Ձեր վստահելի աղբյուրը

Չնայած համեմատաբար բարձր եկամուտներին, որոնք այդ թվում կապված են նավթի արտահանման հետ, Ադրբեջանում միջին կենսամակարդակն այնքան էլ բարձր չէ: Այն ցուցանիշների մեծ մասով զիջում է ՌԴ-ին, իսկ մի քանիսով՝ Հայաստանին: Այս մասին ասված է Նիկիտա Մենդեկովիչի հոդվածում, որը հրապարակվել է «Կովկասագետների գիտական ընկերության» կայքում:

Հոդվածում նշված է, որ Ադրբեջանում մասնավորապես միջին բնակչի սնվելու որակն ավելի վատ է, քան թե Հայաստանի միջին բնակչի մոտ: Էականորեն ցածր է կենդանական ծագման սննդի օգտագործումը, ինչպես նաև մրգերի ու բանջարեղենի: Ըստ ցուցանիշների՝ Հայաստանի բնակիչների բնակության պայմանները նշանակալիորեն բարվոք են, քան Ադրբեջանում:

Հեղինակն ուսումնասիրել է Ադրբեջանի պետական վիճակագրական ծառայության տվյալները՝ փորձելով պատկերացնել երկրի բնակիչների կյանքի պայմանները մարդկանց կենցաղը բնութագրող բնական ցուցանիշների հիման վրա:

«Նախ դիտարկենք ցանկացած հասարակության հիմքերից հիմքը՝ բնակչության սնվելու խնդիրը: Պաշտոնական վիճակագրության համաձայն՝ ադրբեջանական տնային տնտեսությունը սննդի ու ոչ ալկոհոլային ըմպելիքների ձեռքբերման համար ծախսել է 2013-ի ծախսերի ընդհանուր ծավալի 41.5 տոկոսը. քաղաքային միջավայրում՝ մոտ 40 տոկոս, գյուղական միջավայրում՝ 42: Այս ցուցանիշը գրեթե համապատասխանում է տարածաշրջանային մակարդակին (Հայաստանում ավելի քան 47 տոկոս է), սակայն նշանակալիորեն բարձր է, քան ԱՊՀ ավելի զարգացած երկրներում՝ Բելառուսում (37.7 տոկոս), ու ՌԴ-ում (31.2 տոկոս): Սննդի համար ծախսերի բարձր մակարդակը գործոն է, որը խիստ կերպով սահմանափակում է ծախսերի մյուս խմբերը, այդ թվում՝ կապված բժշկության ու մշակութային կյանքի հետ: Համեմատելու համար նշենք, որ Ադրբեջանում տնային տնտեսությունների՝ սննդի համար նախատեսված ծախսերը մոտիկ են ՌԴ-ի ամենաաղքատ՝ բնակչության 10-րդ խմբի ծախսերին»,- ասված է հրապարակման մեջ:

Հեղինակը նաև դիտարկում է սննդամթերքի փաստացի օգտագործումն Ադրբեջանում, Հայաստանում ու Ռուսաստանում, որը հաշվարկված է ԱՊՀ-ի վիճակագրական կոմիտեի մեթոդաբանությամբ: Նրա խոսքերով՝ սննդի հարցում առավել ճգնաժամային ցուցանիշը համարվում է կենդանական ծագման սննդի օգտագործումը, քանի որ դրա օգտագործման հարցում բավարարվածությունը կանխորոշում է մարդու նորմալ ֆիզիկական ու հոգեբանական զարգացումը, հատկապես՝ հասունացման շրջանում:

«Կաթի ու կաթնամթերքի օգտագործումը գրեթե նույն մակարդակի վրա է դիտարկվող բոլոր երկրներում, սակայն Ադրբեջանը մսային սննդի օգտագործմամբ զգալիորեն զիջում է թե՛ ՌԴ-ին, թե՛ Հայաստանին: Այս հանգամանքը աչք է ծակում՝ հաշվի առնելով ադրբեջանական ավանդական խոհանոցում մսի նշանակալից դերը»,- նկատում է Մենդեկովիչը:

Նրա խոսքերով՝ Հարավային Կովկասի երկու դիտարկվող երկրների համար էլ բնորոշ է բանջարեղենի ու մրգերի օգտագործումն ավելի շատ, քան ՌԴ-ին: Դա բացատրվում է նաև կլիմայական առանձնահատկությամբ և նման դեպքերի համար սովորական, օրաբաժնում ոչ բավարար քանակի մսամթերքի կիրառումը փոխհատուցելու նպատակով բուսական սննդի բաժնի ավելացմամբ:

«Դա բավականին ցայտուն է ցույց տալիս սննդի էներգետիկ արժեքի համեմատությունը: Այս ցուցանիշը միջին ադրբեջանցու օրաբաժնում կազմում է 2905 կկալ, ընդ որում՝ կենդանական ծագման սնունդը կազմում է 18 տոկոս, ՌԴ-ի քաղաքացու համար՝ 3358 կկալ՝ 24 տոկոս, իսկ հայերի համար՝ 2809 կկալ՝ 24.06 տոկոս: Այն հարցը, թե ինչպես է կենդանական ծագման սննդի ցածր մակարդակն օրաբաժնում ազդում ազգի առողջության վրա, առանձին հետազոտության թեմա է»,- նշված է հոդվածում:

Նյութում նաև նշված է, որ հիմքեր չկան ակնկալելու, թե Ադրբեջանում ընդհանուր մակարդակը մոտ ժամանակներում կփոխվի:

Հեղինակը դիտարկում է ևս մի ցուցանիշ՝ ուսումնասիրվող տնային տնտեսություններում տևական օգտագործման իրերի, մասնավորապես՝ կենցաղային տեխնիկայի առկայությունը:

«Հարավային Կովկասի երկու դիտարկվող երկրներն էլ զգալիորեն զիջում են Ռուսաստանին կենցաղում գրեթե բոլոր դասի երկարատև օգտագործման առարկաների ապահովմամբ: Ցուցանիշների մեծ մասով Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև տարբերությունը մեծ չէ, սակայն ավտոմոբիլիզացմամբ ու կոմպյուտերացմամբ հայերն առաջ են: Իսկ եթե դիտարկենք բջջային սարքավորումների հասանելիությունը, ապա հարաբերակցությունն այսպիսին է. 112.4 բջջային հեռախոս Հայաստանի 100 բնակչին, 107.6՝ Ադրբեջանի 100 բնակչին, Հայաստանի ցուցանիշն էականորեն բարձր է»,- նշված է նյութում:

Հեղինակը նաև նշում է, որ Ադրբեջանում կացարանով ապահովվածությունը՝ մարդուն բաժին ընկնող տարածքի մակերեսով, խստորեն տարբերվում է Հայաստանի նույն ցուցանիշից:

«Այսպես, թե այնպես, հաշվի առնելով դիտարկված տվյալները՝ չի կարելի պնդել, թե Ադրբեջանն առաջ է անցնում հարևան Հայաստանից կենսամակարդակով, որի հետ մրցակցությունը բոլոր բնագավառներում դարձել է գրեթե ավանդական երկու պետությունների համար: Կարելի է ենթադրել, որ այս պարագայում ազդում է բնակչության մի մասի ձեռքում գերեկամուտների կուտակումը և սոցիալական համակարգերի ազդեցիկ չլինելը, որոնք պատասխանատու են հասարակական արտադրանքի վերաբաշխման համար՝ սոցիալական խնդիրները լուծելու նպատակով»,-ասվում է հրապարակման մեջ: