Ձեր վստահելի աղբյուրը

The Foreign Policy պարբերականը հրապարակել է արցախյան հակամարտությամբ զբաղվող Թոմաս դե Վաալի «Ադրբեջանը չի ցանկանում արևմտյան լինել. Բաքվի մեծ ռազմավարության հռետորաբանությունն ու իրականությունը» վերնագրով հոդվածը:

Հեղինակն, անդրադառնալով ուկրաինական ճգնաժամից հետո ձևավորված իրավիճակին, նկատում է, որ հետխորհրդային երկրները կանգնած են խիստ ընտրության առջև: Նման ընտրության առջև է նաև Ադրբեջանը, որը պետք է ընտրի լինել նախկին ճամբարում, այսինքն` մերձենալ Ռուսաստանի և իրանի հետ, թե որդեգրել արևմտյան կողմնորոշում:

Սակայն հեղինակը նշում է, որ Ադրբեջանը փորձում է անցնել երրորդ այլըտրանքային ուղով՝ լինել Ռուսաստանի նման ավտորիտար, սակայն հայտարարել նաև Արևմուտքի հետ ռազմավարական գործընկերության մասին:

Դե Վաալն Ադրբեջանի ներկային արտաքին քաղաքականության ձևավորման վրա ազդող երկու հիմնական գործոններ է առանձնացնում ՝ Ղարաբաղյան պատերազմը և նավթային երկրորդ բումը (առաջինը տեղի է ունեցել 19-րդ դարում), որի շրջանակներում կնքվեց «Դարի պայմանագիրը», կառուցվեցին նոր նավթամուղեր, որոնք հետզհետե դառնում են Եվրոպայի էներգետիկ համակարգի մասնիկը: Սակայն հեղինակը նկատում է, որ նավթային այդ երկրորդ բումը ունեցավ ոչ միայն դրական նշանակություն: Դրական կողմերից նշվում է Ադրբեջանում տնտեսական աճը՝ դարձնելով նրան աշխարհում ամենաարագ զարգացող երկրներից մեկը:

Վաալը նշում է, թե ինչպես այդ նավթադոլարների հաշվին Ադրբեջանն իրեն ճանաչելի է դարձնում աշխարհին, ինչպիսին օրինակ Եվրատեսիլ երգի մրցույթի անցկացումն էր:

Բացասական հետևանքներից Վաալն առանձնացնում է Ադրբեջանում նոր ձևավորված էլիտան, որն իրեն աստղաբաշխական գումարների հասնող շռայլություններ է թույլ տալիս:

Օլիգարխիայի հիմնական նպատակն իր շահերին ծառայող տնտեսական և քաղաքական աստիճանակարգության ապահովումն է:

Օլիգարխիկ քաղաքական գործիչներից են Քեմալադդին Հեյդարովը, ով արտակարգ իրավիճակների նախարարն է, Զիա Մամեդովը՝ տրանսպորտի նախարարը, Ռամիլ Ուսուբովը՝ ներքին գործերի նախարարը, ովքեր օգտագործում են իրենց քաղաքական ազդեցությունը՝ պաշտպանելու իրենց ունեցվածքը: Նախագահ Ալիևն ամենաարտոնյալն է, ով գլխավորում է այդ համակարգը, սակայն, ըստ Վաալի, նույնիսկ նա չի կարողանում ամբողջությամբ կառավարել այդ նախարարներին, որոնցից շատերն իրենց անձնական ռազմական խմբերն են ստեղծել:
Հեղինակը խորհուրդ է տալիս Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականությունը դիտարկել այս համատեքստում: Օլիգարխները ցանկանում են Արևմուտքի հետ գործընկերություն անել, եթե դա չի վնասի իրենց ավտոկրատիայի դիրքերին:

Ադրբեջանն Արևմուտքի համար գրավիչ է դառնում երեք հիմնարար կետերի շնորհիվ՝ այն ծառայում է, որպես միջանցք Աֆղանստանից զորքերի դուրսբերման համար, այն լավ հարաբերությունների մեջ է Իսրայելի հետ և նպաստում է Իրանի դեմ սանկցիաների կիրառմանը և իհարկե, այն Եվրոպայի համար Ռուսաստանը շրջանցող այլըտրանքային էներգետիկ ուղի է:

Այնուհետև հեղինակը անդրադարձ է կատարում ռուս-ադրբեջանական հարաբերություններին՝ շեշտադրելով դրանցում ռեալփոլիթիքի տարրերը: Անդրադարձ է կատարվում նաև Ադրբեջանում մարդու իրավունքների խախտումներին, իրավապաշտպանների և լրագրողների հետապնդումներին:

Վաալը շեշտում է, որ Ադրբեջանի աճող ռազմական հռետորաբանությունը կարող է ոչ միայն ապակայունացնել երկիրը այլ տարածաշրջանը ևս:

Նշվում է, որ Ադրբեջանի մեծաքանակ քաղաքացիներ մասնակցում են ԻԼԻՊ-ի գործողություններին և հավանականությունը մեծ է, որ նրանք կվերադառնան տուն և կսկսեն սեփական պատերազմը: Ուստի պատահական չէ, որ Ալիևն այդ ֆոնին ավելացնում է ռազմական հռետորաբանությունը:

Եզրափակելով՝ հեղինակը նշում է, որ եթե Բաքուն ցանկանում է Արևմուտքի հետ պահպանի գործընկերությունը, ապա պետք է դադարի քննադատել Արևմուտքին և ավելի մեծ ջանքեր գործադրի Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի խաղաղ կարգավորման համար: