Ձեր վստահելի աղբյուրը

Եվրոպական Խորհրդարանում Լեռնային Ղարաբաղի խմբի ստեղծումը լիովին համապատասխանում է ԵՄ մանդատին և վերջին տարիներին ընդունված ԵՄ փաստաթղթերին, որոնք քաջալերում են եվրոպացի պաշտոնյաների շփումները Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչների հետ: Այս մասին Panorama.am-ին տված հարցազրույցում ասաց «Հայաստանի Եվրոպացի Բարեկամներ» ՀԿ-ի տնօրեն Եդուարդո Լորենցո Օչոան:

-Պարոն Լորենցո Օչոա, վերջերս Հայաստանի Եվրոպացի Բարեկամներ ՀԿ-ի աջակցությամբ Եվրոպական Խորհրդարանում ստեղծվեց Լեռնային Ղարաբաղի աշխատանքային խումբը, որի նպատակն է խթանել կապերը ԵԽ-ի և Լեռնային Ղարաբաղի միջև: Ինչպե՞ս է ստեղծվել խումբը, և ի՞նչ իրավական հիմքերի վրա:

-Նախ և առաջ պետք է ասեմ, որ այս խումբը ստեղծվել է երկարատև աշխատանքի արդյունքում, այլ ոչ թե հանպատրաստի որոշմամբ: Նախքան խմբի մեկնարկը մի շարք ԵՄ փաստաթղթեր են ընդունվել, այդ թվում «Եվրոպական հարեւանության ծրագրի վերանայման վերաբերյալ. արեւելյան ուղղություն» բանաձևը (2011), պատգամավոր Թոմաշ Պորեբայի զեկույցը (2012) , պատգամավոր Կովալի զեկույցը (2014) , ինչպես նաև ԵՄ Խորհրդի՝ Հարավային Կովկասի վերաբերյալ ընդունած եզրակացությունը և ԵՀՔ՝ Հայաստանի Առաջընթացի զեկույցը (2013):

ԵՄ երեք հիմնական կառույցների կողմից ընդունված այս բոլոր փաստաթղթերը կոչ են անում ԵՄ պաշտոնյաներին կապեր հաստատել Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչների, քաղաքացիական հասարակության և ժողովրդավարական ինստիտուտների հետ: Հետևաբար տվյալ խմբի ստեղծումը ուղղակիորեն հետևում է այս հանձնագրերին:

Խմբի ստեղծմանը նաև նախորդել են տարբեր հանդիպումներ ու շփումներ Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչների և Եվրոպական Խորհրդարանի անդամների միջև, հատկապես վերջին տարիների ընթացքում, որոնք որոշիչ դեր են խաղացել թե° կապերի ամրապնդման, և թե° այս խմբի ստեղծման համար: Մասնավորապես Լեռնային Ղարաբաղի խորհրդարանի խոսնակ Աշոտ Ղուլյանի վերջերս կատարած այցը Բրյուսել ԵԽ անդամների մոտ մեծ համակրանք առաջացրեց Լեռնային Ղարաբաղի հանդեպ: Նրա այցը, ինչպես նաև ԵԽ պատգամավորներին Լեռնային Ղարաբաղի հարցի շուրջ միավորելու նրա ջանքերը որոշիչ դեր ունեցան խմբի ստեղծման գործում:

-Իսկ ո՞րն է «Հայաստանի եվրոպական բարեկամներ» (ՀԵԲ) ՀԿ-ի դերը այս խմբի ստեղծման մեջ:
-«Հայաստանի եվրոպական բարեկամներ»-ի նպատակներից մեկն է աջակցել Եվրոպայի և Հայաստանի ու Ղարաբաղի միջև փոխադարձ սերտ կապերի հաստատմանը: Այսպիսով մեր դերը եղել է նպաստել երկու կողմերի մոտ էլ իրազեկման բարձրացմանը, ինչը նաև համահունչ է ԵՄ պատգամների հետ: Մեր կապերը Բրյուսելում՝ մասնավորապես Եվրոպական Խորհրդարանում, ևս նպաստել են այս նախաձեռնության կայացմանը: 

Ինչպես հայտնի է, Լեռնային Ղարաբաղի խումբը ԵԽ-ում ոչ պաշտոնական, աշխատանքային խումբ է: Ի՞նչ կարգավիճակ և գործառույթ ունեն ԵԽ-ում ոչ պաշտոնական խմբերն ընդհանրապես: Արդյո՞ք ԵԽ-ն ունի պաշտոնական խմբեր ի տարբերություն ոչ պաշտոնականների:

Եվրոպական Խորհրդարանում յուրաքանչյուր խումբ ստեղծվում է պատգամավորների սեփական նախաձեռնությամբ: Խորհրդարանականները կարող են միավորվել և խումբ կազմել ցանկացած խնդիր քննարկելու համար. դա բացառապես նրանց որոշումն է: Ի տարբերություն ազգային խորհրդարանների, պատգամավորների թիվը ԵԽ-ում շատ մեծ է (751), հետևաբար բազմաթիվ այսպիսի աշխատանքային խմբեր են ստեղծվում, որոնց գործունեությունը խորհրդարանը պաշտոնապես չի վերահսկում: Պաշտոնական խմբեր որպես այդպիսին չկան, բացառությամբ քաղաքական խմբերից և խմբակցություններից:

-Լեռնային Ղարաբաղի խումբը ԵԽ-ում նպատակ ունի նաև կազմակերպել եվրոպական պաշտոնյաների և խատգամավորների այցերը Լեռնային Ղարաբաղ: Միևնույն ժամանակ հայտնի է, որ Ադրբեջանն սև ցուցակում է ներառում այն բոլոր օտարերկրացիներին, ովքեր այցելում են Լեռնային Ղարաբաղ: Արդյո՞ք սա չի հակասում ԼՂ հետ կապերի սերտացման մասին ձեր նշած ԵՄ փաստաթղթերին ու հանձնագրերին: Կարո՞ղ է այն խոչընդոտ հանդիսանալ Լեռնային Ղարաբաղ այցելություններ կազմակերպելու համար:

-Ադրբեջանի այս սև ցուցակն առաջին հերթին հակասում է ԵՄ հիմնարար սկզբունքին՝ մարդկանց ազատ տեղաշարժին: Այն դեմ է ԵՄ-ի բուն էությանն ու փիլիսոփայությանը: Բացի այդ, վերընշված ԵՄ փաստաթղթերը խրախուսում են, որպեսզի ԵՄ պաշտոնյաները շփումներ ունենան Արևելյան գործընկերության չճանաչված պետությունների (այդ թվում Լեռնային Ղարաբաղի) հետ: Սա ավելի մանրամասն ամրագրված է ԵՄ-Հայաստան և ԵՄ-Ադրբեջան առաջընթացի զեկույցներում: ԵՄ-Հայաստան առաջընթացի զեկույցում մասնավորապես ասվում է, որ ԵՄ-ն հորդորում է Հայաստանին հեշտացնել մուտքը Լեռնային Ղարաբաղ: Հետաքրքիր է, որ ճիշտ նույն նախադասությունը վերարտադրված է նաև ԵՄ-Ադրբեջան առաջընթացի զեկույցում (հորդորում է Ադրբեջանին հեշտացնել մուտքը Լեռնային Ղարաբաղ): Այսպիսով Ադրբեջանը ևս մեկ անգամ հակասում է ԵՄ-ին այս կարևոր հարցում:

Անկեղծ ասած՝ եվրոպացիները դա ընկալում են որպես անախրոնիզմ՝ մի բան, որ այժմ ընդունված չէ, որ մի տեսակ էկզոտիկ է մեր ժամանակներում: Կարո՞ղ եք պատկերացնել, որ Հունաստանը փակեր իր սահմանը Թուրքիայի հետ Հյուսիսային Կիպրոսի խնդրի պատճառով, կամ որ Հարավային Կիպրոսը սև ցուցակում ներառեր բոլոր նրանց, ովքեր այցելում են Հյուսիսային Կիպրոս: Եվրոպացիների համար սա իսկապես շատ դժվար է ըմբռնել: Ինչ վերաբերում է Լեռնային Ղարաբաղ այցելություններին, ապա կարծում եմ ժամանակը ցույց է տվել, որ Եվրոպական Խորհրդարանն ունի բազմաթիվ անդամներ, ովքեր հաստատակամ են և ում չի վախեցնում այս 18-րդ դարի սև ցուցակի պրակտիկան: Հետևաբար չեմ կարծում, որ դա մեծ խոչընդոտ հանդիսանա խմբի աշխատանքի համար:

-Ինչպես հայտնի է, ԵՄ-ն ունի նոր ղեկավարական կազմ: Հաշվի առնելով, որ Հայաստանը շարժվում է Եվրասիական միության ինտեգրման ուղիով, Ձեր կարծիքով ինչպիսի՞ն են ՀՀ-ԵՄ հետագա համագործակցության հեռանկարները՝ հաշվի առնելով ԵՄ ներկայիս ղեկավարների օրակարգը:

-Նախորդ շաբաթ պարզ երևաց Եվրոպական հանձնաժողովի դիրքորոշումը Հայաստանի վերաբերյալ, երբ ստորագրվեց ԵՄ կողմից Հայաստանին տրամադրվելիք աջակցության հուշագիրը: Հայաստանի Էկոնոմիկայի նախարարն այցելել էր Բրյուսել և ԵՀՔ ընդլայնման բանակցությունների հարցերով հանձնակատար Յոհաննես Հանի հետ միասին նրանք կարծում եմ բավականին համապարփակ համագործակցության համաձայնագիր ստորագրեցին: ԵՄ-Հայաստան հետագա հարաբերությունների մասին խոսվում է նաև ՀԵԲ-ի հրապարակած վերջին զեկույցում :

Չնայած նրան, որ Հայաստանը պատրաստվում է անդամակցել Եվրասիական միությանը, այնուամենայնիվ ՀՀ և ԵՄ միջև համագործակցության բազմաթիվ ոլորտներ կան. ի վերջո Հայաստանն ինքնիշխան պետություն է, իսկ ԵՄ-ն միջազգային կազմակերպություն և նրանք երկուստեք պետք է որոշեն, թե որ ոլորտներում են ցանկանում համագործակցել: Այս առումով հատկանշական էր Ֆրանսիայի նախագահի վերջին հայտարարությունն այն մասին, որ ԵՄ-ն պետք է հանդես գա Հայաստանի համար այնպիսի ասոցացման համաձայնագրով, որը կհամապատասխանի վերջինիս ստանձնած նոր միջազգային պարտավորություններին:

Նմանատիպ հայտարարություններ են արվել նաև Հայաստանում Գերմանիայի դեսպանի, ինչպես նաև Լեհաստանի արտաքին գործերի փոխնախարարի կողմից, իսկ այս երկրները կարևոր դիրք ունեն ԵՄ-ում:

-Փաստորեն ԵՄ-ի և Եվրասիական միության անդամ Հայաստանի միջև այնուամենայնիվ կարող է լինել սերտ համագործակցություն անգամ տնտեսական ոլորտում:
-Այո, անշուշտ: Իհարկե տնտեսական համագորակցության առումով կլինեն որոշ սահմանափակումներ, սակայն համագործակցությունը հնարավոր կլինի: Այս առումով միջազգային փորձից մի օրինակ բերեմ - և° Բրազիլիան, և° Ուրուգվայը անդամակցում են ՄԵՐԿՈՍՈՒՐ-ին, որը մաքսային միություն է: Չնայած դրան, ԵՄ-ն հանդիսանում է Բրազիլիայի առաջին առևտրային գործընկերն ու ներդրողը, իսկ Ուրուգվայի՝ երկրորդ: ԵՄ-Հայաստան համագործակցության պարագայում պարզապես պետք է հստակեցնել համագործակցության ոլորտներն ու իրավական դաշտը: Իհարկե տնտեսական ոլորտից բացի կան նաև այնպիսի ոլորտներ, ինչպիսիք են ինստիտուցիոնալ զարգացում, դատական համակարգի բարեփոխումներ, ժողովրդավարություն, մարդու իրավունքներ և այլն - սա արդեն իսկ համագոծակցության մեծ դաշտ է, որտեղ հակասություններ և խոչընդոտներ չկան երրորդ երկրների հետ:

Այնուամենայնիվ, այս առումով կցանկանայի ընդգծել, որ Հայաստանում բարեփոխումներ անելու հիմնական շարժառիթը պետք է լինի ո°չ թե ԵՄ-ի հետ ասոցացման կամ որևէ այլ համաձայնագիր ստորագրելը, այլ այն, որ այդ բարեփոխումները շահավետ են հենց Հայաստանի համար. ոչինչ չի խանգարում, որպեսզի Հայաստանը շարունակի իրականացնել դրանք:

Հարցազրույցը՝ Նվարդ Չալիկյանի