Ձեր վստահելի աղբյուրը

Որքան էլ տարօրինակ թվա, անհրաժեշտ եմ համարում երկխոսություն հաստատել «Իսլամական պետության» ներկայացուցիչների հետ: Panorama.am-ի հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց «Կովկասյան քաղաքականություն» (Кавказская политика) կայքի խմբագիր Մաքսիմ Շևչենկոն:

«Մենք շատ քիչ բան գիտենք «Իսլամական պետության» մասին: Մենք դատում ենք միայն լրատվամիջոցների ցուցադրած որոշ տեսարանների հիման վրա: Կարծում եմ, որ լրագրողներները պետք է գնան այնտեղ և տեսնեն դա: Ես, օրինակ, պատրաստվում եմ մի քանի ամիս անց մեկնել այնտեղ...իհարկե անվտանգության նորմերի ապահովմամբ և այդ մարդկանցից երաշխիքներ ստանալուց հետո»,- նշեց Մաքսիմ Շևչենկոն՝ պնդելով, որ առաջին հերթին պետք է հասկանալ, թե ինչ է իրենից ներկայացնում «Իսլամական պետությունը»:

«Պետք է տեսնել, թե իրենք իրենցից ինչ են ներկայացնում: Ես այնպես եմ հասկանում, որ պետության ձևաչափի կործանմամբ, ինչպես եղավ Իրաքի պարագայում (լավն էր , թե վատը Սադամ Հուսեյնը, բայց նա երաշխավորում էր պետության գոյությունը, որը կարող էր ապահովել օրենք և կարգուկանոն), ջրի երես են դուրս գալիս ուժեր, որոնք առաջ են քաշում իրենց հայեցակարգերն ու թեզերը: Ճիշտ է, ես չգիտեմ, թե որքանով է երկու լրագրողին գլխատելը կապված «Իսլամական պետության» դիրքորոշման հետ, քանի որ այնտեղ բավականին շատ են ահաբեկչական խմբերը: Բայց գուցե այդ մարդկանց հետ հնարավոր է երկխոսել, գուցե՝ հնարավոր չէ: Մենք ոչինչ չգիտենք: Նրանց մոտ ոչ ոք չի մեկնել, նրանց հետ ոչ ոք բանակցություններ չի վարել»,- նշեց նա և մանրամասնեց, որ օրինակ ժամանակին Օսմանյան կայսրության կամ Անդրհորդանանում իշխող Հաշիմյան արքայատոհմի տեսանկյունից ահաբեկիչներ կարող էր համարվել Սաուդյան Արաբիայի հիմնադիր Աբդել Ազիզը՝ Ալ-Սաուդ արքայատոհմից, մինչդեռ հետագայում նա պետություն հիմնադրեց:

«Սկզբում մենք թալիբներին էինք ահաբեկիչներ, հանցագործներ և մարդասպաններ անվանում: Սակայն տեսնում ենք, որ նույնիսկ ամերիկյան կառավարությունը հանդես եկավ այնպիսի հայտարարությամբ, որում նշեց, որ առանց թալիբների մասնակցության բանակցային գործընթացում հնարավոր չէ հասնել Աֆղանստանում խաղաղության հաստատման: Ես եղել եմ Աֆղանստանում և հանդիպել թալիբների ղեկավարության հետ: Որպես լրագրող հասկանում եմ, որ նրանք արտահայտում էին մեծամասնության կարծիքը: Աֆղանստանում թալիբների կողմից վերահսկվող տարածքներում բառացիորեն եղել են բավական ուժեղ պետության նորմեր»,- նշեց մեր զրուցակիցը և պարզաբանեց, որ այդ նորմերի կոշտությունը կարելի էր բացատրել երկրի՝ շուրջ 30 տարի քաղաքացիական պատերազմում գտնվելու հանգամանքով. «Միգուցե այս պարագայում ուժեղ նորմերը անհրաժեշտություն էին հանցավորության դեմ պայքարելու համար: Ցանկացած հասարակություն իր ներսում ստեղծում է կառուցվածք, որն էլ իր հերթին կարգավորում է այս հարցերը»:

Բոլոր դեպքերում նրա կարծիքով՝ «Իսլամական պետության» ներկայացուցիչների հետ պետք է կապի մեջ մտնել և փորձել գլուխ հանել նրանցից. «Պետք է այդ մեծ տարածքի նկատմամբ վերահսկողություն ունեցողների հետ մտնել քաղաքական բանակցությունների մեջ: Պետք է նրանց հարցնել` լրագրողների գլուխները կտրելը դա իրե՞նց դիրքորոշումն է, թե՞ մեկ այլ խմբի: Ժամանակին թալիբներին էին վերագրում Բեն Լանդենին: Թալիբները նրան միայն ընդունել էին տվել իրենց տարածքում: Եվ երբ եղավ սեպտեմբերի 11-ը, ես հիշում եմ` թալիբների կառավարությունը հայտարարեց, որ իրենք պատրաստ են դիտարկել Բեն Լադենի մեղքը, բայց շարիաթական դատարանում, քանի որ նա մուսուլման է, և Աֆղանստանի տարածքում` ամերիկյան ներկայացուցիչների հետ մեկտեղ: Սակայն ԱՄՆ-ն որոշեց այդ ճանապարհով չգնալ: Փոխարենը Թալիբանը հռչակեցին ահաբեկչական կազմակերպություն և ներքաշվեցին արյունալի պատերազմի մեջ, որում զոհվեցին տասնյակ հազարավոր աֆղանցիներ, հազարավոր ամերիկացիներ, նույնիսկ վրացիները զոհեր ունեցան, բարեբախտաբար, հայերն այնտեղ ներկա չէին:

