Ձեր վստահելի աղբյուրը

Վերջին շրջանում հայ-ադրբեջանական սահմանին և ղարաբաղա-ադրբեջանական զորքերի շփման գծում գրանցված միջադեպերի, Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմի վերսկսման հավանականության և Հայաստանի ու Ադրբեջանի նախագահների Սոչիում կայանալիք հանդիպման վերաբերյալ Panorama.am-ը զրուցել է ռուսաստանցի հայտնի ռազմական փորձագետ Պավել Ֆելգենհաուերի հետ:

-Պարոն Ֆելգենհաուեր, ինչպես եք գնահատում Լեռնային Ղարաբաղում Ադրբեջանի կողմից բլից-կրիգի իրականացման հնարավորությունը և Ադրբեջանի ներուժը այդպիսի գործողություն իրականացնելու համար:

-Այդտեղ 20 տարի ոչ ոք չի պատերազմել և մի քիչ բարդ է գնահատել իրավիճակը: Դա նույն է, ինչ գնահատել Գերմանիա-Բրազիլիա ֆուտբոլային հանդիպումը, երբ միշտ էլ առկա է որոշակի անորոշություն: Բլից-կրիգը ենթադրում է կողմերից մեկի որակական գերազանցությունը հակառակորդի նկատմամբ, սակայն դա այս դեպքում առկա չէ, չնայած որևէ բան բացառել հնարավոր չէ: 1992թ.-ին ընկավ Շահումյանը, երբ հարձակվում էր ադրբեջանական կողմը, չնայած հիմնական հարձակվողները նրանք չէին, այլ մենք` խորհրդային, ռուսական զորքերը: Բլից-կրիգը ենթադրում է, որ հակամարտող կողմերից մեկի զինված ուժերը արագ կկազմաքանդվեն, սակայն ես չեմ հավատում, որ դա տեղի կունենա: Ես չեմ կարծում, որ հայկական զինված ուժերը մի քանի օրում կկազմաքանդվեն և փախուստի կդիմեն:

-Հաշվի առնելով բոլոր գործոնները, Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմական գործողությունների վերսկսման դեպքում ում շանսերն են ավելի մեծ հասնելու հաջողության:

-Երկու կողմերն էլ ազդում են միմյանց վրա և ռազմական գործողությունների վերսկսման հավանականությունը մեծ է, քանի որ կողմերը իրավիճակը մինչև վերջ չեն վերահսկում: Պաշտոնական Երևանը և Բաքուն հայտարարում են, որ չեն վախենում պատերազմից:

Բավականին բարդ է ասել, թե ով կարող է հաղթանակ տանել պատերազմում: Վերջին շրջանում Ադրբեջանը արդիականացրել է իր զինված ուժերը, սակայն հարց է, թե ինչ արդյունավետությամբ են նրանք դա իրականացրել և ինչքանով նրանք կարող են այդ նոր զենքերը օգտագործել:

Ադրբեջանը իսրայելցիների օգնությամբ արդիականացրել է տանկերը, նույնը ժամանակին արել էին վրացիները, սակայն Ռուսաստանի հետ պատերազմում դա նրանց այնքան էլ չօգնեց: Օրինակ, Իսրայելը, ԱՄՆ-ը փորձում են պատերազմել գիշերը կամ վատ եղանակին:

Իսկ խորհրդային զորքերը, այժմ նաև հայկական զորքերը պատրատսվում են պատերազմ վարելու ցերեկը: Իսրայելի և ԱՄՆ-ի համար միևնույն է, թե երբ պատերազմեն` գիշերը, ցերեկը, կամ վատ եղանակին, քանի որ ավելի լավ է պատերազմ սկսել այն ժամանակ, երբ հակառակորդը պատրաստ չէ:

Թե ինչքանով Ադրբեջանին կհաջողվի գիշերային մարտեր վարել դա այլ հարց է, չնայած նրանք արդիականացրել են իրենց տանկերը Իսրայելի օգնությամբ: Պետք է հաշվի առնել, թե ինչքանով են պատրաստ նրանց զորքերը, հրամանատարները այդպիսի գիշերային մարտեր վարելու: Ադրբեջանը առավելություն ունի որոշակի նոր զինատեսակներում, որոնք հայերը չունեն, սակայն ինչքանով նրանք դա կարող են օգտագործել հայերի դեմ և դա ինտեգրել, օգտագործել ռազմի դաշտում, օրինակ GPS համակարգերը և այլն, բարդ է ասել: Եթե նրանք չկարողանան օգտագործել այդ GPS համակարգերը՝կրակը ուղղորդելու համար, ապա անօդաչուները հնարավոր չէ արդյունավետ օգտագործել:

Վերջին շրջանում գրանցված զինված բախումները հայ-ադրբեջանական սահմանին տարբերվում են լայնամաշտաբ զինված գործողություններից և դրանից դատելով բավականին բարդ է գնահատել ադրբեջանական բանակի մարտունակությունը: Դիվերսիոն-հետախուզական գործողությունները տարբերվում են լայնամաշտաբ պատերազմական գործողություններից:

-Ինչպես եք գնահատում ԼՂՀ Պաշտպանական բանակի մարտունակությունը:

-Ասում են, որ այդ բանակը բավականին մարտունակ է, սակայն նրանք իրական ռազմական գործողություններին մասնակցել են 20 տարի առաջ: ԼՂՀ-ի բանակը մի քիչ հնաոճ է, քանի որ այն ստեղծվել է ինչպես ԽՍՀՄ-ի բանակի կրկնօրինակ և այն շարունակում է այդպիսի խորհրդային էլ մնալ: Չնայած լավ խորհրդայինը շատ ավելի լավն է, քան թե վատ արդիականը:

-Ձեր կարծիքով, հնարավոր է արդյոք հանգուցալուծել ղարաբաղյան հիմնախնդիրը խաղաղ, բանակցային ճանապարհով:

-Իհարկե հնարավոր է, սակայն այս պարագայում ամեն ինչ չէ, որ կախված է մեկ կողմից: Հնարավոր է սակայն ստեղծվի այնպիսի իրավիճակ, դեպքերի այնպիսի շղթա, որը վերաճի լայնամաշտաբ ռազմական գործողությունների: Քանի որ կողմերից և ոչ մեկը չի վախենում ռազմական գործողությունների վերսկսումից, ապա ռազմական գործողությունները կարող են վերսկսվել կառավարվող էսկալացիայի միջոցով: Այժմ իրավիճակը Ուկրաինայում այնպիսի է, որ Ռուսաստանը ժամանակ և ռեսուրս չունի Անդրկովկասի համար: Հնարավոր է, Բաքվում որոշել են ինչ-որ բանի հասնել, քանի դեռ Ռուսաստանի հնարավորությունները սահմանափակված են:

-Օգոստոսին նախատեսվում է Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների հանդիպումը Սոչիում: Ինչ կարելի է ակնկալել այդ հանդիպումից:

-Նախագահների հանդիպումը միտված կլինի լարվածության թուլացմանը: Դժվար է այդ հանդիպումից ակնկալել արմատական որոշումներ և դժվար թե այնտեղ քննարկվի Ղարաբաղում ռուսական խաղաղապահների հայտնվելու հնարավորությունը: Ռուսաստանը այդքան շատ խաղաղապահ դժվար թե գտնի, բացի այդ, Ադրբեջանին պետք չեն ռուսաստանցի խաղաղապահները Լեռնային Ղարաբաղում, քանի որ դա կնշանակի զորքերի շփման գծում իրավիճակի սառեցում, իսկ այսօրվա պայմաններում դա Բաքվին ձեռք չի տալիս:

Դեռևս 1994-1995թթ.-ին Ռուսաստանը շատ էր ցանկանում Լեռնային Ղարաբաղում տեղակայել խաղաղապահներ, սակայն դա տեղի չունեցավ: Այս պահին հարցի քաղաքական լուծման հնարավորությունները կամ Լեռնային Ղարաբաղում խաղաղապահների տեղակայումը գրեթե անհնարին է: Մոտակա ժամանակներս արմատական փոփոխություններ սպասել Լեռնային Ղարաբաղի հարցի շուրջ պետք չէ, իսկ նախագահների հանդիպումը կարող է միայն թուլացնել առկա լարվածությունը շփման գծում: