Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հունիս ամսվա սկզբից ընդդիմադիր զինյալների կողմից Իրաքի արևելյան և հյուսիս-արևելյան տարածքներում լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների նախաձեռնումն էլ ավելի սրեց առանց այն էլ երերուն իրավիճակն Իրաքում: Հունիսի 9-ին «Իրաքում և Շամում իսլամական պետություն» (ԻՇԻՊ) իսլամական ծալրահեղ արմատական խմբավորման զինյալների կողմից նվաճվեց իրաքյան Մոսուլ քաղաքը, որտեղ սկսեցին ոչնչացվել այլ էթնո-դավանաբանական փոքրամասնություններին պատկանող սրբատեղիներն ու հուշարձանները:

Ծայրահեղ արմատականներն իրենց վերահսկվողության տակ անցած տարածքներում սահմանեցին շարիաթի սկզբունքների վրա հիմնված վարքագծի նորմեր, այդ թվում նաև գլխահարկ (ջիզիա-որով հարկվում են ոչ մուսուլմանները), որոնք էլ ավելի նպաստեցին երկրի էթնո-դավանաբանական հակասությունները:

Սրան ավելացան նաև իսլամականների կողմից նվաճված քաղաքներում և հարակից բնակավայրերում խմելու ջրի պակասը, էլեկտրաէներգիայի բացակայությունը, սննդամթերքի գների աճը, առաջին անհրաժեշտության, բժշկական և այլ ապրանքների սակավությունը, որոնք սկսեցին սպառնալ տեղի բնակչության առողջությանն ու անվտանգությանը:

Իսլամականների կողմից իրաքյան մի շարք նահանգներում վերահսկողությունն ու այստեղ տեղ գտած բռնությունները ստիպեցին իրաքյան էթնո-դավանական փոքրամասնություններին կամ հարմարվել ստեղծված իրողության հետ, կամ էլ թողնել իրենց բնակավայրերը և ապահով բնակատեղիներ գտնել Իրաքի այլ հատվածներում՝ շարժվելով դեպի հյուսիս՝ Իրաքյան Քուրդիստանի տարածք, ինչպես նաև դեպի հարավ՝ շիաբնակ տարածքներ:

Իսլամականների հարձակման թիրախ հանդիսացած իրաքյան արևելյան և հյուսիս-արևելյան նահանգներում բնակվող հայերի մասին տեղեկությունները կցկտուր էին: Հունիսի 10-ին հայտնի դարձավ, որ հայերի 65 ընտանիքներ դուրս էին եկել ընդդիմադիրների կողմից պաշարված Մոսուլից, և տեղափոխվել հյուսիսային Քուրդիստան:

Բոլորովին այլ էր վերոհիշյալ տարածքները բնակեցնող ասորիների և եզդիների կարգավիճակը, որոնք մեծ թիվ են կազմում հենց այն տարածքներում, որտեղ հաստատվեցին իսլամականները (Ըստ տարբեր գնահատականների՝ ասորիների թվաքանակն Իրաքում կազմում է մոտ 120.000, որոնց հիմնական մասը բնակվում է Իրաքի հյուսիսում, մասնավորապես Մոսուլի և Դոհուկի շրջակայքում, իսկ եզդիների թիվը Իրաքում կազմում է 600.000-700.000 մարդ, որոնք բնակեցնում են իրաքյան Այն Սիֆնի, Սինջար և Դոհուկ բնակավայրերը):
Հունիսի 26-ին բախումներ արձանագրվեցին քրդական փեշմերգայի և ԻՇԻՊ-ի միջև ասորաբնակ Կարակուշ քաղաքից 5 կմ արևմուտք ընկած հատվածում, որի հետևանքով այստեղի 50.000 ասորի բնակչությունը շարժվեց դեպի Էրբիլ, Ալկուշ, Թել Կեպե, Թելսկուպ, Անկավա, Դոհուկ և այլ ուղղություններով:

Վտանգավոր իրավիճակ ստեղծվեց նաև իրաքյան եզդիների համար: Իսլամականների կողմից մեծամասամբ շիա-թուքմեններով բնակեցված Թալաֆար բնակավայրի նվաճման հետևանքով տեղի մոտ 3000 ընտանիքներ հեռացան Շանգալ քաղաք, որը համարվում է տարածաշրջանի խոշոր եզդիաբնակ կենտրոն (ըստ տարբեր գնահատականների՝ այստեղ բնակվում է մոտ 500.000 եզդի): Հունիսի կեսերին Շանգալը ԻՇԻՊ-ի կողմից նվաճելու իսլամականների տարածած հայտարարություններին զուգահեռ իրաքյան քրդական զգալի թվով զորամիավորումները ներխուժեցին Շանգալ, որտեղից, ինչպես նաև ԻՇԻՊ-ի կողմից վերահսկվող Մոսուլից և հարակից բնակավայրերից դեռևս շարունակվում է փախստականների արտահոսքը դեպի Իրաքի առավել ապահով բնակավայրեր:

Ընդհանուր առմամբ, էթնիկ փոքրամասնությունների համար Իրաքում ստեղծվել է վտանգավոր մի իրավիճակ, և այս համատեքստում իրաքյան զարգացումներն ընդհանրապես, և իսլամականների կողմից վերահսկվող իրաքյան տարածքներում մասնավորապես, միտում ունեն վերածվելու էթնո-դավանաբանական հակամարտության՝ սպառնալիքի տակ դնելով իրաքյան ազգային փոքրամասնությունների, այդ թվում հայերի, ասորիների և եզդիների ապագան:

Արաբագետ՝ Սարգիս Գրիգորյան