Ձեր վստահելի աղբյուրը

ՀԱՊԿ-ի անդամ-պետությունների գլխավոր շտաբի պետերի նոյեմբերին Եկատերենբուրգում կայացած հանդիպման ժամանակ որոշում է կայացվել 2015թ.-ին ուժեղացնել կազմակերպության ներուժը արտաքին մարտահրավերներին դիմակայելու համար:

Միասնական անվտանգային տարածք

Եվրասիական տնտեսական միության մեջ մտնող երկրները հանդիսանում են նաև ՀԱՊԿ-ի լիարժեք անդամներ և այդ երկրների տարածքներում տեղակայված են ռուսական ռազմակայանները կամ ռազմական ենթակառուցվածքների որոշակի տարրեր: Փաստորեն ՀԱՊԿ-ը հավակնում է դառնալ Եվրասիական տնտեսական միությունը պաշտպանող, անվտանգությունը ապահովող գործոն՝ ԵՏՄ-ի ռազմական բաղադրիչ: Հավաքական անվտանգության մասին պայմանագիրը ստորագրվել է 1992թ. մայիսի 15-ին: Պայմանագիրը ստորագրող պետությունների թվում էր նաև Հայաստանի Հանրապետությունը:

Կազմակերպությանն անդամակցում են. Հայաստանի Հանրապետությունը, Բելառուսի Հանրապետությունը, Ռուսաստանյան Դաշնությունը, Ղազախստանի Հանրապետությունը, Ղրղզստանի Հանրապետությունը, Տաջիկստանի Հանրապետությունը:

ՀԱՊԿ-ի անդամ երկրները շարունակում են ուժեղացնել համատեղ պաշտպանական ներուժը և ցանկանում են ստեղծել միասնական ՀՕՊ համակարգ: Ռուսաստանի ԳՇ պետ Վալերի Գերասիմովի խոսքով, այս պահին միասնական ՀՕՊ համակարգ է գործում Ռուսաստանի և Բելառուսի միջև, իսկ հետագայում միասնական ՀՕՊ-ի անդամ է դառնալու Ղազախստանը, Ղրղզստանը և ՀԱՊԿ-ի այլ երկրներ:

Նպատակներ կան Կենտրոնական Ասիայում ստեղծել միացյալ ՀՕՊ համակարգ և այս պահին մշակվում է այդ ծրագրի իրականցման «ճանապարհային քարտեզը»: 

ՀԱՊԿ-ի անդամ-պետություններից որևէ մեկի դեմ ագրեսիան համարվում է ագրեսիա բոլորի դեմ և դա ամրագված է ՀԱՊԿ-ի համապատասխան փաստաթղթերում: ՀԱՊԿ-ի համատեղ պաշտպանության բաղադրիչը համալրվում է նաև Ռուսաստանի ռազմական դոկտրինի համապատասպան կետերով, որտեղ հստակ ամրագրված են Ռուսաստանի պարտականնությունները պաշտպանելու իր ռազմավարական գործընկերներին:

ՄԱԿ-ի կոնվենցիան սահմանում է ագրեսիան որպես մեկ պետության կողմից ռազմական ուժի կիրառումը մյուս պետության ինքնիշխանության, տարածքային ամբողջականության կամ քաղաքական անկախության նկատմամբ: Բացի այդ, ագրեսիա է համարվում նաև մեկ պետության կողմից մյուսի տարածքի ռմբակոծությունը կամ ուժի կիրառումը, մեկ պետության կողմից մյուսի ցամաքային, ծովային ուժերի կամ օդուժի նկատմամբ ուժի կիրառումը: 

Ռուսաստանի Ռազմական դոկտրինի 20-րդ կետում նշվում է, որ Ռուսաստանի Դաշնությունը իրավաչափ է համարում իր զինված ուժերի և այլ զորքերի օգտագործումը իր կամ իր դաշնակիցների դեմ սանձազերծված ագրեսիան հետ մղելու և իր սահմաններից դուրս բնակվող ՌԴ-ի քաղաքացիներին պաշտպանելու համար, համընդհանուր միջազգային իրավական նորմերի և Ռուսաստանի միջազգային պարտավորությունների շրջանակներում:

Նույն դոկտրինի 21-րդ կետում նշվում է, որ Ռուսաստանը համարում է ՀԱՊԿ-ի անդամ-երկրներից որևէ մեկի դեմ ագրեսիան`ագրեսիա ուղղված ՀԱՊԿ-ի անդամ բոլոր երկների դեմ և Մոսկվան այդ դեպքում կիրականացնի Հավաքական անվտանգության պայմանագրից բխող իր պարտականությունները:

Բացի Ռազմական դոկտրինից, համատեղ պաշտպանության և ագրեսիան համատեղ հետ մղելու վերաբերյալ կան նաև այլ փաստաթղթեր, որոնք իրենց մեջ ներառում են 1992թ.-ի մայիսի 15-ին կնքված ՀԱՊԿ-ի Հավաքական անվտանգության պայմանագրի 4-րդ կետից բխող պահանջները:

Նշենք, որ այդ պայմանագրի 4-րդ կետում նշվում է, որ եթե ՀԱՊԿ-ի անդամ որևէ երկիր ենթարվի ռազմական ագրեսիայի, ապա դա կհամարվի ագրեսիա անդամ բոլոր երկրների դեմ և տվյալ երկրները ագրեսիայի ենթարկված երկրին անհապաղ անհրաժեշտ օգնությունը կտրամադրեն, այդ թվում ռազմական օգնություն: 

Հայաստանը ՀԱՊԿ-ի ակտիվ մասնակից

ՀԱՊԿ շրջանակներում Հայաստանը մշտապես ջանքեր է գործադրում` առաջին հերթին, Հայաստանի հանդեպ հնարավոր ագրեսիայի սպառնալիքի կամ ագրեսիայի ակտի դեպքում Պայմանագրի 4-րդ հոդվածից բխող անդամ պետությունների պարտավորությունների, այն է` հավաքական պաշտպանության սկզբունքի, իրագործումն ապահովելու նպատակով, ինչպես նաև ՀՀ համար կենսական նշանակություն ունեցող միջազգային կազմակերպությունների օրակարգային հարցերի վերաբերյալ ՀԱՊԿ անդամ պետությունների օժանդակությունը ստանալու նպատակով:

Հայաստանը ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում մշտապես մասնակցում է համապատասխան զորավարժություններին, որտեղ հայ զինվորականները արժանանում են բարձր գնահատականներին իրենց պրոֆեսիոնալ ռազմական պատրաստվածության և օպերատիվության համար:

2009թ. փետրվարի 4-ին Հայաստանի նախագահության ներքո Մոսկվայում գումարված ՀԱՊԿ ՀԱԽ արտահերթ նստաշրջանում որոշում կայացվեց` Կազմակերպության շրջանակներում օպերատիվ արձագանքման հավաքական ուժեր ստեղծելու վերաբերյալ, որոնց նպատակը կլինի` անդամ պետությունների հանդեպ ռազմական ագրեսիայի կասեցումը, միջազգային ահաբեկչության և կազմակերպված հանցավորության հետ պայքարի հատուկ գործողությունների անցկացումը, ինչպես նաև բնական և տեխնածին բնույթի արտակարգ իրավիճակների հետևանքների վերացումը:

ՀԱՊԿ ՕԱՀՈւ կազմում ընդգրկելու նպատակով անդամ պետությունների, այդ թվում նաև Հայաստանի զինված ուժերի և հատուկ նշանակության ուժերի կազմից հատկացվել են զինվորական միավորումներ և հատուկ նշանակության ուժերի ստորաբաժանումներ:
Զինվորական միավորումներ ՀԱՊԿ անդամ պետությունների ԶՈւ կողմից նաև հատկացվել են` ՀԱՊԿ խաղաղապահ ուժերի կազմում ընդգրկելու նպատակով:

Հայ-ռուսական ռազմավարական հարաբերությունների անկյունաքարն է կազմում համատեղ, կոլեկտիվ պաշտպանության և Ռուսաստանի կողմից իր ռազմաքաղաքական դաշնակցի`Հայաստանի և նրա ժողովրդի պաշտպանությանն առնչվող իրավա-պայմանագրային դաշտը:

Հայ-ռուսական երկկողմ ֆորմատով ստորագրված համաձայնագրերով, Գյումրիում գտնվող ռուսական 102-րդ ռազմակայանը Հայաստանի տարածքում է գտնվելու առնվազն մինչև 2044թ.-ը, բացի այդ, Ռուսաստանը պարտավորվում է ՀՀ զինված ուժերի հետ համատեղ ապահովել Հայաստանի անվտանգությունը:

Տվյալ պայմանագրերը, ամրապնդում են Հայաստանի ազգային անվտանգությունը և երկրի պաշտպանունակությունը դնում նոր մակարդակի վրա`հստակ մեսիջ հանդիսանալով նաև տարածաշրջանում ռազմական ագրեսիայից օրնիբուն խոսող տաք գլուխների համար: Հայ-ռուսական ռազմավարական գործընկերությունը ակտիվ է նաև ռազմա-տեխնիկական համագործակցության առումով:

ԵՏՄ-ի և ՀԱՊԿ-ի ուժեղացումը՝ Մոսկվայի քաղաքական առաջնահերթություն

Ռուսաստանի արտաքին քաղաքական նոր ռազմավարության մեջ, որը ընդունվել է 2013թ.-ի փետրվարին, ԱՊՀ-ի տարածքում ինտեգրացիոն գործընթացները համարվել են արտաքին քաղաքական առաջնահերթություններից մեկը:

ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո հետխորհրդային տարածքում աշխարհաքաղաքական նոր իրողությունից ստեղծվեց, երբ ԽՍՀՄ-ի կազմի մեջ մտնող մի քանի երկրներ, հատկապես Մերձբալթյան երկրները, ընտրեցին ՆԱՏՕ-ին ինտեգրվելու և ԵՄ-ին անդամակցելու քաղաքականությունը, իսկ Մոլդովայի, Ուկրաինայի, Վրաստանի պես երկրները ձգտում են անդամակցելու եվրաատլանտյան կառույցներին՝ ստորագրելով ԵՄ-ի հետ ասոցացման համաձայնագիր: Մոսկվան հետխորհրդային տարածքում «եղածը պահպանելու» տրամաբանությունից ելնելով և հաշվի առնելով հետխորհրդային տարածքում առկա նախկին տնտեսական, մարդկային, ենթակառուցվածքային և այլ կապերը, որոշեց իր համար ստեղծել «կենսական շահերի տարածք»` ի դեմս ԱՊՀ-ի մի շարք երկրների:

Բացի ԱՊՀ-ում ինտեգրացիոն գործընթացներին կարևորություն տալը, Մոսկվայի արտաքին քաղաքական նոր ռազմավարության «Տարածաշրջանային առաջնահերթությունների» բաժնում առաջնային է համարում նաև Եվրասիական տնտեսական միության և ԱՊՀ-ի ազատ տնտեսական գոտու ստեղծումը, ինչը տնտեսական համատեղ շահերի հենքի վրա պետք է միավորի ԱՊՀ-ի անդամ երկրներին և քանի որ ԱՊՀ-ի տարածքում ամենահզոր տնտեսությունը, ամենամեծ էներգետիկ և մարդկային ռեսուրսները ունի հենց Ռուսաստանը, այդ տնտեսական ինտեգրման գործընթացները ընթանելու են Մոսկվայի ուղղորդմամբ: 

Արտյոմ Բալասանով, վերլուծաբան