Ձեր վստահելի աղբյուրը

New York Times-ի հեղինակային հոդվածում, ՄԱԿ Գլխավոր ասամբլեայի 69-րդ նստաշրջանի Ընդհանուր քննարկմանը, ինչպես նաև Կոլումբիայի համալսարանի Միջազգային հարաբերությունների դպրոցում ունեցած ելույթներում, ըստ էության, նախագահ Սարգսյանը համապարփակ ներկայացրեց ներկա փուլում Հայաստանի արտաքին քաղաքականության մի քանի առաջնահերթությունների նկատմամբ երկրի դիրքորոշումը։

Նախևառաջ, նախագահը հատուկ ընդգծեց, որ ցեղասպանության հերքումը այդ հանցագործության վերջնական փուլն է, և դրա նկատմամբ անուշադրությունը բերում է նոր ցեղասպանություններ։ Սա շատ կարևոր է հատկապես ընդգծել ոչ միայն Թուրքիայի ժխտողականությունը հաշվի առնելով, այլև Եվրոպայի տարբեր երկրներում ոչ միայն Հոլոքոստի, այլև ընդհանրապես ցեղասպանությունների հերքումը քրեականացնող օրենքներ ընդունելու նոր ալիքով /վերջերս նման օրենք ընդունեց Հունաստանը/։ Փերինչեքի գործով ՄԻԵԴ սպասվող վճռից հետո այս գործընթացը կարող է ավելի արագանալ, ինչը չափազանց կարևոր է, հաշվի առնելով հայոց ցեղասպանության հարյուրամյա տարելիցը հաջորդ տարի, որպեսզի այս հարցի առնչությամբ Հայաստանի քաղաքականությունը մտնի նոր շրջափուլ։

Ցյուրիխյան արձանագրությունների վերաբերյալ չափազանց կոլորիտային հայտարարությունը, իհարկե, ջերմացրեց շատերի սրտերը, բայց ընդհանուր մեսիջը, որ նախագահը կրկնեց նաև Կոլումբիայի համալսարանում, արձանագրությունները ձախողեց հենց Թուրքիան, և Հայաստանը այդ գործընթացը այլևս ավարտված է համարում, եթե անսպասելիորեն ինչ որ հրաշքով նորընտիր նախագահ Էրդողանը չփոխի իր ամբողջ քաղաքականությունը։

Քաղաքական նշանակության առումով, թերևս, ավելի կարևոր էր ԼՂ վերաբերյալ նախագահի ելույթի հատվածը, որտեղ նա խորությամբ անդրադարձավ ՄԱԿ ԱԽ կողմից 1993թ ընդունված բանաձևերի դրույթներին, որոնք նույնիսկ Հայաստանում շատերի կողմից կամ, լավագույն դեպքում, մերժողաբար են ընկալվում, կամ ընդհանրապես ոչ ադեկվատ։ Նախագահը ճշգրիտ ներկայացրեց 1993թ ընդունված, օրինակ, 874 բանաձևում առկա դրույթը ռազմական գործողությունների դադարեցման ու Հայաստանի շրջափակման վերացման “փոխադարձ և անհետաձգելի” պայմանը, ավելացնելով, որ Հայաստանը կատարել է ՄԱԿ ԱԽ և միջազգային հանրության առջև իր միակ պարտականությունը` "իր ազդեցությունը գործադրելով" ԼՂ իշխանությունների վրա, որպեսզի 1994թ դադարեցվեն ռազմական գործողությունները, կամ, ավելի ճիշտ, 1993թ ընթացքում անընդհատ հաստատվող հրադադարի ռեժիմի` Ադրբեջանի կողմից խախտումներն ԼՂ զինված ուժերը չպատասխանեն անհամարժեք գործողություններով ու նոր շրջաններ չանցնեն։

Այստեղ միայն կարելի էր ավելացնել, որ 1995թ ՄԱԿ ԱԽ նախագահողի հայտարարությունը (S/PRST/1995/21) կոչ էր արել Ադրբեջանին "ուղիղ կապեր” հաստատել այդ թվում նաև ԼՂ իշխանությունների հետ` սահմանային միջադեպերի քննության նպատակով, ինչը մինչ օրս Բաքուն հրաժարվում է իրականացնել, չնայած ՄԱԿ գլխավոր քարտուղարի և ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների հորդորներին։

Եվ երրորդը, նախագահը նաև անդրադարձավ Եվրասիական միությանը Հայաստանի սպասվող անդամակցության հետ կապված հարցին, նշելով, որ դա ոչ թե արժեքային կամ փիլիսոփայական ընտրություն է, այլև տնտեսական հաշվարկների վրա կառուցված ընտրություն, ինչը, կարծում եմ, չափազանց կարևոր է հասկանալ այդ քաղաքականությանը գնահատականներ տալու համար։ Ավելին, նախագահը նաև կրկնեց, թե Հայաստանը շարունակում է իր քաղաքականությունը կառուցել դաշնակիցների ու գործընկերների ընդհանուր շահերի դաշտում, այլ ոչ թե նրանց հակասությունների հաշվին, և լիահույս է, որ Եվրասիական միությունը և ԵՄ կկարողանան ապագայում ստեղծել ազատ առևտրի գոտի, ինչը Հայաստանը կդարձնի յուրօրինակ կամուրջ երկու կազմակերպությունների միջև։

Հովհաննես Նիկողոսյան, քաղաքագետ