Ձեր վստահելի աղբյուրը

Առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի նախօրեի հարցազրույցը , որ վերնագրվել էր «հրատապ հարցազրույց», ոչ այլ ինչ էր, քան պատասխանատվությունից խուսափելու փորձ: Հարցազրույցում Լևոն Տեր-Պետրոսյանն իր սուբյեկտիվ գնահատականները, որոնք որևէ կերպ հիմնավորված չեն, օգտագործել է ապոկալիպտիկ իրականություն նկարագրելու համար, միևնույն ժամանակ, խուսափելով փրկության ծրագիր ներկայացնելուց, քանի որ «խնդրո առարկային առնչվող ողջ տեղեկատվությանը» չի տիրապետում:

Նախ` հարց է առաջանում՝ ինչ անհրաժեշտություն կա գնահատականներ տալ, այն էլ չարագուշակ բնույթի, երբ տեղեկատվության պակասի խնդիր կա: Գուցե, արժեր սկզբում տեղեկատվության հարցում անել, իսկ հետո միայն հանդես գալ եզրահանգումներով:

Երկրորդ՝ հավատ չի ներշնչում առաջին նախագահի այն պնդումը, թե ինքը անհրաժեշտ չափով տեղեկատվության չի տիրապետում: Այս արդարացումը կարող էր օգնել որևէ այլ գործչի, բայց ոչ երկրի առաջին նախագահին: Ի վերջո, նա գլխավորում է մի ուժ, որը խորհրդարանական խմբակցություն ունի և իր լիազորությունների շրջանակներում կարող է ամենատարբեր խնդիրների շուրջ հարցեր ուղղել կառավարությանը: Նա այն գործիչն է, որի հետ պարբերաբար հանդիպում են օտարերկրյա դիվանագետները, և ենթադրվում է, որ անհրաժեշտ չափի տեղեկատվություն տրամադրում են նրան:

Ավելին՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի գլխավորած ուժն այսօր «հրաշալի քառյակի» շրջանակներում ակտիվ տեղեկատվական փոխանակումների մեջ է խորհրդարանական այլ ուժերի հետ, որոնք ենթադրվում է՝ լայն տեղեկատվության են տիրապետում բոլոր հարցերի շուրջ, քանզի քառյակի կուսակցություններից մեկը ներկայացված է Ազգային անվտանգության խորհրդում, իսկ մյուսի լիդերները պարբերաբար հանդիպում ու խորհրդակցում են իշխանությունների, այդ թվում՝ հանրապետության նախագահի հետ:

Եվ եթե այս ուղիները բավարար չեն առաջին նախագահին՝ իր համար ցանկալի տեղեկատվությունը ստանալ, ապա ոչինչ չի խանգարում, որ ինքն անձամբ դիմի պատկան մարմիններին և պահանջի անհրաժեշտ տեղեկատվությունը: Դժվար թե երկրի առաջին նախագահի հարցապնդումներն իշխանություններն անպատասխան թողնեն: Գուցե, այդ քայլին դիմելուն խանգարում են ինչ-ինչ անձնական կամ քաղաքական խնդիրներ, բայց հոգ չէ՝ առաջին նախագահը, հատկապես Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ տեղի ունեցող զարգացումների վերաբերյալ կարող է առաջին ձեռքից տեղեկատվություն ստանալ՝ ամենևին էլ չդիմելով Հայաստանի իշխանություններին:

Կա ԼՂՀ և կան ԼՂՀ իշխանություններ, որոնց հետ հանդիպման փորձ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն ունի: Դեռևս 2007 թվականի հոկտեմբերի 11-ին, երբ առաջին նախագահը տասնամյա լռությունից հետո վերադարձավ հրապարակային քաղաքականություն, նա այցելեց Ստեփանակերտ և հանդիպեց ԼՂՀ նախագահ Բակո Սահակյանին: Որևէ մեկը կարո՞ղ է բացատրել՝ ինչն է խանգարում առաջին նախագահին ևս մեկ նման այցելություն ունենալ և հենց Արցախի ղեկավարության միջոցով լրացնել տեղեկատվական այն բացը, որն իրեն կօգներ իր իսկ հնչեցրած հարցերի վերաբերյալ լուծումներ առաջադրել:

Ասվածից կարելի է ենթադրել, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն իրականում տիրապետում է «տեղեկատվության ողջ ծավալին», կամ էլ՝ տիրապետելու անհրաժեշտություն չի գտել: Բոլոր դեպքերում ընդդիմության լիդերը, այն էլ՝ նախկին նախագահը, հրապարակային ելույթում քննադատություն հնչեցնելուն զուգահեռ պետք է այլընտրանք առաջարկի և ստանձնի դրա հետևանքների պատասխանատվությունը, ինչը կոնկրետ այս հարցազրույցի դեպքում բացակայում է:

Ինչ վերաբերում է այն մեղադրանքին, որ բացատրություններ չկան, պետք է հիշել, որ ղարաբաղյան խնդրին «5-6 հոգու» մակարդակով տեղյակ լինելու խնդիրը սերում է Տեր-Պետրոսյանի ժամանակներից, և այն ժամանակ կարծես այս առնչությամբ հիմնավորումներ էին ներկայացնում: Ի՞նչ-որ բան է փոխվել այս ընթացքում:

Բացի այդ, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը պետք է նկատած լինի, հրապարակայնությունը ժամանակակից հայաստանյան գործընթացների վառ դրսևորված հատկանիշներից չէ: Իսկապես պատկան տարբեր մարմիններ ժամանակ առ ժամանակ թափանցիկության հետ կապված խնդիրներ են ունենում (վիկիլիքսի դարաշրջանում դա այդքան էլ սարսափելի չէ), բայց այնպես չէ, որ իշխանությունն ավելի գաղտնապահ է, քան ընդդիմությունը. շարքային քաղաքացիների համար անհայտ են օտարերկրյա դեսպանների հետ թե իշխանությունների, թե ընդդիմության ներկայացուցիչների հանդիպումների բովանդակությունը:

Ասվածի ֆոնին ավելորդ էր անդրադառնալ առաջին նախագահի բնորոշումներին՝  կապված Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ զարգացումների «մտահոգիչ» լինելու, հայկական բանակի արձագանքի «զուսպ և անհամարժեք» լինելու, Հայաստանի նկատմամբ «Արևմուտքի անվստահության» և այլնի հետ: Բայց պետք է ֆիքսել, որ այս բոլոր գնահատականների համար որևէ հիմնավորում չի ներկայացվում:
Օրինակ հասկանալի չէ՝ առաջին նախագահի համար ո՞րը կլիներ բանակի համարժեք պատասխանը. հակառակորդի զոհերի քանա՞կը, հայկական կողմի դիվերսիոն գործողությունների քանա՞կը, թե մեկ այլ բան:

Ինչ վերաբերում է իրավիճակի մտահոգիչ լինելուն, ապա պետք է արձանագրել, որ իրավիճակը «կայուն մտահոգիչ» է արդեն երկու տասնամյակ, երբ Հայաստանը շրջափակվեց (որը շարունակվում է մինչ օրս), պարտադրված պատերազմում հաղթեց, բայց օրվա իշխանությունների փնթիության հետևանքով դեմ առավ Լիսաբոնի պատին: Այդ ժամանակներից ի վեր մտահոգվելու ավելի սուր առիթներ չեն եղել: Եվ, հավանաբար, նաև խուճապի կարիք չկա:

Արմեն Մինասյան, քաղաքագետ