիմա բավական ոգևորված եմ այդ մտքից»:

Մշակութային շոկ

«Մշակութային շոկ բոլորն են ունենում»,- ասում է լեգենդար երգչուհին և շարունակում,- «բոլորս արմատներ ունենք, արմատներից քոքահան անելը հեշտ բան չէ, երբ որ քոքահան ես արվում, հեշտ չէ նորից տեղադրվել հողի մեջ: Հետո էլ լավ սնվել, ճիշտ միջավայր պիտի ունենաս, թե չէ չորանալու է` գնա: Չեմ ուզում ասել, որ շատ ամուր գտնվեցի, որ սա պատահեց: Գուցե Աստծո կամքով: Օգնություններ եղան: Առաջին տարվա մեջ գտնվեց այն անձնավորությունը, որը ինձ այստեղ հանդիպել էր, ես այնտեղ սիրահարվեցի նրան. ամուսնին է քսան տարուց ավելի: Արդեն տուն-տեղ, հնարավորություն, որ ես կարողանամ ավելի կենտրոնանամ իմ երաժշտության»:

Դերասանուհու խոսքով, իրեն շատ են օգնել հայ համայնքը, համերգները:

«Ես ինքս այդպիսի ճարպկություն չունեմ»,- անկեղծանում է Տաթևիկ Հովհաննիսյանը,- «Ինձ տուր բեմ, երաժշտություն, դրանով ես լիցքավորեմ ինձ և բոլորին, բայց գործս առաջ տանել դժվարանում եմ: Երաժիշտ չկա, որ փշի վրայով չքայլի: Մենք բոլորս քրտնաջան ենք աշխատում և պիտի աշխատենք, դա է երկրի սիստեմը: Այդ դիսցիպլինը շատերին ոտքի է կանգնեցնում: Պետք է ասեմ, որ ջանասիրությունն ու աշխատասիրությունը մեզ մոտ էլ կա»:

Կամաց-կամաց շարած քարերի մասին

Տաթևիկ Հովհաննիսյանը Հայաստանից գնաց, երբ արդեն հայտնի էր, խորհրդային ջազ վոկալի «թագուհին» հիշում է, որ ինքը գնացել է «ջազի առաջին լեդի» տիտղոսով: Բայց 9 տարի պահպանած տիտղոսը մի կողմ է դրել ու սկսել զրոյից:

«Ո՞ւմ էր դա հետաքրքրում: Կամաց-կամաց նորից շարել եմ այդ քարերը: Այնպես չէ, որ ես այնտեղ լեգենդար դարձա: Իմ ելույթները շատ լավ են անցել, ես էլ լավագույնը փորձել եմ անել: Համերգները միշտ հաջողություն են ունեցել: Գնալը ես գնահատում եմ: Ես չեմ գնացել, որ ավելի մեծանամ, աստղ դառնամ: Ես գնացել եմ սովորելու: Իմ երաժշտությունը ջազային է, իսկ ջազային երաժշտության համար ես լավագույն տեղում եմ: Ամեն մեկից մի բան սովորում ես, աճն ինձ համար մեծ կարևորություն էր, մինչ օրս դա կատարվում է: Այդ աճը կկատարվե՞ր այստեղ, դա հարց է»,- իր մտորումներն է կիսում Տաթևիկ Հովհաննիսյանը:

Երգչուհին իրեն մեղավոր չի զգում, որ գնացել է:

«Ուրեմն պետք էր, որ գնացի»,- ասում է նա:

Այնտեղ Տաթևիկ Հովհաննիսյանն էթնիկ հայկական ջազ է դասավանդում. «Ես ոչ մեկին չեմ ստիպում հայկական ջազը: Նրանք են գալիս ինձ մոտ: Տարբեր ազգերից աշակերտներ ունեմ: Գալիս են հենց այդ հետաքրքրությամբ, որպեսզի այդ երաժշտության մեջ մտնեն, սովորեն էթնիկ երաժշտության մեջ իմպորվիզներ անել, որպեսզի ես բացատրեմ առանձնահատկությունները: Շատերը գալիս են իմ երգերը սովորած, որ սովորեցնեմ ավելի լավ ձևով երգել: Չգիտեմ ոնց եղավ, բայց սիրում են, տարածվել է: Ուրեմն ուժ ունի մեր երաժշտությունը»:

Կոմիտասն ու էթնիկը

Տաթևիկ Հովհաննիսյանի հնչեցրած Կոմիտասը մեծ սեր է վայելում, թե ինչու է դա այդպես ու ինչպես են օտարները զգում մեր հանճարին:

«Կարո՞ղ է այն կերակուրը, որ մենք տարիներ կերել ենք, ճանպոնացին ուտի, ասի` ի~նչ լավն է: Չէ: Մերն է: Հետո իրենք են քեզ ասում` մի բան փորձիր… Հետո ես սովորում, հետո ես հասկանում: Կերակրի նման էլ զգացողություններն են: Ես չեմ կարծում` նրանց սրտին հասնում է այնքան, ինչքան մեզ է հասնում: Մենք լսում ենք, լաց ենք լինում դուդուկի վրա: Կարո՞ղ է ճապոնացին լաց լինի, չէ… Բայց սիրում են, թե ինչպես են հասկանում, սիրում, զգում… շատ են սիրում, ամեն տեղ լավ է անցնում»,- պատմում է ջազ երգչուհին:

Տաթևիկ Հովհաննիսյանի մոտ էլ ժամանակին եղել է` «այս երաժշտությունը մերն է, նա նրանցը» միտքը: Բայց, ըստ նրա, բարդ հասկացություն է. «Քամանչայի համար բոլորն իրար սպանում են: Ո՞ւմն է, բոլորին է: Մի քիչ վերցրած այստեղից, այնտեղից խառնված… Սայաթ-Նովան մերն է, բայց ինչքան արևելք կա մեջը: Չի կարելի այդպես, սահմանները փակվում են: Հարցն այն է, թե ինչքան որակով, մակարդակով, ճիշտ կմատուցես: Ամեն ինչի մեջ գեղեցիկը կա, կիրթը կա: Պետք ուղղակի զուլալությունը տեսնես»:

Տաթիկ Հովհաննիսյանի Երևանը

Երևանը կապված է երգչուհու կյանքի պատմության հետ, բայց ոչ թե այս, այլ այն Երևանը, որ թողել էր ժամանակին:

«Ոնց կարող ես էս Երևանն ավելի սիրել, քան այն Երևանը: Այստեղ սենց արեցինք, էստեղ նստեցինք, ես ծնվել եմ այն հիվանդանոցում և այլն… Կամաց-կամաց դա վերանում է: Ինձ որոշ տեղ ճանաչում եմ, բայց ուրիշ տեղեր կա, որ բաց թողնես չեմ գտնի, չեմ ճանաչի, կկորեմ: Փոփոխություններ կան, որ գովելի են, կան որ գովելի չեն: Շատ կուզենայի, որ այն մշակույթը, ճարտարապետությունը, ավանդույթները, որ մեզ յուրահատուկ է պահել, դրանք պահպանվեն: Բացարձակ կարևորություն չունի` լինել ևս մեկ եվրոպական քաղաք, որն արդեն կա»,- ասում է նա:

Տաթիկ Հովհաննիսյանի բնորոշմամբ, պետք չէ օտարամոլ լինել. «Հպարտանանք նրանով, որ շատ յուրահատուկ լեզու, հին մշակույթ ունենք: Պետք չի այդքան եվրոպականանալ, դա շատ կարևոր է»:

Այնուամենայնիվ, Երևանը Երևանն է, ու այն հանգստությունը, որ ունենում է այստեղ, ուրիշ ոչ մի տեղ երգչուհին չի գտնում. «Այսօր առավոտյան շուտ արթնացա, քնած էր Երևանը: Լրիվ քնած էր: Որ դուրս եկա պատշգամբ, օդը, հանդարտությունը… այդպիսի բան չկա Նյու Յորքում, քաղաքը 24 ժամ աշխատանքի մեջ է, չկա մի կետ, որ հանգիստ է: Առավոտյան Երևանում միայն մի կին կռացած ավել էր անում, որ ինձ հաճելի հիշողություններ տվեց: Բաներ կան, որ դժվար է…»: