Ձեր վստահելի աղբյուրը

Իտալական News.panorama.it կայքն անդրադարձել է  Եվրոպայի հետ Ադրբեջանի հարաբերություններին և այդ հարցում Իտալիայի դիրքորոշմանը։ Այդ համատեքստում հեղինակ Աննա Մացցոնեն նաև անդրադառնում է ԼՂ հակամարտությանը։ Հոդվածը ստորև ներկայացնում ենք թարգմանաբար։

Ադրբեջանի նախագահը թվիթել է, որ պատրաստ է պատերազմել Հայաստանի դեմ և ասում է, որ Իտալիայի կառավարությունն իր հետ է: Ինչո՞ւ մինչ այժմ ոչ ոք դա չի ժխտել:

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը արժանացել է առաջին «դիկտատոր 2.0» մրցանակի: Աննախադեպ է, որ մի պետության ղեկավարը սպառնա պատերազմ հայտարարել մեկ այլ պետության թվիթի միջոցով: Բայց մարդը սատանայից մի քիչ ավելի գիտի, և նրա թվիթերի էջը միայն անգլերեն է` միջազգային հանրության, այլ ոչ թե իր հպատակների (Ադրբեջանում «քաղաքացի» հասկացություն գոյություն չունի) հետ խոսելու համար:

Համաձայն նրա, վերջերս Հռոմ կատարած իր այցի ժամանակ գտել է նոր «ընկերներ», որոնք պատրաստ են աջակցել իր դիրքորշմանը Լեռնային Ղարաբաղի հարցում, չնայած այդ կապակցությամբ ԵՄ մոտեցումներին: Արտաքին գործերի նախարար Ֆեդերիկա Մոգերինին առայժմ լուռ է այս առնչությամբ` զարմանք առաջացնելով Բրյուսելում, որտեղ հարց է առաջացել, թե ում կողմից է Իտալիան: Հարցը փոքր նշանակության չէ, հաշվի առնելով, որ Մատեո Ռենցին նամակով դիմել է Ժան Կլոդ Յունկերին` ԵՄ արտաքին հարցերի հանձնակատարի բարձր պաշտոնի համար ներկայացնելով հենց Ֆեդերիկա Մոգերինիի թեկնածությունը:

Բայց փորձենք հասկանալ, թե խոսքը ինչի մասին է: Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև «սառեցված պատերազմը», որտեղ Լեռնային Ղարաբաղը հանդիսանում է վեճի կենտրոնը, մի կտոր հող հարավկովկասյան լեռների միջև` բնակեցված մեծամասամբ քիստոնյա բնակչությամբ, որն իրեն խորապես հայ է զգում:

Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմը սկսվել է 80-ականների վերջին և ավարտվել (ավելի ճիշտ` սառեցվել) 1994թ. մայիսին, որի հետևանքն է 1 մլն-ից ավելի փախստականներ և հազարավոր զոհեր: Այդ ընթացքում Խորհրդային Միության փլուզումից հետո 2 երկրները դարձան անկախ հանրապետություններ։

Գոյություն ունի ժողովրդավարական մի հանրապետություն` Հայաստան և մի դաժան բռնատիրություն Ադրբեջան՝ ծպտված որպես հանրապետություն: Քիստոնյա և աղքատ հանրապետություն` Հայաստան, հարուստ և իսլամական հանրապետություն` Ադրբեջան: Բաքուն տեղակայված է գազի և նավթի պաշարների վրա, որը և հանդիսանում է Ալիևների դինաստիայի հաջողության գրավականը, որոնք արդեն տասնյակ տարիներ շարունակ իշխում են երկիրը տեռորի միջոցով, լռեցնելով երգչախմբից դուրս ցանկացած ձայն:

Ադրբեջանում ընդդիմությունը նման է պանդայի` վերացման եզրին գտնվող տեսակի: Նրանք, ովքեր դեռ ողջ են, բոլորը գտնվում են բանտում: Խոսքի ազատությունը երազանք է: Լրատվամիջոցները վերահսկվում են ռեժիմի կողմից, և միջազգային կազմակերպություններն ամեն օր դատապարտում են մարդու և քաղաքացիական ամենատարրական իրավունքների ոտնահարումները: Նույն Եվրոպան շատ անգամ դեմ է արտահայտվել Ալիևների ռեժիմին:

Օրերս Քեթրին Էշթոնը մամուլի հաղորդագրություն է հրապարակել, որտեղ ասվում է. «Սարսափելի է այն փաստը, որ ևս մեկ մարդու իրավունքների կարևոր պաշտպան Ռասուլ Ջաֆարովը ձերբակալվել է Ադրբեջանում»,- և ավելացնում, - «շարունակում ենք անհանգստանալ տարածաշրջանի անվտանգության իրավիճակով և հիշեցնում ենք Լեռնային Ղարաբաղի հետ կապված 2014թ. օգոստոսի 3-ի մեր հայտարարությունը: Մենք վստահ ենք, որ քաղաքացիական հասարակությունը կենսական դեր ունի հիմնարար ազատությունների պաշտպանության գործում, մասնավորապես` հակամարտությունների ժամանակ: Սա էր Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ Բառոզոյի ուղերձը նախագահ Ալիևին` իր 2014թ. հունիսի 14-ին Ադրբեջան կատարած այցի ժամանակ»:

Բառոզոյի կողմից վերջերս վերահաստատած ԵՄ դիրքորոշումը վերջին տարիների ընթացքում չի փոխվել: Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահը Լեռնային Ղարաբաղի ստատուսքվոն որակել է անընդունելի և նշել, որ հրադադարից 20 տարի անց «խաղաղությունը մնում է դեռևս անհասանելի»` կոչ անելով «Հայաստանին և Ադրբեջանին սկսել բանակցություններ խաղաղության համաձայնության հասնելու համար»:

Եվրոպան ո՛չ Հայաստանի և ո՛չ էլ Ադրբեջանի կողմից է, և իր ակտիվ ներդրումն ունի Մինսկի խմբի շրջանակներում (ԵԱՀԿ հաստատություն, որը համանախագահում են ԱՄՆ-ը, Ֆրանսիան և Ռուսաստանը և այն ներառում է այլ պետություններ, այդ թվում` Իտալիան), որպեսզի հակամարտության կարգավորման լուծում գտնի ոչ թե զենքի, այլ` բանակցությունների միջոցով: Ամեն ինչ պարզ է: Եվրոպական մոտեցումը բյուրեղյա պարզություն ունի, ինչպես նաև ռուսականը, ֆրանսիականը և ամերիկյանը: Վլադիմիր Պուտինը հրավիրել է Ադրբեջանի և Հայաստանի նախագահներին Սոչի` բանակցությունների նոր փուլի համար, որպեսզի կանխի սահմանի երկայնքով վերջին օրերի բախումները, որոնք լի են նոր պատերազմի հանգեցնելու վտանգով, ինչն էլ ավելի կապակայունացնի տարածաշրջանը:
Սակայն, ըստ Ադրբեջանի ռեժիմի Իտալիան (որը ստանձնել է Եվրամիության վեցամսյա նախագահությունը) լքել է Եվրոպայի ընդունած չեզոք դիրքորոշումը Ալիևների կողքին գտնվելու համար: Ադրբեջանի նախագահը վերջերս այցով եկել էր Հռոմ: Բաքվի հետ Իտալիան ունի այրվող բաց հարց` TAP-ը, (Տրանսադրիատիկ մեգագազամուղ), որը ադրբեջանական գազը պետք է հասցնի Պուլիայի ափեր:

Սակայն իր հռոմեական արձակուրդների ժամանակ Ալիևը Իտալիաի կառավարության ղեկավար Մատեո Ռենցիի հետ բացի TAP-ից հանդիպել է մեկ այլ նպատակով ևս (պայմանագիր, որն ի դեպ ստորագրվել է Նախորդ վարչապետ Էնրիկո Լետտայի կողմից իր կառավարության անկումից մի քիչ առաջ), այն է` կորզել Իտալիայի հետ համատեղ քաղաքական հայտարարություն` հետագայում այլ երկրներում գովազդելու համար, որտեղ ադրբեջանական ռեժիմը մուտք չունի և վայելում է շատ վատ համբավ։

Մեր դիվանագետները սկսում են աշխատել համատեղ տեքստի վրա, բայց Ալիևը սովոր չէ սպասել: Իտալիայից մեկնելուց անմիջապես հետո Հռոմում Ադրբեջանի դեսպանության պաշտոնական կայքում տպագրվում է համատեղ հայտարարության նախագծի ադրբեջանական տարբերակը՝ ներկայացնելով այն որպես վերջնական հայտարարություն:

Տեքստում ասվում է, որ «Իտալիան աջակցում է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորմանը Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության շրջանակում»: Ինչը թարգմանաբար նշանակում է, որ Իտալիան «անսպասելիորեն» փոխել է իր դիրքորոշումը ԵՄ և ԵԱՀԿ-ի հետ կապված:

Թեև նախագիծը որպես ընդունված ներկայացնելը` բացահայտ սուտ է, այնուամենայնիվ, և հենց սա է այս հարցի լուրջ ու անհանգստացնող կողմը, արտգործնախարարությունը լուռ է և որևէ ժխտում չի ներկայացնում: Պաշտոնյաները, որոնք զբաղվել են տեքստի մշակմամբ, հայտարարում են, որ դեռևս աշխատում են դրա վրա, սակայն ոչ ոք չի համարձակվում բարձրաձայնել ադրբեջանցիների սուտը: Ոչ մի արձագանք նախարար Ֆեդերիկա Մոգերինիի կողմից: Վարչապետ Ռենցիի կողմից` նույնպես ոչ մի արձագանք:

Հայտնի է, որ հազար անգամ կրկնած սուտը` կարող է վերածվել ճշմարտության: Այսպիսով, մի քանի օր առաջ ազգային հայտնի թերթերից մեկը հրապարակել է «Բաքուն Լեռնային Ղարաբաղի հարցում վայելում է Իտալիայի լիակատար աջակցությունը» խորհրդանշական վերնագրով մի հոդված: Թվում է, թե պետք է հետևեր Ֆեդերիկա Մոգերինիի բուռն ու զայրույթով լի արձագանքը, սակայն` և ոչ մի բառ արտգործնախարարության կողմից, և սովորական պաշտոնյաները հայտարարում են, որ դեռևս աշխատում են համատեղ հայտարարության վրա, կարծես խնդիրը փիլիսոփայական քարի հայտնաբերումն էր:

Այս պահից բարդանում է մեր վիճակը Եվրոպայում: Մենք ունենք արտգործնախարար, որ հավակնում է ԵՄ դիվանագիտության Բարձր ներկայացուցչի պաշտոնին, որը չի արձագանքում Ադրբեջանի նման պահվածքին և ով լուռ է, երբ ադրբեջանական ռեժիմը թելադրում է մեր կառավարությանը և ողջ աշխարհին մեզ ներկայացնում որպես իր լավագույն բարեկամ:

Մի խոսքով, անհրաժեշտ է, որ Իտալիայի կառավարությունն իր դիրքորոշումը հայտնի հստակ և միանշանակ ձևով: Հարցը պարզ է. մենք Եվրոպայի՞ հետ ենք, թե՞ նախընտրում ենք լինել աշխարհի ամենադաժան դիկտատուրաներից մեկի կողքին: TAP գազամուղը և էկոնոմիկան ոչ մի կապ չունեն: Խնդիրը բացարձակապես քաղաքական է, ինչպես սովորեցնում է Մեծ Բրիտանիան, որն արդեն տարիներ Ադրբեջանի տնտեսական լավագույն գործընկերներից է, բայց նաև չի կորցնում իր հնարավորությունը` Բաքվի ռեժիմին հստակ դատապարտելու մարդու և քաղաքացիների իրավունքների ոտնահարման համար:

Բավարար կլիներ ֆեդերիկա Մոգերինիի կողմից մի ակնարկ, մի բառ, որը վերջ կդներ ամբողջ խնդրին, որը հմտորեն կառուցվել է ադրբեջանական քարոզչության կողմից: Բայց ոչ, արտգործնախարարությունը, կարծես թե, արդեն փակվել է արձակուրդների համար: Իսկ ադրբեջանցիները չարախնդում են «իրենց նոր ընկերներով»: