Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Հյուսիս-Հարավ» միջազգային տրանսպորտային միջանցքի իրականացման ծրագիրը քննարկվելու է Բաքվում հոկտեմբերի 21-22-ը կայանալիք ԱՊՀ-ի երկրների երկաթգծային տրանսպորտի խորհրդի նիստում: «Ադրբեջանի երկաթգիծ» ՓԲԸ-ի ղեկավար Արիֆ Ասկերովը նշել է, որ այդ նախագծի կյանքի կոչման հարցը քննարկվում է եռակողմ՝ Ադրբեջան, Իրան, Ռուսաստան ձևաչափով: «Հյուսիս-Հարավ» միջազգային տրանսպորտային միջանցքը ենթադրում է Կազվին-Ռեշտ-Աստարա երկաթգծի շինարարություն, որը կմիավորի ադրբեջանական, իրանական և ռուսական երկաթգծերը:

Կազվին-Ռեշտ-Աստարա

Կազվին-Ռեշտ-Աստարա երկաթգծի շինարարության վերաբերյալ համաձայնագիրը ստորագրվել է 2005թ.-ին: Նախագծով ենթադրվում է Իրանի տարածքում կառուցել 350 կմ երկաթգիծ և այն հասցնել մինչև ադրբեջանա-իրանական սահմանի Աստարա քաղաք:
Իրանի տարածքում երկաթգիծը ձգվելու է Պարսից ծոցի Բենդեր-Աբաս նավահանգստից մինչև Կասպից ծովի ափին գտնվող Էնզելի նավահանգիստ և ադրբեջանական սահմանին գտնվող Աստարա քաղաք:Նախատեսվում է Կազվին-Ռեշտ-Աստարա երկաթգիծը ավարտին հասցնել մինչև 2015թ.-ը: «Հյուսիս-Հարավ» տրանսպորտային միջանցքի կյանքի կոչման համար պետք է ներդրվի 400 միլիոն դոլար:Երկաթգծի կյանքի կոչման համար պետք է կառուցվի 22 թունել և 15 կամուրջ:

Իրանի մաքսային ծառայության ղեկավար Մասուդ Կաբասիանը հայտարարել է, որ Կազվին-Ռեշտ-Աստարա երկաթգծի իրականացումը կակտիվացնի Իրանի և Ադրբեջանի հարաբերությունները: Իրանցի պաշտոնյան կարևորել է սահմանային Բիլյասուվար և Աստարա անցակետերի անցումը 24-ժամանոց աշխատանքային ռեժիմին և մաքսային ծառայությունների միջև միասնական տեղակատվական համակարգի ստեղծումը:

Ադրբեջանը փորձում է Հարավային Կովկասում վերածվել տրանսպորտային միջանցքի

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի կողմից դեռևս 2012թ.-ին ստորագրվել է «Ադրբեջան-2020» ռազմավարությունը, որն իր մեջ ներառում է Ադրբեջանի հասարակական, տնտեսական զարգացման տեսլականը մոտակա 20 տարիների համար:

Տվյալ փաստաթուղթը, որը պետք է իրականացվի ադրբեջանական տարբեր նախարարությունների և ծառայությունների կողմից փորձ է նախանշել այդ երկրի զարգացման հեռանկարը առաջիկա տարիների համար:

Փաստաթուղթը ներառում է ինչպես սոցիալ-տնտեսական, մշակութային, առողջապահական, էներգետիկ-տրանսպորտային, այնպես էլ քաղաքացիական, քաղաքական ոլորտների բարեփոխումներ:

«Ադրբեջան-2020» ռազմավարության համաձայն, Ադրբեջանը պետք է դառնա «Արևմուտք-Արևելք», «Հյուսիս-Հարավ» էներգետիկ-տրանսպորտային միջանցքների խաչմերուկ և տարածաշրջանում տարանցիկ կարևորագույն օղակ:

Տարանցիկ և էներգետիկ-տրանսպորտային միջանցք դառնալու համար Ադրբեջանը նախատեսում է մոտակա տարիների ընթացքում արդիականացնել երկաթգիծը, ավտոճանապարհները բերել միջազգային չափորոշիչներին, Կասպից ծովի ափին կառուցել նոր միջազգային առևտրային Ալյաթ նավահանգիստը, ինչպես նաև Բաքվի Հեյդար Ալիևի անվան միջազգային օդանավակայանում կառուցել նոր համալիր և օդանավակայանի տարածքում ստեղծել ազատ տնտեսական գոտի:

Ալյաթ նավահանգիստը կառուցվում է Բաքվից 65 կմ հեռավորության վրա գտնվող Ալյաթ ավանում: Նախատեսվում է առևտրային նավահանգստի շինարարությունը ավարտին հասցնել մի քանի տարիների ընթացքում:

Ալյաթ նավահանգիստը պետք է ընդունի 11 միլիոն տոննա բեռ և նավահանգստի կառուցմամբ Ադրբեջանը կփորձի տարանցիկ կենտրոնի դեր խաղալ մերձկասպյան երկրների, առաջին հերթին իրենց ապրանքները Եվրոպա և Թուրքիա արտահանել ցանկացող Ղազախստանի և Թուրքմենստանի համար:

Ադրբեջանը մինչ այդ հայտարարել էր Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկագծի շինարարությունից հետո այդ տրանսպորտային միջանցքը մերձկասպյան երկրներին որպես տարանցման ուղի տրամադրելու ցանկության մասին:

Էներգակիրներ արտահանող երկրից, ըստ «Ադրբեջան-2020» ռազմավարության, այդ երկիրը ցանկանում է վերածվել նաև տարանցիկ օղակի՝ Միջին-Ասիա-Կովկաս-ԵՄ և «Հյուսիս-Հարավ»՝Ռուսաստանի ուղղության վրա:

Երևանը պետք է շտապի կյանքի կոչել Իրան-Հայաստան երկաթգիծը

Հայ-իրանական հարաբերությունները ՀՀ-ի անկախությունից հետո դինամիկ կերպով զարգացել են թե տնտեսական ոլորտում՝ 2013թ.-ին ապրանքաշրջանառությունը հասել է շուրջ 340 միլիոն դոլարի և առկա է քաղաքական կամքը այն հասցնել 1 միլիարդ դոլարի, թե քաղաքական առումով՝ նախագահների, նախարարների մակարդակով բազմաթիվ այցեր են տեղի ունեցել:

Հայաստանում Իրանի դեսպան Մոհամմադ Ռեիսին հայտարարել է, որ Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանին մտադիր է այցելել Հայաստան՝ քննարկելու փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող, ինչպես նաև` տարածաշրջանային ու միջազգային զարգացումներին վերաբերող հարցեր:

Դեսպանը նշել է, որ Ռոհանիի զբաղված գրաֆիկի պատճառով դեռևս հստակ չի այցելության կոնկրետ ամսաթիվը, սակայն այցելությունը կայանալու է:

Հայաստանը Իրանի համար Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում ամենավստահելի գործընկերն է և երկկողմ հարաբերությունները թե' Երևանում, թե' Թեհրանում գնահատվում են որպես ռազմավարական: Իրան-Ադրբեջան անընդհատ լարվող հարաբերությունների ֆոնին Հայաստան-Իրան հարաբերություններում առկա է փոխադարձ վստահություն բարձր մակարդակ:

Երկրների միջև իրականացվել են մի շարք նախագծեր՝ Մեղրիի ՀԷԿ-ի կառուցում, իրականացման փուլում են Հայաստան-Իրան երրորդ բարձրավոլտ էլեկտրահաղորդակցման գծի շինարարությունը: Երկկողմ հետաքրքրություն են ներկայացնում նաև Իրան-Հայաստան երկաթգծի շինարարությունը, ինչը Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում նոր իրավիճակ կստեղծի:

Դեսպան Ռեիսին, անդրադառնալով Հայաստան-Իրան երկաթգծի շինարարության հարցին, նշել էր, որ այդ հարցը պետք է ընդգրկվի հայ-իրանական միջկառավարական հանձնաժողովի 12-րդ նիստի օրակարգում: Իրանական կողմը բազմաթիվ անգամ հայտարարել է, որ իրենք անմիջապես պատրաստ են սկսել իրենց տարածքում երկագծի շինարարությունը և երկաթգիծը հասցնել մինչև Մեղրի, երբ շինարարական աշխատանքները մեկնարկեն Հայաստանի տարածքում: 

Հայաստանի համար Իրանն այն հարավային դարպասն է, կյանքի ճանապարհը, որի ակտուալությունը հատկապես մեծ էր ղարաբաղյան պատերազմի օրերին: Իրանի բազմամիլիոնանոց շուկայում հայկական արտադրանքը կարող է իր ուրույն տեղը գտնել` հաշվի առնելով նաև այն հանգամանքը, որ Արևմուտք-Իրան հարաբերություններում վերջերս որոշակի ջերմացում է նկատվում և Իրանից մի շարք պատժամիջոցներ են հանվում:

Իրան-Հայաստան երկաթգծի շինարարության շնորհիվ Հայաստանը ելք կունենա Իրանի տարածքով դեպի Պարսից ծոց և Կասպից ծով, ինչը շատ կարևոր հանգամանք է Հայաստանի տրանսպորտային ոլորտի դիվերսիֆիկացիայի առումով:
Իրանի համար Հայաստանը կդառնա այն հյուսիսային պատուհանը, որի շնորհիվ իրանական ապրանքները ելք կունենան դեպի վրացական սևծովյան Փոթի և Բաթում նավահանգիստներ:

Հայաստանը երկաթծի շնորհիվ կդառնա Հարավային Կովկասում տարանցիկ կարևոր միջանցք: Այս պահին շինարարության ակտիվ փուլում է գտնվում «Հյուսիս-Հարավ» ճանապարհային միջանցքը, ինչը Մեղրին միջազգային նորմերին համապատասխանող մայրուղով կկապի Վրաստանի հետ:

Արտյոմ Բալասանով