Ադրբեջանը և Թուրքիան նույնպես զորքեր էին ուղարկել, որոնք չէին ցանկանում մուսուլմանների դեմ մղվող պատերազմին մասնակցել: Այդ իսկ պատճառով էլ ես կողմ եմ «Իրաքի և Լևանտի իսլամական պետության» հետ երկխոսությանը, որքան էլ որ դա տարօրինակ տեսակետ թվա: Բնականաբար այդ երկխոսությունը մեկ կամ երկու տարուց իրականություն կդառնա»:

Հարցին, թե Մերձավոր և Միջին Արևելքում ծավալված գործընթացները կարո՞ղ են հանգեցնել փոփոխությունների, մասնավորապես տարածաշրջանի քաղաքական քարտեզի վրա, Մաքսիմ Շևչենկոն պատասխանեց. «Բնականաբար այն փոխվելու է: Արդեն իսկ մեծ կասկած է կա, թե արդյոք Իրաքը միասնակա՞ն պետություն. Քրդական պետության հարցն է օրակարգային, Իսլամական սուննիական պետությունը, շիական հատվածը: Տեսեք, արդեն իսկ Իրաքում մենք նշեցինք այս երեք բաժանումները: Այս կերպ էլ նրանք կարող են պայմանավորվել նավթային տարածքների վերահսկողության բաժանման հարցում: Ինչ վերաբերվում է Սիրիային, ապա դա ավելի բարդ խնդիր է: Խնդիրն այն է, որ Սիրիան արհեստական ստեղծված երկիր չէ: Այն շատ հին երկիր է՝ իր հստակ սահմաններով: Հայերը այնտեղ իրենցից ոչ թե սփյուռք են ներկայացնում, այլ այդ երկրի բնիկ հին ժողովուրդ: Այդ երկիրը տարբեր էթնիկական և կրոնական խմբերի շատ բարդ միություն է, որտեղ ուժեղ կենտրոնական իշխանությունը՝ ի դեմս Ասադների, երկար ժամանակ երկրում պահպանել է խաղաղություն, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ հարևան Լիբանանում միջէթնիկական և կրոնական պատերազմ էր ընթանում:

Անշուշտ, Մերձավոր Արևելքում մեծ փոփոխություններ են տեղի ունենալու և մեծ հաշվով կախված է Իսրայելից, թե վերջինս ինչ դիրք կգրավի իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունում:

Եթե Իսրայելը հրաժարվի Գազայում զանգվածային ոչնչացման քաղաքականությունից և պաղեստինյան կուսակցություններին ու խմբավորումներին՝ օրինակ ՀԱՄԱՍ-ին, ընդունի որպես բանակցային կողմ, ապա լարվածությունը կթուլանա: Կարծում եմ, որ Իսրայելում ևս իշխանության կգան այնպիսի գործիչներ, ովքեր կհասկանան, որ խաղաղությունը, բաց սահմանները, փոխհամագործակցությունը, Մադրիդի և Օսլոյի համաձայնագրերը միակ ճանապարհն են այդ սրբազան հողում համատեղ գոյակցման համար:

Թող լինի երկու պետություն. ինձ ծանոթ ՀԱՄԱՍ-ի ներկայացուցիչները խոստովանում են, որ իրենք համաձայն են անգամ, որ նոր պետությունը կոչվի Իսրայել, միայն թե հռչակվի պետություն, հակառակ դեպքում այնտեղ կշարունակեն վտարանդի մարդիկ ապրել՝ լինեն արաբ, թե այլազգի: Ի վերջո 3 միլիոն պաղեստինցիներ վտարված են իրենց երկրից: Գուցե նրանք չցանկանան վերադառնալ, բայց նրանց վերադարձի իրավունքի ապահովումը և փոխհատուցումը, կարծում եմ, ցանկացած ժողովրդավարական պետության պարտականությունն է:

Ինչպես Ղրիմի թաթարների դեպքում, որոնց տներում արդեն մի քանի տասնամյակներ ապրում են մարդիկ, և նրանք բոլորը միաբերան նշում են, որ իրենք խաղաղություն են ցանկանում և տարածք՝ սոցիալական և մշակութային հավասար իրավունքներով, և իրենք կծաղկեցնեն Ղրիմը, նույն կերպ էլ պաղեստինցները չեն ցանկանա պատերազմ, եթե նրանց համար ապահովվեն տնտեսական, սոցիալական և մշակութային հավասար պայմաններ»: