Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայտնի հրեա ցեղասպանագետ, պատմաբան Յաիր Արոնը հայտարարել է, որ Ադրբեջանում հայերի նկատմամբ ատելության ավելացած դրսևորումների, Ադրբեջանի աճող ռազմական ներուժի և ներքին լարվածության աճի լույսի ներքո առկա է մտավախություն, որ եթե կրկին պատերազմ բռնկվի Ադրբեջանի ու հայերի միջև Լեռնային Ղարաբաղում, ապա այդ տարածաշրջանում հայ բնակչության նկատմամբ կարող են ջարդեր իրականացվել:Արոնը այդ համատեքստում կոչ է արել Իսրայելի կառավարությանը զերծ մնալ Ադրբեջանին զենք վաճառելուց: 

Իսրայելի և Ադրբեջանի տնտեսական և էներգետիկ կապերը

Մի քանի տարի առաջ Wikileaks-ի հրապարակած ամերիկացի դիվանագետների գաղտնի զեկուցագրերից մեկում նշվում էր, որ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը, բնութագրելով Իսրայելի հետ Ադրբեջանի հարաբերությունները, նշել էր, որ այդ հարաբերությունները այսբերգի են նման, որի 9/10-րդ մասը տեսանելի չէ օտարների աչքերին: Այսինքն` այդ հարաբերությունները ավելի խորն են, քան կարելի է դատել բաց տեղեկատվական աղբյուրներում հայտնվող ինֆորմացիայից: Ադրբեջանա-իսրայելական տնտեսական հարաբերությունները վերջին տարիներին ակտիվորեն զարգանում են: 2013թ.-ի տվյալներով, երկկողմ ապրանքաշրջանառությունը կազմել է 1 միլիարդ 300 միլիոն դոլար:

Երկրների հարաբերություններում համագործակցության կարևոր ոլորտը՝ էներգետիկ փոխգործակցությունն է: Իսրայելի կարիքների համար ներմուծվող էներգակիրների 45 %-ը ունեն ադրբեջանական ծագում, նաև նախատեսվում է, որ Իսրայելը մոտակա 10 տարիների ընթացքում՝ նավթին զուգահեռ, Ադրբեջանից կգնի նաև 12 միլիարդ խմ գազ: Պետք է նշել, որ երկկողմ հարաբերությունների զարգացմանը դրական են նպաստում Ադրբեջանի հրեական համայնքը և կառույցները, ինչպես նաև Իսրայելում գործող ադրբեջանական նմանատիպ կառույցները:

Ադրբեջանում գործում են հրեական բազմաթիվ կազմակերպություններ, դպրոցներ, սինագոգներ, կրթական-մշակութային միություններ, որոնց թվում «Սոխնութ» գործակալությունը, բարեգործական «Հեսեդ-Հերշոն» կազմակերպությունը, հասարակական-մշակութային JCC կենտրոնը, երիտասարդական «Գիշել» ակումբը, բացի այդ Բաքվում լույս են տեսնում «Մեր Իսրայել», «Օր-Շելյանու» թերթերը:

Դրան զուգահեռ, ակտիվ է նաև ադրբեջանական համայնքը Իսրայելում, որը համախմբված է Մերձավոր Արևելքի ադրբեջանցիների կոնգրես կոչվող կազմակերպության շուրջ, որի ղեկավարն է Ալեքս Շակիրո-Սուլիմանը և ըստ այդ կազմակերպության ղեկավարների, կոնգրեսը նպաստելու է 2 երկրների բիզնես-շրջանակների համագործակցության ընդլայնմանը, ադրբեջանական լեզվի, մշակույթի տարածմանը, տեղեկությունների տրամադրմանը ղարաբաղյան հակամարտության մասին: 

Ռազմական համագործակցությունը

Տնտեսական հարաբերություններին չի զիջում նաև ռազմական փոխգործակցությունը: Իսրայելական Soltam ընկերությունը Ադրբեջանին է մատակարարում ականանետեր և արկեր, «Tadiran Communications»-ը` կապի միջոցներ, իսկ «Israeli Military Industries» ընկերությունը` հրթիռներ: Իսրայելը Բաքվին է մատակարարում նաև անօդաչու թռչող սարքեր:

Վերջին տարիների ընթացքում Ադրբեջանը Իսրայելից գնել էր Heron, Hermes-450, Hermes-900 անօդաչու թռչող սարքեր: 2012 թ.-ի սկզբին Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարության և իսրայելական «Israeli Aerospace Industries» ընկերության միջև 1,6 միլիարդ դոլարի պայմանագիր է կնքվել:

Ադրբեջանա-իսրայելական համագործակցությունը կարելի է բնութագրել՝ «զենք նավթի դիմաց բանաձևով»: Իսրայելը Ադրբեջանի համար մատակարարում է նոր զինատեսակներ, վերազինում ադրբեջանական բանակը, դրա դիմաց ստանալով մեծ գումարներ: Այս տարվա սեպտեմբերին Բաքու էր ժամանել Իսրայելի պաշտպանության նախարար Մոշե Յալոնը, ով հանդիպել է այդ երկրի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ: Հանդիպման ընթացքում քննարկվել է երկկողմ ռազմա-տեխնիկական համագործակցության հարցերը: Տեղեկություններ կան, որ Ադրբեջանը Իսրայելից ձեռք է բերելու 2 հատ ELM-2288 AD-STAR և ELM-2106NG տեսակի ռադարներ: Առաջին ռադարը թույլ կտա հսկել ինքնաթիռների թռիքչները 500 կմ հեռավորության վրա, իսկ երկրորդ ռադարը՝ինքնաթիռների շարժը 80 կմ բարձրության վրա: Ադրբեջանը արդեն իսկ առաջարկություն է արել Israel aerospace Industries ընկերությանը: 

Իսրայելից գնված զենքը Ադրբեջանը կարողա է ուղղել ԼՂՀ-ի, ՀՀ-ի կամ Իրանի դեմ

Իսրայելը ի դեմս Ադրբեջանի Հարավային Կովկասում տեսնում է հակաիրանական մի գործոնի, որը կարող է օգտագործվել Թեհրանի դեմ ինչպես հետախուզական նպատակներով, այնպես էլ ռազմական գործողությունների սկսվելու դեպքում՝ նոր ճակատ բացելով Իսլամական Հանրապետության համար: Հայաստանը Ադրբեջանի կողմից սանձազերծված սպառազինությունների մրցավազքին պատասխանում է սեփական ԶՈւ-ը նորագույն տեխնիկայով համալրելով, այդ թվում ՀԱՊԿ-ի և հայ-ռուսական երկկողմ ռազմա-տեխնիկական համագործակցության մակարդակներում:

Երևանը բազմաթիվ անգամ հայտարարել է, այդ թվում նախագահ Սերժ Սարգսյանի շուրթերով, որ Հայաստանը և ԼՂՀ-ն չեն վախենում պատերազմից, սակայն չեն ցանկանում ղարաբաղյան հակամարտությունը լուծել ռազմական ճանապարհով: Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանը ՄԱԿ-Ի գլխավոր ասամբլեայի 69-րդ նստաշրջանում հայտարարել է, որ «արդեն 20 տարուց ավելի է, որ ղարաբաղյան հակամարտության արդար և խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ միջազգային հանրության ջանքերը վիժեցվում են մեր հարևանի ապակառուցողական և առավելապաշտական կեցվածքի պատճառով: Ադրբեջանում ամենաբարձր մակարդակով հնչող ռազմատենչ հայտարարություններին ու տարաբնույթ սպառնալիքներին միջազգային պատշաճ գնահատականի բացակայությունը հանգեցրել է այսօրվա ամենաթողությանը. Ադրբեջանի նախագահը ողջ հայ ժողովրդին որակում է որպես «թիվ մեկ թշնամի», իսկ այն, ինչ քաղաքակիրթ աշխարհում համարվում է հանցագործություն, Ադրբեջանում դիտարկվում է որպես հերոսություն»: 

Այսպիսով, այսօր Փարիզում կայանալիք Սերժ Սարգսյանի և Իլհամ Ալիևը հանդիպման ժամանակ ղարաբաղյան հակամարտությունը խաղաղ ճանապարհով լուծելու և զենքի չկիրառման վերաբերյալ կոչը պետք է կրկին անգամ հնչեցվի հատուկ Ադրբեջանի նախագահի համար:

Արտյոմ Բալասանով