Ձեր վստահելի աղբյուրը

ԱԺ ոչ իշխանական չորս ուժերը իրենց համագործակցության այս ողջ ժամանակահատվածում գրեթե առաջին անգամ կանգնեցին լուրջ խնդրի առաջ` կոնկրետ հարցում շարժվել ոչ թե քառյակի, այլ եռյակի ձևաչափով: Խոսքը համատեղ հանրահավաքին ՀՅԴ-ի չմասնակցելուն է վերաբերում, թեև ՀՅԴ-ից պարզաբանում են, որ իրականում մինչև այս պահը իրենք դեմ չեն եղել համատեղ հանրահավաքին մասնակցել, բայց «անհամատեղելին համատեղելի հնարավոր չէ դարձնել»: Խոսքը Սահմանադրական բարեփոխումների վերաբերյալ երեքի` ԲՀԿ-ի, ՀԱԿ-ի և «Ժառանգության» ու մեկի` ՀՅԴ-ի դիրքորոշումների չհամընկնումն է:

Եվ ահա` ի՞նչ զարգացումներ կարելի է սպասել հետագայում, արդյո՞ք սրա տակ կարելի է տեսնել նաև այն, որ ՀՅԴ-ն իսկապես ճանապարհ է հարթում դեպի կոալիցիա, ինչի մասին առաջին ամիսը չէ, որ խոսվում է: Այս և մի շարք այլ հարցերի շուրջ Panorama.am-ը զրուցեց ՀՀԿ մամուլի խոսնակ, ԱԺ փոխնախագահ Էդուարդ Շարմազանովի հետ:

-Չեմ կարծում, որ այդ կոնտեքստում վերջին իրադարձությունը կարելի է դիտարկել, որովհետև Դաշնակցությունը այն քաղաքական ուժերի թվին է պատկանում, որը մշտապես կողմ է եղել և ինքն է առաջարկել ու պահանջել Սահմանադրական բարեփոխումների անցկացումը, այդ թվում ` պառլամենտական համակարգի անցման ճանապարհով: Ըստ Դաշնակցության և մեկ անգամ չէ, որ այդ մասին բարձրաձայնել են, Հայաստանում ժողովրդավարական գործընթացների ոչ զարգացած կամ ոչ կատարյալին մոտ լինելը նաև պայմանավորված էր նրանով, որ կառավարման համակարգը դա թույլ չէր տալիս: Դա իրենց կարծիքն է և ի տարբերություն նույն այդ քաղաքական ուժերի, ովքեր տարին վեց անգամ կարծիք են փոխում` Դաշնակցությունը իր սկզբունքային կարծիքին է մնացել և այստեղ իշխանության հետ շփումների, իշխանության հետ գործարքների գնալու խնդիր չկա:

Ավելին, պետք է զարմանալ ոչ թե ՀՅԴ տեսակետից, այլ պետք է զարմանալ քաղաքական այն ուժերի տեսակետից, ովքեր դեռ մեկ տարի առաջ իրենք էին պահանջում Սահմանադրական բարեփոխումներ և պառլամենտական համակարգի անցում, ում ծրագրում գրված է, որ պետք է Սահմանադրական բարեփոխումների արդյունքում իրականացնել պառլամենտական համակարգի անցում, այսօր արդեն լրիվ այլ բան են ասում: Մենք փոխարենը զարմանանք այդ քաղաքական ուժերի պահվածքից ` նույն «Բարգավաճ Հայաստանի» ու «Ժառանգության», զարմանում ենք Դաշնակցության պահվածքից, որը հետևողական ու սկզբունքային պաշտպանում է իր` արդեն քսան տարուց ավելի դիրքորոշումը:

-Պարոն Շարմազանով, բայց երեկ էլ «Ժառանգության» հրավիրած խորհրդաժողովի ժամանակ քաղաքական այդ ուժերը հիշեցնում էին, որ դեռ մեկ տարի առաջ նույն ՀՀԿ-ն էր դեմ կառավարման համակարգի փոփոխությանը…
-Իսկ ո՞վ է ասում, որ ՀՀԿ-ն ինքն է պարտադրել այդ փոփոխությունը: Հենց այստեղ է խնդիրը, որ մարդիկ չեն գիտակցում, որ ի տարբերություն 1995թ-ի Սահմանադրության և 2005թ-ի սահմանադրական բարեփոխումների, երբ իշխանությունը հրամցրեց հասարակությանը պատրաստի փաստաթուղթ, 2014թ-ի հոկտեմբերի 15-ին հրապարակվող փաստաթուղթը շահեկանորեն տարբերվում է այդ երկուսից նրանով, որ իշխանությունը «վերևներում» հինգ-տաս հոգով չի որոշել և չի ասել` ժողովուրդ , սա է իմ փաստաթուղթը, վերցրեք ու քվեարկեք: Իշխանությունն այսօր ստեղծել է հանձնաժողով, որը ամիսներ շարունակ մասնագիտական և հասարակական քննարկումներ է իրականացրել , իշխանությունը չի ազդել իր կարծիքով մասնագիտական հանձնաժողովի վրա, մարդիկ քննարկել են և եկել ասել են` պարոն նախագահ, հանձնարարել եք, քննարկել ենք և սա է ամենաօպտիմալը: Եթե հիշում եք մենք ասել ենք, որ այո, մեր կարծիքով կիսանախագահականն է նախընտրելի, բայց դա չի նշանակում, որ Հանրապետականն իր կարծիքը փոխել է, ոչ: ՀՀԿ-ն իր կարծիքը չի պար-տա-դրել, ինչպես պարտադրվել է նախկինում և սա է ժողովրդավարության օրինակը: Եվ Սահմանադրական բարեփոխումների խնդիրը եղել է ոչ թե այն կարելը այս կամ այն քաղաքական գործչի հագով, այլ ստեղծել հանձնաժողով, խորը մասնագիտական քննարկում ծավալել և այդ քննարկումների ընթացքում տեսնելով բոլոր կողմն ու դեմը և ունենալ փաստաթուղթ:

-«Դեմ»-ի հիմնական մեխը իշխանությունների վերարտադրումը թույլ չտալն է, ինչի վտանգը այդ ուժերը, կարծես, տեսնում են:
-Միգուցե իրենք այնքան էժան են և նրանց մակարդակը պլինտուսից այնքան ցածր է, որ իրենք միայն վերարտադրման մասին են մտածում, իրենք միայն իշխանության գալու մասին են մտածում: Սահմանադրական բարեփոխումները լուրջ փաստաթուղթ է և դրան նայել միայն «Հանրապետական կգա իշխանության, թե ոչ» կոնտեքստում անլուրջ է:

-Նախօրեին Լևոն Զուրաբյանը իշխանություններին մեղադրեց նրանում, որ այս ամենը իրականում քողարկում է նոր Սահմանադրություն բերելը, ոչ թե Սահմանադրական բարեփոխումները: Եվ նույնիսկ Հայաստանը, այդ ամենի կոնտեքստում, համեմատեց բանանային հանրապետությունների հետ:
-Լևոն Զուրաբյանը հայտնի է քաղաքականության մեջ որպես անհաջող համեմատություններ անող գործիչ և մեկ անգամ չէ, որ նա դրանով փայլել է: Եվ ես անհաջող համեմատություններ անող, ձախողված թիմի ներկայացուցչի խոսքերը մեկնաբանելու կարիք չեմ զգում:

-Վերադառնալով քառյակի համագործակցությանը. ի՞նչ է քառյակն եղել ի սկզբանե և ո՞ւր է հասել:
-Գիտեք, մենք մի քիչ շատ ենք ֆետիշացնում ամեն ինչ` քառյակ, կոալիցիա…Մենք բոլորս տուրք տվեցինք ՀԱԿ-ի առաջնորդի միտինգային տրամադրություններին, երբ նա անվանեց «հրաշալի քառյակ» և հաջորդ օրը մամուլը դա շարունակեց: Իրականում այդ քառյակը չորս միանգամայն տարբեր քաղաքական ուժերի միաձուլում էլ չէ, համագործակցություն է. մեկը ավանդական, ազգային քաղաքական կուսակցություն է, մեկը կուսակցություն է, որում ղեկավար կա, բայց թիմ չկա, մյուսը նախկինում համաժողովրդական, իսկ այսօր արդեն պառակտված շարժում է, որի նույն խմբակցության անդամներից երկուսը գոնե ավելի առանցքային են, մյուսն էլ կուսակցություն է, որը համախմբված է իր առաջնորդի շուրջ: Այսինքն, եթե մեկը կանգնի ու հարցնի, թե ո՞րն է այդ կուսակցության գաղափարախոսությունը, որևէ մեկը դա չի էլ իմանա և այդ կուսակցության առաջնորդի վերջին հարցազրույցը դրա վառ ապացույցն է: Եվ պարզ է, որ տարաձայնությունները շատ-շատ կլինեին, քանի որ նրանք տարբեր են, բայց հաշվի առնելով այն փաստը, որ նրանք ոչ իշխանական դաշտում էին գործում, տրամաբանական էր, որ ավելի արդյունավետ կլիներ միասնական պայքարը, թեև հասկանալի էր, որ կան ռազմավարական հարցեր, որտեղ նույն այդ չորս կուսակցությունները տրամագծորեն տարբեր են մտածում:

-Բայց ո՞ր ուժն է, ըստ Ձեզ, առաջնորդում քառյակում և ում դուրս գալը կարող է բերել դրա վերջնական քայքայման:
-Ես այն կարծիքին չեմ եղել, որ քառյակը եղել է միասնական միավոր, այնպես որ չեմ էլ խոսի դրա քայքայման մասին. որպեսզի մի բան քայքայվի, այն պետք է լինի միասնական, իսկ մենք բազմիցս ենք տեսել, որ թեկուզ նույն ԱԺ-ում տարաբնույթ քննարկումների ժամանակ և ԱԺ նախագահի ընտրության ժամանակ, և դրանից հետո քառյակի մոտ չասեմ «աջափսանդալային տրամադրությունները շատ են եղել», բայց իրենք զերծ չեն եղել նման տրամադրություններից, երբ աջ ձեռքը չգիտի, թե ձախն ինչ է անում: Հասկանալի է, որ իրենք պետք է գային մի հանգրվանի, երբ Դաշնակցությունը, օրինակ, պետք է գնա այլ ճանապարհով` Սահմանադրական բարեփոխումների առումով, քանի որ դա իրենց պահանջն է:

Անընդհատ հնչում է` հիմա ժամանակը չի: Բա ե՞րբ է ժամանակը: Կամ` այդ հարցը պետք է ուղղել ոչ թե մեզ, թե ինչու հիմա, այլ հարցը պետք է ուղղել նրանց. եղբայր, մեկ տարի առաջ, ընտրություններից առաջ, երբ խոսում էիք պառլամենտական համակարգին անցնելու համար, երբ խոսում էիք Սահմանադրական բարեփոխումների անհրաժեշտության համար ժամանա՞կն էր: Այն ժամանակ էլ նույն խնդիրներն են եղել, այսօր էլ` չնչին տարբերությամբ: Այն ժամանակ, մինչև նախագահական ընտրությունները կարելի՞ էր, այսօր չի կարելի՞: Դրա համար եմ ասում, որ իրենց պնդումները, իրենց բերած փաստարկները ես լուրջ չեմ համարում, դա կապրիզ է, իսկ քաղաքականությունը կապրիզ չի: Թող ասեն` մենք դեմ ենք այս համակարգին, բայց ասել, թե հիմա ժամանակը չի, իշխանությունն ուզում է վերարտադրվել… կամ ի՞նչ է նշանակում իշխանությունն ուզում է վերարտադրվել, իրենց կարծիքով մենք պետք է իրերը հավաքենք ու գնանք տո՞ւն: Այդ ո՞ր երկրում է իշխանությունը ձգտում պարտվել: Եթե չեք ուզում, որ ՀՀԿ-ն վերարտադրվի, ուրեմն ընտրություններում հաղթեք, մասնակցեք ընտրություններին: Իսկ մենք հիշում ենք, որ ընտրություններում մի քանի թիմ ուղղակի պախկվել էր: Քաղաքականությանը պետք է լուրջ մոտենալ, քաղաքականությունը մանկամտության տեղ չի: