Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ղազախստանը և Ադրբեջանը նպատակ ունեն մոտակա ժամանակներս երկկողմ ապրանքաշրջանառությունը հասցնել 1 միլիարդ դոլարի: Այդ մասին հայտարարել է Ադրբեջանում Ղազախստանի դեսպան Ամանգելդի Ժումաբաևը:

Նա նշել է, որ երկկողմ ապրանքաշրջանառությունը երկրների միջև այսօրվա դրությամբ բավարար չէ և այն պետք է ավելացնել: Դեսպանի խոսքով, 2013թ.-ի դրությամբ ադրբեջանա-ղազախական ապրանքաշրջանառությունը կազմել է 400 միլիոն դոլար: 

Էներգետիկ-կոմունիկացիոն համագործակցություն

2007թ.-ին Բաքվում Ղազախստանի վարչապետ Քարիմ Մասիմովի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի մասնակցությամբ կայացավ 500.000 տոննա ծանրաբեռնվածության հնարավորություն ունեցող հացահատիկային պահեստարանի բացման արարողությունը, ինչը թույլ է տալիս ղազախական հացահատիկը Ադրբեջանի տարածքով արտահանել այլ երկրներ:

Տնտեսական համագործակցության հիմքը՝ գյուղատնտեսական ապրանքներին զուգահեռ, կազմում են նաև այլ ապրանքները: Ղազախական կողմը Ադրբեջան է արտահանում հիմնականում նավթ, գազ, քիմիական հումք, հացահատիկ, իսկ Ադրբեջանից Ղազախստան է ներմուծվում նավթամթերքներ, շինարարական կոնստրուկցիաներ և այլ ապրանքատեսակներ:

Բաքվում գործում են ղազախական  Air Astana, SCAT ավիաընկերությունները, իսկ Բաքու և ղազախական Աքտաու նավահանգիստների միջև գործում է լաստանավային փոխադրումներ:

Ղազախստանը շահագրգռված է դիվերսիֆիկացնել իր նավթագազային ռեսուրսների արտահանման ուղիները և ցանկանում է օգտագործել ադրբեջանական նավթագազային, տրանսպորտային ենթակառուցվածքները`Բաքու-Թբիլիս-Էրզրում գազամուղը, Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նավթամուղը և կառուցվող Կարս-Ախալքալաք-Թբիլիսի-Բաքու երկաթգիծը դեպի ԵՄ իր էներգակիրները արտահանելու և Ռուսաստանից իր կախվածությունը նվազեցնելու տեսանկյունից`Նոր Մետաքսի ճանապարհին միանալու համատեքստում:

Ղազախստանը Աքթաու նավահանգստից նավթ է արտահանում Ադրբեջանի տարածքով: 2014թ-ին Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նավթամուղով արտահանվել է 243.683 տոննա նավթ: Ղազախական նավթի տեղափոխությունը այդ նավթամուղով սկսվել է 2008թ.-ից: Նախորդ տարվա դեկտեմբերին Աքթաուի նավահանգիստը և «Tengizchevroil» ընկերության միջև ստորագրվել էր պայմանագիր, ըստ որի Ադրբեջանի տարածքով յուրաքանչյուր տարի պետք է արտահանվի 4 միլիոն տոննա նավթ: 

Ղազախստանը նպատակ ունի արդիականացնել Աքթաու նավահանգիստը, որպեսզի այն դառնա տարանցման կարևորագույն կենտրոն Կասպյան ավազանում: Բաքուն վերջերս սկսել է Աքթաույում կառուցել ադրբեջանական լոգիստիկ կենտրոն, որը պետք է նպաստի երկու երկրների միջև ապրանքաշրջանառության և տարանցման հնարավորությունների մեծացմանը: Կենտրոնի մակերեսը կազմելու է 5.000 քմ, իսկ ծրագրի իրականացման առաջին փուլում ծախսվելու է 20 միլիոն դոլար: 

TurkPa-ն՝ Բաքու-Աստանա համագործակցության կարևորագույն հարթակ

Թուրքական Բոդրում քաղաքում վերջերս կայացած Թյուրքալեզու պետությունների համագործակցության խորհրդի 4-րդ գագաթաժողովին մասնակցել են Թուրքիայի, Ադրբեջանի, Ղրղզստանի, Ղազախստանի և Թուրքմենստանի նախագահները:

Թյուրքալեզու պետությունների համագործակցության խորհրդի առաջին նիստը տեղի է ունեցել դեռևս 2011թ.-ին՝ Ալմա-Աթայում: Խորհրդի քարտուղարությունը գտնվում է Ստամբուլում: Կազմակերպության շրջանակներում գործում է նաև Թյուրքալեզու երկրների խորհրդարանական վեհաժողովը՝ TurkPa, որի կենտրոնատեղին Բաքվում է, Թյուրքալեզու խորհրդի ակադեմիան՝ Աստանայում և Թյուրքական մշակույթի միջազգային կազմակերպությունը՝ Անկարայում:

Բացի այդ հարթակից, Ղազախստանը և Ադրբեջանը համագործակցում են նաև Իսլամական համագործակցության կազմակերպության, ԱՊՀ-ի, Կասպյան տարբեր գագաթաժողովների շրջանակներում: 

Քաղաքական երկխոսության մակարդակը նույնպես բավականին բարձր է:

2005թ.-ի ապրիլի 24-ին կայացել է Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևի պաշտոնական այցը Ադրբեջան, որի ընթացքում քննարկվել են երկկողմ հարաբերություններին առնչվող տարբեր հարցեր և երկրների միջև ստորագրվել է Ռազմավարական համագործակցության և դաշնակցային հարաբերությունների մասին համաձայնագիրը:

Քաղաքական երկխոսությանը զուգահեռ, զարգանում է ռազմական ոլորտում համագործակցությունը: Ռազմական համագործակցության շրջանակներում, Ադրբեջանի և Ղազախստանի պաշտպանական գերատեսչությունների միջև գոյություն ունեցող համաձայանգրի հիման վրա Բաքվի բարձրագույն ռազմական ակադեմիայում ուսում են ստանում ղազախ զինվորականները:

Բացի տնտեսական, առևտրային կապերից, ադրբեջանա-ղազախական հարաբերությունների զարգացմանն նպաստում են նաև 2 երկրներում գործող հասարակական կազմակերպությունները` Ղազախստանի ադրբեջանցիների կոնգրեսը, որը ստեղծվել է 1992թ.-ի մայիսին և միավորում է երկրի 120.000-ոց ադրբեջանական համայնքը:

Իր հերթին, Բաքվում 1994թ.-ից գործում է Ադրբեջան-Ղազախստան կազմակերպությունը, որին անդամակցում են պետական գործիչներ, Ադրբեջանի և Ղազախստանի մշակույթի գործիչներ և այլոք: 

Ադրբեջանա-ղազախական համագործակցությունը բխում է Արևմուտքի շահերից

ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Ջոն Քերրին Բրյուսելում կայացած ԵՄ-ԱՄՆ էներգետիկայի հարցերով խորհրդի նիստի ընթացքում հայտարարել է, որ իրենք մեծ հույսեր են կապում «Հարավային գազային միջանցքի» հետ, որի միջոցով նախատեսվում է գազ արտահանել Ադրբեջանից դեպի Թուրքիայի և Եվրոպա: 

Պետքարտուղարը նշել է, որ ԱՄՆ-ը և ԵՄ-ը պետք է մեծ աշխատանքներ իրականացնեն էներգետիկ հոսքերի դիվերսիֆիկացիայի համար: Քերրի հայտարարությունը կապված է ուկրաինական ճգնաժամի հետ, քանի որ թե Ուկրաինան, թե ԵՄ-ի երկրների մեծամասնությունը էներգետիկ զգալի կախվածություն ունեն ռուսական գազից: ԱՄՆ-ը այս պարագայում ակտիվացնում է ՎՈՒԱՄ-ի՝ (Վրաստան,Ուկրաինա,Ադրբեջան,Մոլդովա) քաղաքական առանցքի հատկապես էներգետիկ բաղկացուցիչը, ցանկանալով այդ երկրների տարածքը օգտագործել ռուսական վերահսկողությունից դուրս և Ռուսաստանի սահմանների երկայնքով ձգվող նոր էներգետիկ-կոմունիկացիոն միջանցք ձևավորելու համար:

Դա պետք է ապահովի էներգետիկ ռեսուրսների անխափան մատակարարումը Կասպյան ավազանից (Ադրբեջան, Ղազախստան, Թուրքմենստան) դեպի ԵՄ և Ուկրաինա: Վերջինս այժմ դիտվում է Արևմուտքում որպես յուրահատուկ հակառուսական պատվար՝ Մոսկվայի օրեցօր ավելացող աշխարհաքաղաքական նկրտումների ճանապարհին:

ՎՈՒԱՄ-ի անդամ հանդիսացող Ադրբեջանը և Վրաստանը շարունակում են ռազմավարական համագործացկությունը էներգետիկ-կոմունիկացիոն ոլորտներում՝ գազամուղեր, նավթամուղեր, ավարտական փուլում է գտնվում Կարս-Ախալքալաքի-Թբիլիսի-Բաքու երկաթգիծը:

Ղազախստանը ցանկանալով բազմազանեցնել իր էներգակիրների արտահանման աշխարհագրությունը դեպի Արևմուտք, դիտարկում է Ադրբեջանը, որպես պատուհան, տարանցման կարևոր երկիրը, որն իր նավթագազամուղերը, երկաթգծի հնարավորությունները պատրաստ է տրամադրել Աստանային՝ էներգակիրների արտահանման համար: Արևմուտքի շահերից է բխում նվազեցնել կասպյան երկրների կախվածությունը Ռուսատսանից և ԵՄ-ի էներգետիկ անվտանգության մակարդակը բարձրացնել նաև ադրբեջանական, ղազախական և ինչու ոչ, նաև թուրքմենական ռեսուրսների հաշվին:

Արտյոմ Բալասանով