Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի նախօրեին Բուդապեշտ կատարած այցի ընթացքում Ադրբեջանի և Հունգարիայի միջև ստորագրվել է ռազմավարական համագործակցության մասին պայմանագիր, որով նախատեսվում է քննարկել ադրբեջանական գազը Հունգարիա մատակարարելու հնարավորությունները: 

Ադրբեջանա-հունգարական տնտեսական կապերը

Հունգարիայի վարչապետ Վիկտոր Օրբանը Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ հանդիպման ժամանակ հայտարարել է, որ ադրբեջանական գազի մատակարարումները համապատասխանում են Եվրոպայի ռազմավարական շահերին: Իր հերթին, Իլհամ Ալիևը նշել է, որ Ադրբեջանը կարևորում է Հունգարիայի հետ ստորագրված ռազմավարական համագործակցության մասին պայմանագիրը և ցանկանում է «Հարավային գազային միջանցքի» միջոցով գազ առաքել Եվրոպային արդեն 2018-2019թթ.-ից սկսած: Ալիևը նշել է, որ իրենց համար ամենաշահեկանը եվրոպական շուկան է և իրենք ցանկանում են այլընտրանքային էներգահոսքեր ապահովել ԵՄ-ի համար: 

Ադրբեջանի և Հունգարիայի միջև նախօրեին ստորագրվեցին մի շարք փաստաթղթեր ավիացիայի, կրթական, էներգետիկ ոլորտներում համագործակցության հետ կապված:Հունգարիայի և Ադրբեջանի միջև նախորդ տարի ապրանքաշրջանառությունը ավելացել էր 40%-ով: 2013թ.-ին Բաքվում կայացած հունգարա-ադրբեջանական բիզնես-ֆորումի ընթացքում կողմերը պայմանավորվել էին ընդլայնել համագործակցությունը առողջապահական, գյուղատնտեսական, զբոսաշրջային և այլ ոլորտներում:

Երկկողմ առևտրա-տնտեսական համագործակցության ընդլայնման համար Բաքվում բացվել է Հունգարական առևտրային տունը: Առևտրի տան բացմանը Ադրբեջանի տնտեսական զարգացման նախարար Շահին Մուստաֆաևը հայտարարել էր, որ Ադրբեջանի և Հունգարիայի միջև տնտեսական կապերը ակտիվորեն զարգանում են և Հունգարիայի առևտրային տան բացումը թույլ կտա ակտիվացնել երկու երկրների գործարար շրջանակների միջև կապերը: 

ԵՄ-ի համար էներգետիկ դիվերսիֆիկացիան գերխնդիր

Հունգարա-ադրբեջանական էներգետիկ, գազային համաձայնագրերը կարելի է դիտարկել ավելի լայն՝ ԵՄ-ի ռուսական գազից կախվածությունը ցանկացած գնով թուլացնելու կոնտեքստում: Ուկրաինական ճգնաժամի պատճառով Մոսկվայի և Արևմուտքի միջև ծագած նոր «սառը պատերազմը» ստիպում է եվրոպացիներին իրենց համար էներգետիկ նոր հոսքեր ապահովել, այդ թվում ադրբեջանական, կասպյան նավթն ու գազը դեպի Եվրոպա ուղղելու միջոցով: Այդ նպատակով Արևմուտքի ակտիվ լոբբինգով կյանքի է կոչվում «Հարավային գազային միջանցք» նախագիծը: «Հարավային գազային միջանցքը» անցնելու է Ադրբեջանի, Վրաստանի և Թուրքիայի տարածքով և ձգվի մինչև Եվրոպա: 2013թ.-ի դեկտեմբերի 17-ին որոշում է կայացվել շահագործման հանձնել ադրբեջանական «Շահ Դենիզ» գազային հանքավայրը, որտեղից գազը Վրաստանի և Թուրքիայի տարածքներով պետք է արտահանվի եվրոպական շուկաներ: Ադրբեջանական այդ հանքավայրից գազը Հարավկովկասյան գազամուղի ընդլայնման և TANAP ու TAP նոր գազամուղերի կառուցման շնորհիվ պետք է դիվերսիֆիկացնի ԵՄ-ի էներգետիկ հոսքերը և նվազեցնի ռուսական գազից Բրյուսելի կախվածությունը: 

TAP-ի միջոցով հնարավոր կլինի արտահանել 10-20 միլիարդ խմ գազ, իսկ մինչև այդ գազամուղը, որը գտնվելու է թուրք-հունական սահմանին, կառուցվելու է TANAP գազամուղը: Չմոռանանք, որ Ադրբեջանը ցանկանում է մերձկասպյան երկրների համար դառնալ էներգակիրները դեպի Արևմուտք արտահանելու միջանցք, ինչը բխում է նաև Բրյուսելի և Վաշինգտոնի շահերից: Ադրբեջանի կողմից մերձկասպյան թյուրքախոս երկրների՝ Ղազախստանի և Թուրքմենստանի համար տարանցման երկիր դառնալու ծրագրերին է միտված նաև «Ադրբեջան-2020» ռազմավարությունը:

«Ադրբեջան-2020» ռազմավարությունը, որն իր մեջ ներառում է Ադրբեջանի հասարակական, տնտեսական զարգացման տեսլականը մոտակա 20 տարիների համար ստորագրվել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի կողմից դեռևս 2012թ.-ին:
Փաստաթղթում նշվում է, որ Ադրբեջանը պետք է դառնա Արևմուտք-Արևելք, Հյուսիս-Հարավ էներգետիկ-տրանսպորտային միջանցքների խաչմերուկ և տարածաշրջանում տարանցիկ կարևորագույն օղակ:

Տարանցիկ և էներգետիկ-տրանսպորտային միջանցք դառնալու համար Ադրբեջանը նախատեսում է մոտակա տարիների ընթացքում արդիականացնել երկաթգիծը, ավտոճանապարհները բերել միջազգային չափորոշիչներին, Կասպից ծովի ափին կառուցել նոր միջազգային առևտրային Ալյաթի նավահանգիստը, ինչպես նաև Բաքվի Հեյդար Ալիևի անվան միջազգային օդանավակայանում կառուցել նոր համալիր և օդանավակայանի տարածքում ստեղծել ազատ տնտեսական գոտի: 

Հունգարիան էներգետիկ շահերը վեր դասեց միջազգային նորմերից

Բուդապեշտի և Բաքվի միջև նոր պայմանագրով ամրագրված ռազմավարական կապերը բավականին խորն էին նաև տարիներ առաջ, երբ Հունգարիան անտեսելով միջազզային բոլոր նորմերը՝այդ թվում իր իշխանությունների կողմից տրված հավաստիացումները, ադրբեջանցի մարդասպան Ռամիլ Սաֆարովին արտահանձնեց Բաքվին, որտեղ նրան դիմավորեցին հերոսի պես և ազատություն շնորհեցին:

2012թ.-ին ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը իր նստավայրում արտակարգ խորհրդակցություն հրավիրեց Հայաստանում հավատարմագրված ՄԱԿ-ի անդամ պետությունների դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ղեկավարների և Հայաստանում գործող միջազգային կառույցների ղեկավարների մասնակցությամբ:

ՀՀ նախագահը ներկայացրեց Հունգարիայի մայրաքաղաք Բուդապեշտում ՀՀ ԶՈՒ սպա Գուրգեն Մարգարյանին 2004թ. ազգային ատելության հողի վրա դաժանաբար սպանած Ադրբեջանի ԶՈՒ սպա Ռամիլ Սաֆարովին պատիժը կրելու համար Հունգարիայի իշխանությունների կողմից գաղտնի Ադրբեջան տեղափոխելու փաստի կապակցությամբ Հայաստանի Հանրապետության տեսակետն ու ՀՀ Ազգային անվտանգության խորհրդի նիստում ընդունված որոշումը:

Նախագահը իր խոսքում նշել էր. «Հայ սպա Գուրգեն Մարգարյանին սպանած ադրբեջանցի զինծառայողը Հունգարիայի կողմից վերադարձվել է Ադրբեջան: Եվ ինչպես մենք նախազգուշացնում էինք բազմաթիվ անգամներ, Ադրբեջանի նախագահի կողմից անհապաղ ներում է շնորհվել նրան:

Դա տեղի է ունեցել, քանի որ Եվրոպական միության և ՆԱՏՕ-ի անդամ Հունգարիայի իշխանությունները գործարքի մեջ են մտել Ադրբեջանի իշխանությունների հետ:

Չեմ ուզում կրկին անդրադառնալ Գուրգեն Մարգարյանի սպանության հանգամանքներին. դրանք բոլորին քաջ հայտնի են: Ինչպես ցույց տվեց դատավարությունը, այդ վայրագությունը տեղի էր ունեցել միայն այն պատճառով, որ Գուրգեն Մարգարյանը հայ էր»: 

Նախագահը ելնելով Հունգարիայի իշխանությունների կայացրած որոշումից հայտարարեց Հունգարիայի հետ դիվանագիտական հարաբերությունները և բոլոր պաշտոնական կապերի դադարեցման մասին:

Այսպիսով, ԵՄ-ի անդամ Հունգարիան ոտնահարելով բոլոր միջազգային նորմերը և միջազգային հանրությանը ներկայանալով բացասական իմիջով փորձում էր լուծել ընդամենը իր գազային, էներգետիկ շահերը բավարարելու հարցերը:

Արտյոմ Բալասանով, վերլուծաբան