Ձեր վստահելի աղբյուրը

Բազելում ՎՈՒԱՄ-ի անդամ-պետությունների արտգործնախարարների և ԱՄՆ-ի միջև նախօրեին կայացած հանդիպման ժամանակ Վաշինգտոնը իր աջակցությունն է հայտնել ՎՈՒԱՄ-ի անդամների տարածքային ամբողջականությանը: Համատեղ հայտարարության մեջ մտահոգություն է հայտնվում ՎՈՒԱՄ-ի անդամ-երկրների նկատմամբ ուժի կիրառման վտանգի հետ կապված: 

Վաշինգտոնը ՎՈՒԱՄ-ը վերածում է «հակառուսական գործոնի»

ՎՈւԱՄ-ը (Վրաստան, Ուկրաինա, Ադրբեջան, Մոլդովա) միջազգային կազմակերպություն է, որը ստեղծվել է 1997թ.-ին հոկտեմբերի 10-ին` Ստրասբուրգում Եվրոպայի Խորհրդի նիստի շրջանակներում:

ՎՈւԱՄ-ի կանոնադրության համաձայն, այդ կազմակերպության գլխավոր նպատակը անդամ-երկրների միջև տնտեսական, էներգետիկ, տրանսպորտային, հումանիտար հարաբերությունների ամրապնդումն է:

ԱՄՆ-ը ցանկանում է օգտագործել Վրաստանի և Ադրբեջանի միջև ձևավորված էներգետիկ-կոմունիկացիոն միջանցքը Ռուսաստանի սահմանների երկայնքով և նրա վերահսկողություն դուրս նոր դաշինք ձևավորելու համար, որը պետք է ուղղված լինի Հարավային Կովկասում, Սև ծովում և Արևելյան Եվրոպայում Ռուսաստանի ազդեցության ընդլայնման դեմ, եթե հաշվի առնենք, որ ՎՈւԱՄ-ի այլ անդամներ Ուկրաինան և Մոլդովան ստորագրել են ԵՄ-ի հետ ասոցացման պայմանագիրը և ցանկանում են անդամակցել ՆԱՏՕ-ին:

Հարավային Կովկասում և Կենտրոնական Ասիայում ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի հատուկ ներկայացուցիչ Ջեյմս Ապատուրայը օրերս Թբիլիսիում Վրաստանի պաշտպանության նախարար Մինդիա Ջանելիձեի հետ հանդիպման ընթացքում հայտարարել է, որ Վրաստանում ավելի շատ կլինի ՆԱՏՕ-ն, իսկ ՆԱՏՕ-ում՝ Վրաստանը:

Ապատուրայը և Ջանելիձեն քննարկել են Ուելսում ՆԱՏՕ-ի գագաթաժողովի ընթացքում Վրաստանին տրամադրված հատուկ փաթեթը, որը Թբիլիսիի և դաշինքի հարաբերությունները կբարձրացնի նոր մակարդակի վրա: Կողմերը քննարկել են նաև Վրաստանի տարածքում ՆԱՏՕ-ի ուսումնական կենտրոնի բացումը, որտեղ պատրաստվելու են ինչպես Վրաստանի, այնպես էլ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրներից ժամանած զինվորականները:

Ուելսում կայացած ՆԱՏՕ-ի գագաթաժողովի ընթացքում Վրաստանին այդպես էլ չտրամադրվեց ՆԱՏՕ-ին անդամակցության «ճանապարհային քարտեզը», դրա փոխարեն Թբիլիսիին տրամադրվեց «ոսկե քարտ»(«gold card»), ինչը ենթադրում է ՆԱՏՕ-ի համար թիվ մեկ(«partner no 1») կարգավիճակի ձեռք բերում՝ առանց ՆԱՏՕ-ին անդամակցության:

Այդպիսի «ոսկե քարտեր» տրամադրվել են նաև Շվեդիային, Ֆինլանդիային, Ավստրալիային և Հորդանանին: Նոր կարգավիճակը թույլ կտա այդ 5 երկրներին ՆԱՏՕ-ի հետ ավելի սերտ համագործակցել հետախուզական տվյալների հավաքագրման, զինվորականների պատրաստման և պաշտպանական զինատեսակների ձեռք բերման ուղղությամբ: Այսպիսով, Վրաստանը չանդամակցելով ՆԱՏՕ-ին ստանում է այդ դաշինքի թիվ մեկ գործընկերոջ կարգավիճակ, ինչն էլ իր հերթին հանգեցրեց Ռուսաստանի պատասխան գործողություններին:

Մոսկվան նույնպես արձագանքել է իր սահմանների մոտ ՆԱՏՕ-ի ակտիվացմանը: Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը և Աբխազիայի նախագահ Ռաուլ Հաջիմբան Սոչիում մի քանի շաբաթ առաջ ստորագրել են Ռուսաստանի և Աբխազիայի միջև ռազմավարական համագործակցության և դաշնակցային հարաբերությունների մասին նոր պայմանագիրը:

Նոր պայմանագիրը ենթադրում է Աբխազիայի և Ռուսաստանի միջև սոցիալական, տնտեսական փոխհարաբերությունների ընդլայնում, ինչպես նաև Աբխազիայի անդամակցում Ռուսաստանի կողմից ստեղծված ինտեգրացիոն կամ այլ կառույցներին: Պայմանագրի ամենակարևոր պահը վերաբերվում է համատեղ պաշտպանության մասին կետին, ըստ որի, կողմերից մեկի վրա հարձակումը նշանակում է հարձակում մյուս կողմի վրա:

Այսօր էլ հայտնի դարձավ, որ ՆԱՏՕ-ն իր նոր գրասենյակն է բացելու Մոլդովայում, իսկ շուտով ստորագրվելու է ՆԱՏՕ-Մոլդովա համագործակցության հուշագիրը: Այս մասին այսօր հայտարարել է ՆԱՏՕ-ում Մոլդովայի մշտական ներկայացուցիչ Միխայ Գրիբինչան: 

Վրաստանը և Ուկրաինան վերջնակապես ընտրել են ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու ուղենիշը, Մոլվոդան կարծես թե փորձում է ընդօրինակել նրանց, իսկ Ադրբեջանը, որը պաշտոնապես չի հայտարարել ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու մասին ռազմավարական էներգետիկ կապեր է հաստատել Արևմուտքի հետ և հնարավոր է ղարաբաղյան հարցի կարգավորումից հետո նույնպես հայտարարի ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու իր ցանկության մասին:

ՎՈՒԱՄ-ի անդամների միջև առկա է սերտ համագործակցություն

ՎՈՒԱՄ-ի անդամ-պետությունները երկկողմ մակարդակով նույնպես բավականին ակտիվ առևտրա-տնտեսական հարաբերություններ են հաստատել, իսկ Արևմուտք-Ռուսաստան նոր «սառը պատերազմը» ՎՈՒԱՄ-ի առանցքը դարձնելու է հետխորհրդային տարածքում Ռուսաստանի ազդեցությունը զսպող երկրներին միավորող կոալիցիա: Ինչ վերաբերվում է Ուկրաինայի և Ադրբեջանի հարաբերություններին, ապա դրանք երկու երկրների անկախության հռչակումից հետո գնալով ավելի են սերտացել: Ուկրաինայի էներգետիկայի նախարար Յուրի Պրոդանը հայտարարել է, որ Ադրբեջանը քննարկում է ուկրաինական նավթավերամշակման գործարաններ նավթ արդյունահանելու տարբերակները:

Ուկրաինական «Նավթագազ» ընկերության ներկայացուցիչը հայտարարել է, որ խոսքը կարող է գնալ Ադրբեջանից Ուկրաինա նավթի նախկին ծավալների՝ տարեկան 2 միլիոն տոննա, վերականգնման մասին:

Իր հերթին, Ադրբեջանի էներգետիկայի նախարար Նատիգ Ալիևը հայտարել է, որ իրենք շահագրգռված են Կասպից ծովում արդյունահանվող ադրբեջանական նավթը Ուկրաինա առաքելու ծրագրերով: «Ուկրաինայի ադրբեջանցիների կոնգրեսի» տվյալներով՝ Ուկրաինայում բնակվում է կես միլիոն ադրբեջանցի: Կազմակերպության ղեկավարն է Ռովշան Թաղիևը: Ադրբեջանի տարածքում էլ բնակվում է ուկրաինական համայնքը, որը Ադրբեջանի 1999 թ.-ի մարդահամարի տվյալներով հասնում է 29.000-ի: Ադրբեջանա-ուկրաինական համագործակցությունը միտված է ապագային, քանի որ Ուկրաինան այժմ արդիականացնում է իր նավթավերամշակման գործարանները, այդ թվում Օդեսայում, Azeri Light տեսակի նավթ ընդունելու համար:

Իր հերթին, Ադրբեջանը պատրաստվում է գազի հեղուկացման գործարան կառուցել Վրաստանի սևծովյան ափին, ինչից հետո հեղուկացված գազը պետք է առաքվի Սև ծովի ավազանի երկրներին, այդ թվում Ուկրաինային: Ինչ վերաբերվում է ՎՈւԱՄ-ի անդամ Մոլդովային, ապա այդ երկրիրը սերտ համագործակցության մեջ է Ուկրաինայի և Ադրբեջանի հետ՝ հարաբերությունների խորացմանը կարող է նպաստել Վրաստանը, որպես Սև ծով-Կասպից ծով կամրջող երկիր: 

Ադրբեջանա-մոլդովական երկկողմ հարաբերությունները զարգանում են տարբեր ոլորտներում, այդ թվում առևտրա-տնտեսական`ապրանքաշրջանառությունը հասնում է 7 միլիոն դոլարի, ինչը կողմերը գոհացուցիչ չեն համարում և հայտարարում են ապրանքաշրջանառության ծավալների մեծացման անհրաժեշտության մասին:

Այս պահի դրությամբ, Մոլդովան Ադրբեջան է արտահանում դեղագործական արտադրանք, գինի, ապակե տարաներ, գյուղատնտեսական նշանակության ապրանքատեսակներ: Ադրբեջանը Մոլդովա է արտահանում հիմնականում դիզելային վառելիք, ծխախոտ, մրգեր և այլ ապրանքատեսակներ: Մոլդովան հետաքրքրված է ադրբեջանական նավթի և հեղուկ գազի գնմամբ, ինչը կարող է տեղի ունենալ Սև ծովով իրականացվող կոմունիկացիոն կապերի միջոցով:

Ինչ վերաբերվում է ՎՈՒԱՄ-ի անդամ Վրաստանի և Ադրբեջանի միջև փոխգործակցությանը, ապա էներգետիկ համագործակցության առումով, այս պահին գործում են Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նավթամուղը, Բաքու-Թբիլիսի-Էրզրում գազամուղը, ինչպես նաև` երեք երկրների էներգետիկ համակարգերը միավորող՝ Ադրբեջան-Վրաստան-Թուրքիա էներգետիկ կամուրջ կոչվող նոր ծրագիրը, որի շնորհիվ էլեկտրաէներգիան Ադրբեջանից Վրաստանի տարածքով կարտահանվի Թուրքիա և այնտեղից Եվրոպա:

Վրաստանի տարածքում բնակվում է տարբեր գնահատականներով 300.000-ից ավել ադրբեջանցիներ, իսկ ադրբեջանական ներդրումները շատ կարևոր են վրացական տնտեսության համար: 

Արտյոմ Բալասանով, վերլուծաբան